Morgunblaðið - 08.04.1994, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. APRÍL 1994
33
Hans Peder Ped-
ersen - Minning
Fæddur 12. desember 1908
Dáinn 31. mars 1994
Látinn er á áttugasta og sjötta
aldursári Hans Pedersen, eða Petti
eins og margir vinir og kunningjar
kölluðu hann, mér var Hans-nafnið
tamara. Hann hét fullu nafni Peder
Pedersen, fæddur 12. desember
1908, í litlu þorpi við norðanverðan
Limafjörð á Jótlandi. Foreldrar hans
voru hjónin Kristen Peder Blichsted
og María Jakobsen. Hans var 10.
barn foreldra sinna í fimmtán barna
hópi en þréttán komust til aldurs.
Hans minntist stundum á að það
væri ein af lífsgátunum hvernig for-
eldrar hans komu hópnum upp án
þess að þiggja af sveit. Á fyrri hluta
aldarinnar átti Dani fæddur af fá-
tæku foreldri ekki margra kosta
völ, enda var Hans ekki nema 13
ára gamall þegar hann var kominn
í vinnumennsku. Það varð síðan
hlutskipti hans öll unglingsárin að
vera vinnumaður á dönskum bú-
görðum. Ýmsar sögur sagði hann
frá þessum árum með gamansömu
ívafi eins og honum var lagið en
uppúr stendur að þetta var þræl-
dómur og vinnufólkið oft ekki mik-
ils metið enda viðgekkst þama mik-
il stéttaskipting.
Ekki leist unga manninum á að
gera vinnumennsku að ævistarfi.
Vetrarlangt var hann í búnaðar-
skóla, einn kennara hans hafði ver-
ið á Islandi og unnið í Gróðrarstöð-
inni við Akureyri, sá bar íslending-
um góða sögu og sagði landið snjó-
laust á sumrin. Þetta varð til að
glæða þá útþrá sem áður hafði
blundað í nemandanum og er
skemmst frá að segja að vorið 1932
steig Hans Pedersen á íslenska
grund ráðinn til sumarvinnu í áður-
nefndri Gróðrarstöð. Hann ætlaði
utan aftur um haustið, en „enginn
veit sína ævi fyrr en öll er“, í stað-
inn fyrir nokkra mánuði varð starf-
sævin á íslandi fimmtíu ár, auk
áranna eftir starfslok.
Fullyrða má að þjóð okkar bætt-
ist góður þegn þegar Hans Pedersen
sneri ekki til baka en gerðist Islend-
ingur. Hér á landi lagði hann gjörva
hönd á margt, enda duglegur og
afburða úrræðagóður við allt hand-
verk og vílaði ekki fyrir sér að fást
við hlutina. Um tíma var hann bóndi,
fyrst í Fornhaga í Skriðuhreppi og
síðan á Ósi í Arnarneshreppi.
Það er á Ósi sem ég man fyrst
eftir Hans. Okkur systkinum þótti
það mikið ævintýri að fara frá Hjalt-
eyri og inn í Ós að heimsækja Rósu
frænku. Rósa Rögnvaldsdóttir var
nefnilega ráðskona hjá bóndanum á
Ósi og hann sagði seinna með sínum
prakkaralega svip að hún hefði far-
ið flatt á því. Þau Hans og Rósa
giftust árið 1944 þá komin til Akur-
eyrar og þar var heimili þeirra upp
frá því, lengst í húsi sem þau byggðu
sér að Þingvallastræti 42. Á Akur-
eyri búa báðar dætur þeirra hjóna.
Ragna er gift Sveini Þorbergssyni,
þau bjuggu til skamms tíma á
Syðri-Reistará í Arnarneshreppi en
hafa nú flutt heimili sitt til Ákur-
eyrar. Hildur María er gift Guð-
mundi Ármanni Siguijónssyni,
myndlistarmanni. Barnabörnin eru
sjö og barnabarnabörnin fjögur.
