Morgunblaðið - 28.04.1994, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. APRIL 1994
Kát - ir vor - u kari - ar á
SÍGILD SÖNGLÖG l
• 100 alþýðusöngvar og slagarar
• textar, hljómar og laglínunótur
• grip fyrir gítar píanó og harmoníku
• uppruni fjölda texta og laga rakinn
• verð kr. 1990,-
Nótuútgáfan • Sími 91-620317

Reuter
Biðröð á kjörstað
LANGAR biðraðir, allt upp í tveggja km langar, mynduðust við kjör-
staði í gær en þá gátu almennir kjósendur gengið að kjörborði, flest-
ir þeirra í fyrsta sinn.
Sænska stjórnin og ESB-aðild
Miðflokkurimi
lýsir yfír stuðn-
ingi við aðild
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
OLOF JOHANNSSON formaður sænska Miðflokksins hefur nú til-
kynnt, eftir langt hik, að hann styðji inngöngu Svíþjóðar í Evrópusam-
bandið (ESB). Miðstjórn flokksins hefur einnig samþykkt stuðning við
inngönguna, en enn á eftir að afgreiða málið meðal flokksmanna.
Afstöðu flokksins hefur verið beðið
með eftirvæntingu vegna þess að
hann var eini stjómarflokkurinn sem
ekki hafði lýst yfír stuðningi, en einn-
ig vegna þess að flokkurinn sem var
upphaflega bændaflokkur sækir fylgi
sitt til landsbyggðarinnar. Johanns-
son og aðrir leiðtogar Miðflokksins
hafa lagt áherslu á að ekki verði
haldið uppi neinum flokksaga varð-
andi afstöðu til inngöngu. Flokks-
menn eigi bæði að geta játað henni
og neitað eftir eigin sannfæringu.
Þó Johannsson hafi lýst yfir
stuðningi við aðild Svíþjóðar að ESB
hefur hann þó slegið ýmsa varnagla.
Hann segist ekki trúaður á sameig-
inlegan gjaldmiðil og evrópskan
seðlabanka, auk þess sem útilokað
sé að Svíar taki þátt í nokkurri varn-
armálasamvinnu.
Utanríkisnefnd Evrópuþingsins
hefur mælt með því að þingið sam-
þykki aðildarbeiðni Svíþjóðar, Nor-
egs, Finnlands og Austurríkis. Þingið
greiðir atkvæði um málið 4. maí
næstkomandi og enn er ekki útséð
um hver niðurstaðan verði, því auk
tortryggni ýmissa þingmanna á
stækkun ESB og áhrif einstakra
landa, gætir gremju meðal þeirra um
hver staða þingsins er innan ESB.
í atkvæðagreiðslu í utanríkis-
nefndinni greiddu fimmtán nefndar-
menn atkvæði með aðild Svíþjóðar,
sjö voru á móti og tveir sátu hjá.
Afstaða til hinna aðildarlandanna
var svipuð. Með niðurstöðunni fylgdi
svo yfirlýsing um að nefndin styddi
aðild nýju landanna, þrátt fyrir
bresti í uppbyggingu ESB og að
misbrestur hefði orðið á að þing-
menn fengju að fylgjast með aðildar-
viðræðunum. Meðmæli nefndarinnar
þykja auka líkur á að þingið sam-
þykki nýju aðildarlöndin, en vegna
þess hve mörg óviðkomandi mál
marka afstöðu þingmanna verður
óvissa um niðurstöðu fram á síðustu
stundu.
Sprenging á flugvellinum í Jóhannesarborg varpar skugga á kosningarnar
„ Við erum að hefja tímabil
vona, sátta og uppbyggingar
- sagði Nelson Mandela, leiðtogi ANC er hann kaus í fyrsta sinni
Jóhannesarborg, Inanda, Pretonu, Soweto. Reuter.
MILLJÓNIR suður-afrískra kjósenda flykktust í gær á kjörstaði og
létu ekki langar biðraðir aftra sér frá því að ganga að kjörborði.
Komu svertingjar, sem kjósa nú fyrsta sinni, sér fyrir við kjörstaði
upp úr miðnætti í fyrrinótt. Um það leyti sem kosning hófst í gær,
sprakk bílsprengja við Jan Smuts-flugvöllinn í Jóhannesarborg og
særðust sextán manns, þar af fjórir alvarlega. Nelson Mandela, leið-
togi Afríska þjóðarráðsins (ANC), kaus í gærmorgun og sagði það
ógleymanlega stund, „uppfyllingu allra þeirra vona og drauma.sem
við höfum átt okkur í áratugi. Við erum nú að hefja nýtt tímabil
vona, sátta og uppbyggingar þjóðar," sagði Mandela í ávarpi eftir
að hann hafði greitt atkvæði.
„Við vonum svo sannarlega að
niðurstaða atkvæðagreiðslunnar
verði til að vekja vonir með öllum
íbúum Suður-Afríku. Við erum ein
þjóð. Skilaboð okkar eru þau að
grunnþörfum fólksins verði að
sinna,“ sagði Mandela.
Með kosningunum lýkur pólitísk-
um yfirráðum hvítra manna í Suð-
ur-Afríku. 350 ár eru liðin frá því
að hvítir menn námu land við Góðr-
arvonarhöfða. Árið 1910 voru fjög-
ur bresk áhrifasvæði sameinuð í
eina breska nýlendu sem öðlaðist
sjálfstæði 1934. Aðskilnaðarstefna
hvítra og svarta var tekin upp árið
1948.
Alls hefur 21 látið lífið í spreng-
ingum í Jóhannesarborg undan-
farna daga en talið er að öfgasinn-
aðir hægri menn standi að baki
þeim. Síðasta sprengingin sprakk
stundarfjórðungi eftir að kjörstaðir
opnuðu í gærmorgun og var talið
að tveir rússneskir embættismenn
og flugmaður frá Swissair væru á
meðal hinna særðu.
Kosning gengur vel
Björn Bjarnason, formaður utan-
ríkismálanefndar, sem er í hópi er-
lendra eftirlitsmanna með kosning-
unum, sagðist ekki hafa orðið var
við annað en að þær hefðu farið
vel fram. Kosningareglur væru
strangar, enda væri kosningin flók-
in. Fór Björn á fjórtán staði í gær,
bæði í hverfum hvítra og svartra.
„Langar biðraðir voru við kjörstaði
en fólk beið rólegt, þrátt fyrir að
það hefði staðið allt upp í átta tíma
Mandela kýs
fyrsta sinni
NELSON Mandela, leiðtogi ANC,
veifar til stuðningsmanna sinna
eftir að hann greiddi atkvæði í
fyrsta sinn í kosningum í Suður-
Afríku.
í röð. Fólk var mjög ánægt með
það að fá að kjósa.“
Strangt eftirlit
Alls hafa 22.7 milljónir manna
kosningarétt, þar af eru svertingjar
18 milljónir. Óháða kosningaráðið
(IEC), sem hefur umsjón með fram-
kvæmd kosninganna sagði í gær
að þær hefðu gengið „nokkuð vel“.
Kosningar hófust á tilsettum tíma
í Soweto og Pretoríu en víða ann-
ars staðar dróst kosning eitthvað.
Kosningarnar eru tvískiptar,
annars vegar er kosið til þings
landsins og hins vegar er kosið til
héraðsþinga. í þingkosningunum
er kosið um 400 fulltrúa á þingi,
auk þess sem kosnir eru þingfulltrú-
ar á héraðsþingin.
Til að tryggja það að kosningam-
ar fari heiðarlega fram, munu um
90.000 lögreglumenn, 67 herdeildir,
21.000 friðareftiriitsmenn og 2.840
erlendir eftiriitsmenn, fylgjast með
kosningunum. Kostnaður við sjálfar
kosningamar er talinn um 7,5 millj-
arðar króna en búist er við að kostn-
aður í tengslum við þær verði um
30 milljarðar kr. þegar upp er staðið.