Á Akureyri starfaði Hans meðal
annar sautján ár í Skógerð Iðunnar
og nítján ár var hann bústjóri á
svínabúi Mjólkursamlags KEA,
Grísabóli. Létt lund, þægileg fram-
koma og vinnusemi aflaði Hans
Pedersen fjölda vina og kunningja.
Ég átti því láni að fagna þegar ég
unglingur stundaði nám á Akureyri
að eiga heima hjá Hans og Rósu,
fleira ungt fólk utan úr Arnarnes-
hreppi átti eftir að dvelja hjá þeim
og er það okkur öllum ógleymanleg-
ur tími. Alltaf var stutt í gamansög-
ur og hlátur, nokkuð sem allir lað-
ast áð. Þrátt fyrir glaðværðina og
hinn rómaða danska húmor, þá bjó
undir rík skapgerð og alvörugefni.
Heimsmálin og sagan voru honum
hugleikin. Ég held að ekkert land
eða ríki hafi fyrirfundist sem hann
vissi ekki einhver deili á. Þegar ör-
lagagyðjumar létu leiðir Hans og
Rósu, frænku minnar, liggja saman
þá ófu þær góðan vef sem hefur
enst í meira en hálfa öld.
Ég óska Hans Pedersen guðs-
blessunar á nýrri vegferð og eigin-
konu hans og ástvinum öllum sendi
ég mínar dýpstu samúðarkveðjur.
Kristján Þórhallsson.
í dag, föstudaginn 8. apríl, verður
tengdafaðir minn Hans Peder Ped-
ersen, jarðsunginn frá Akureyrar-
kirkju.
Hann var fæddur á Norður-Jót-
landi 12. desember árið 1908, sonur
hjónanna Kristen Peder Blichsted
og Maríu Jakobsen. Þau voru bænd-
ur, en faðirinn var einnig smiður
og vann hann oft við smíðar á öðram
bæjum. Hans átti fimmtán systkini
en þrettán lifðú, tókst foreldrunum
að ala upp allan hópinn og koma
til manns án þess að þiggja af sveit.
Dugnaður, þrautseigja og útsjónar-
semi foreldranna, sem hefur þurft
til, svo hópurinn kæmist af, voru
eiginleikar sem prýddu Pedersen svo
ríkulega.
Einn úr þessum stóra systkina-
hópi lifir bróður sinn, Henry. ynstur
af systkinunum, hann býr í Oðinsvé-
um.
Lífsbaráttan hófst snemma. Sem
vinnumaður á dönskum búgörðum
kynntist Pedersen lífinu, marg-
breytileika þess, mótlætinu en einn-
ig gleðinni. Gáskinn, spaugsemin
og eiginleikar hans til að sjá spaugi-
legu hliðar lífsins vora einmitt svo
ríkur þáttur í fari hans sem og sá
eiginleiki hans að taka málstað lítil-
magnans.
Pedersen setti markið ætíð hátt.
Hann vildi verða smiður eins og
faðirinn, hann vildi læra á fiðlu,
hann vildi komast út í heim og skoða
sig um. Atvikin höguðu því þannig
að ekkert varð úr smfðanáminu, en
á fiðlu la;rði hann og út í heim fór
hann, til íslands.
Fyrst heyrði hann um Island í
bréfi frá frænda sínum sem var
háseti á dönsku eftirlitsskipi við ís-
landsstrendur. Það er svo í búnað-
arskóla í Vesturdal á Jótlandi sem
Pedersen hittir Rassmusen, sem var
kennari þar. Hann hafði unnið á
Gróðrarstöðinni við Akureyri og lét
vel af. Þetta kveikti ævintýralöng-
unina hjá þessum unga Dana sem
vildi reyna eitthvað annað en að
vera kotbóndi. Hingað kom hann
árið 1932 með tuttugu og fimm
aura upp á vasann, ráðinn vinnu-
maður við Gróðrarstöðina.
Störfin hér urðu margvísleg.
Hann var vetrarmaður hjá séra Sig-
urði Stefánssyni á Möðravöllum í
Hörgárdal, búskap hóf hann á Forn-
haga, síðar að Osi. Báðir bæirnir
era í Hörgárdal, en þar er ekki leng-
ur búskapur. Um tíma stundaði
hann sjó, var mjólkurpóstur hjá
KEA, sautján ár vann hann við skó-
smíðar hjá Skógerðinni Iðunni. Síð-
ustu starfsárin var Pedersen svína-
hirðir, fyrst að Lundi svo á Grísa-
bóli og að síðustu á Rangárvöllum
við Akureyri. Auk þess vann hann
sumarvinnu, í síld, við virkjanir, svo
eitthvað sé nefnt.
Það var að Ósi í Hörgárdal sem
hann kynntist lífsförunaut sínum,
Rósu Rögnvaldsdóttur, þar hófu þau
búskap. Árið 1944 giftust þau.
Dætumar eru Ragna Guðný, hún
er gift Sveini Þorbergssyni, og Hild-
ur María, gift Guðmundi Ármanni
Siguijónssyni. Bamabörnin eru sjö
og barnabarnabörnin fjögur.
Rósa og Hans byggðu sér heimili
að Þingvallastræti 42 á Akureyri
og fluttust í það hús í maí 1952.
Það var mikil gæfa að kynnast
svo góðum manni sem var alþýðu-
maður í bestu merkingu orðsins.
Margar sögur sagði hann mér um
atburði sem áttu sér stað og báru
þeir atburðir ekki alltaf vott um
miskunnsemi í gerð fátæks vinnu-
manns, en ætíð var stutt í gaman-
semina í frásögninni.
Pedersen var víðlesinn, mann-
kynssagan var honum hugleikin,
hann fylgdist vel með heimsmálun-
um. Mér eru minnisstæðar þær
stundir sem ég naut þess að hlusta
á hann og spjalla um þau málefni.
Hann hafði unun af tónlist, sótti
gjarnan tónleika.
Fiðlu átti hann sem hann tók fram
á hátíðarstundum og lék á hana.
Hann lærði á fiðlu einn vetur sem
hann var vinnumaður á dönskum
búgarði. Eitt sinn dreymdi hann um
það að verða fiðluleikari, ekki skorti
hann hæfileikana, en annað kom í
veg fyrir það. Sú saga sem hann
sagði um þann atburð var ein af
hans mörgu spaugsömu sögum, laus
við beiskju þó sá draumur hans
rættist ekki.
Pedersen var bamgóður og fengu
bamabörnin, einnig barnabarna-
börnin, að njóta þess, svo og bömin
í nágrenninu og þau sem heimsóttu
hann að Grísabóli.
Eitt sinn kom lítill snáði heim til
þeirra Rósii í Þingvallastræti og
bankaði upp á. Þegar Rósa kom til
dyra spurði sá stutti, hvort maður-
inn mætti ekki koma út að leika
sér. Þessi saga ber vott um þann
hug sem börnin sem kynntust hon-
um bára til hans. Það eru margir,
trúi ég, sem eitt sinn kynntust hon-
um en muna eftir uppátækjum og
gríni hans.
Eftir fyrsta sumarið á íslandi
hugðist hann fara heim um haustið
en ákvað síðan að hafa vetursetu
og fresta heimferðinni fram að
næsta vori. Árin hans urðu sextíu
og tvö á íslandi, en nú lagði hann
upp í sína hinstu för þetta vorið.
Ég vil að lokum kveðja tengda-
föður og kæran vin. Rósu tengda-
móður minni, svo og öðrum ástvin-
um, votta ég samúð mína.
Guðmundur Armann
Sigurjónsson.
Bílamarkadurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut.
Kopavogi, sími
671800 ^
Opið sunnudaga
kl. 13-18.
Volvo 440 GLT '89, 5 g., ek. 80 þ., álfelg-
ur, spoiler o.fl. V. 850 þús., sk. á ód.