Úrskurður þýska stjórnlagadómstólsins í Karlsruhe
Óleyfílegt að afneita Helförinni
Karlsruhe. Reuter.
ÞÝSKI stjórnlagadómstóllinn hefur úrskurða að óleyfilegt sé að
afneita Helförinni gegn gyðingum. Slíkt sé afneitun staðreynda og
þvílík móðgun við samfélag gyðinga að það heyrði ekki undir regl-
ur um malfrelsi.
Dómurinn er þvert á niðurstöðu
áfrýjunarréttar frá því í síðasta
mánuði, en hann úrskurðaði að af-
neitun Helfararinnar ýtti ekki ein
og sér undir kynþáttahatur. Var sá
úrskurður afar umdeildur en í hon-
um sagði m.a. að héraðsdómstólar
yrðu að gera það upp við sig hvort
hinir ákærðu hefðu vanvirt gyðinga
með því að afneita Helförinni.
Málið, sem stjórnlagadómstóllinn
úrskurðaði í, var um hvort banna
ætti ráðstefnu hægri öfgamanna
en þar hugðist hinn umdeildi breski
sagnfræðingur David Irving ræða
um Helförina. Hann fullyrðir að
frásagnir af Helförinni séu stórlega
ýktar og að Adolf Hitler hafi ekki
haft vitneskju um hana.
Leitinni
að topp-
kvarkn-
umlokið
London. The Daily Telegraph.
VÍSINDAMENN telja sig
hafa fundið 12. og síðustu
eindina, sem allur efnis-
heimurinn byggist á, topp-
kvarkinn svokallaða. í 20 ár
hefur tilvist hans aðeins ver-
ið fræðileg kenning en nú
virðist sem hann hafi birst
í fyrsta sinn frá því á fyrstu
þremur mínútum sköpunar-
innar fyrir 15 milljörðum
ára en hann þrífst aðeins í
gífurlegri orku.
Toppkvarkurinn var fram-
kallaður í risastórum kjarnakljúf
í Chicago en þar er efniseindum
skotið í gagnstæða átt eftir
nærri sjö km löngum hring þar
til þær rekast á og brotna upp
í enn smærri eindir. Lifa þær
ekki nema í sekúndubrot og
sjást því aldrei en skilja þó eftir
sig spor. Arie Bodek við háskól-
ann í Rochester segir, að líkurn-
ar á því að Fermi-kjamakljúfn-
um hafi skjátlast við leitina að
toppkvarknum séu aðeins einn
á móti fjögur hundmð enda
hafi hann tólf sinnum látið vita
af sér.
Fyrir 20 ámm kom dr.
Murray Gell-Mann fram með
kenningu um, að undireindir
atómsins eins og róteindir og
nifteindir væm ekki sjálfir horn-
steinar efnisheimsins, heldur
væru þær byggðar upp af enn
öðmm og smærri eindum. Kall-
aði hann þær kvarka og sótti
nafnið í skáldsögu James Joyce,
Finnegan’s Wake. Em kvark-
arnir sex og fengu þau skrítnu
nöfn „upp“ og „niður“, „undar-
legur“, „aðlaðandi", „toppur"
og „botn“. Auk kvarkanna em
svo sex létteindir, rafeindin er
ein þeirra, og hafa þær allar
fundist. Það vantaði því aðeins
toppkvarkinn til að efniviður
alheimsins væri allur kominn til
skila.
Það vom 440 vísindamenn frá
Bandaríkjunum, Kanada, Ítalíu,
Japan og Tævan, sem unnu að
leitinni að toppkvarknum, en í
Ijós kom, að hann er þyngstur
þessara einda. Er vonast til, að
vegna þess geti hann hugsan-
lega varpað ljósi á uppruna
massans en þeirri spumingu
vilja eðlisfræðingar gjama fá
svarað.
Ný lækningastof a
Hef opnað lækningastofu í Domus Medica,
Egilsgötu 3.
Tímapantanir alla virka daga í sima 631051.
Ernir Snorrason,
sérgrein geólæknisf ræói.