Nissan Sunny SLX station ’91, vínrauð-
ur, 5 g., ek. 50 þ. V. 890 þús.
Subaru Legacy Artic 2,0 ’92, 5 g., ek.
aðeins 9 þ., álfelgur, rafm. í rúðum o.fl.
V. 2060 þús., sk. á ód.
Toyota Corolla XL '91, blár, 5 g., ek. 20
þ. km. V. 790 þús., sk. á ód.
Renault 21 GTX Nevada 4x4 station
'90, dökkgrœnn, 5 g., ek. 61 þ., rafm. í
rúöum o.fl. V. 1180 þús., sk. á ód.
MMC Lancer EXE '92, hlaöbakur, dökk-
blár, 5 g., ek. aðeins 15 þ., ram. í öllu
o.fl. V. 1160 þús., sk. á ód.
Honda Accord EX 2000 '91, rauður, 5
g., ek. 70 þ., rafm. í rúðum, álfelgur, spoil-
er o.fl. V. 1350 þús., sk. á ód.
MMC Lancer GLX station 4x4 '88, silf-
urgrár, 5 g., ek. 69 þ,, rafm. í rúðum,
centrallæs. V. 750 þús., sk. á ód.
MMC Galant Super Salon '89, blár,
sjálfsk., ek. 73 þ., rafm. í rúðum, sóllúga,
álfelgur, spoiler o.fl. V. 1050 þús. Vantar
'92 Galant Super Salon.
Daihatsu Charade TX '87, 4 g., ek. 87
þ. V. 280 þús.
Toyota Corolla DX '86, 3ja dyra, stein-
grár, 4 g., ek. 90 þ. km. V. 320 þús.
MMC Lancer GLXí hlaðbakur '92, rauð-
ur, sjálfsk., ek. 22 þ., rafm. í rúðum, centr-
al læs. Tilboðsverð 950 þús. stgr.
Toyota Corolla Touring XL '90, hvítur, 5
g., ek. 77 þ. V. 950 þús. stgr., skipti.
Toyota Camry GLi 2000 '87, steingrár,
sjálfsk., ek. 110 þ. km., rafm. í rúðum,
central læs., spoiler, loftræsting o.fl. V.
760 þús., sk. á ód.
Subaru Justy J-12 '87, hvítur, 5 g., ek.
96 þ. km., sóllúga o.fl. V. 390 þús., sk. á
ód.
Toyota Double Cab V-6, 4,3I '89, rauður,
sjálfsk., 6 cyl., ek. 30 þ. á vél, 44“ dekk.
Mikið breyttur. V. 1590 þús. stgr.
Toyota Corolla Touring XL 4 x 4 '89, hvít-
ur, ek. 80 þ. Fallegur bfll. V. 890 þús. stgr.
Subaru Legacy 1.8 Sedan '91, rauður, 5
g., ek. 56 þ., sóllúga, dráttarkúla, rafm. f
rúðum o.fl. V. 1380 þús.
Daihatsu Feroza EFi '91, rauður/grár, 5
g., ek. 21 þ. V. 1150 þús.
MMC Pajero V-6 stuttur'91, 5 g., ek. 40
þ., álfelgur, rafm. í rúðum o.fl. V. 1890
þús., sk. á ód.
Toyóta Tercel 4x4 station '87, 5 g., ek.
110 þ. Tilboðsverö kr. 490 þús.
MMC L-300 diesel, turbo 4x4 Minibus
'91, 5 g., ek. 70 þ., álfelgur o.fl. V. 1740
þús.
Daihatsu Charade TX '90, 5 g., ek. 45
þ. V. 570 þús.
Toyota 4Runner EFi '85, rauður, 5 g., ek.
113 þ., sórskoðaður, 35" dekk, 4:10 hlut-
föll, sóllúga o.fl. Gott eintak. V. 1080 þús.
MMC Lancer GLX '89, sjálfsk., ek. 66 þ.,
brúnsans. V. 690 þús.
Þú svalar lestrarþörf dagsins y
ásídum Moggans!