Morgunblaðið - 22.02.1995, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
KJARASAMNINGAR
Árni Benediktsson
Aðrir verða
að fylgja
þessu
„VIÐ VONUM að þeir sem eru
ekki á okkar samningssviði taki
tillit til þessa samnings og haldi
sig við þá stefnu sem hann mark-
ar. Það má
segja að það sé
krafa okkar i
framhaldi af
þessu að allir
leggist á eitt
um að ná fram
verulegu
skrefiíátttil
kjarajöfn-
unar,“ sagði
Arni Bene-
diktsson, stjórnarformaður
Vinnumálasambands samvinnu-
félaganna.
„Þetta hefur verið reynt áður
og því miður hefur viljað brenna
við að þetta hefur ekki heppnast
vegna þess að aðrir, sem hafa
gert samninga síðar, hafa látið
hækkanirnar ganga upp allan
launaskalann.
Við reyndum í upphafi að gera
okkur grein fyrir því hvemig
væri hægt að gera samning án
þess að það raskaði þeim stöðug-
leika sem verið hefur í efnahags-
lífinu. Það var ljóst að verkalýðs-
hreyfingin lagði áherslu á lgara-
jöfnun og því skipulögðum við
málin út frá þvi allan tímann.
Laun hinna lægstlaunuðu hækka
þvílangt umfram hinna.“
Ami sagði að launakostnaður
fyrirtækjanna myndi hækka
nokkuð mismikið í kjölfar þess-
ara samninga. Launakostnaður
fyrirtælga, sem í dag greiddu
lægri laun, myndi hækka meira
en hinna. „Það verður erfitt fyr-
ir mörg fyrirtæki að taka á sig
þennan aukna kostnað, en ef við
fáum gott árferði gengur þetta.“
Guðmundur
Gunnarsson
Mikilvæg
atriði í
sérmálum
„MIÐAÐ við aðstæður er þetta
þolanlegt. Það er alveg klárt að
við hefðum ekki náð meiru án
verkfallsátaka,“ sagði Guðmund-
ur Gunnarsson,
formaður Raf-
iðnaðars-
ambandsins.
Hann sagði að
fyrir félags-
menn Rafiðn-
aðarsambands-
ins skipti yfir-
lýsing rikis-
stjórnarinnar
og atriði varð-
andi sérmál meira máli en sjálf
kauphækkunin sem í samningn-
um fælist.
„Við bundum miklar vonir við
að ná fram hækkun á bamabót-
um, en stjórnvöld féllust ekki á
kröfur okkar í þeim efnum. Ég
vil hins vegar ekki gera lítið úr
hlut stjómvalda varðandi samn-
ingana. Allt kostar þetta peninga
og ekki var við því að búast að
ríkið féllist á allar okkar kröfur.
Ekki viljum við fá hærri skatta,
a.m.k. ekki sá hópur sem ég er
í forsvari fyrir. Við emm svokall-
aður millitekjuhópur, sem er sá
hópur sem borgar skattana.
I sambandi við sérkröfur náð-
um við inn þremur atriðum sem
við emm búnir að berjast fyrir
í mörg ár. Þetta er í sambandi
við starfsmenntun. Við fáum
tíma sem gerir okkur kleift að
fara á námskeið á hveiju ári. I
mörg ár höfum við barist fyrir
því að gengið ýrði frá samning-
um í sambandi við nema og það
.náðist nú. Það hefur hingað til
verið afgreitt með bókunum við
samninga. Þriðja atriðið er varð-
Morgunblaðið/Sverrir
STUNGIÐ saman nefjum í hópi samningamanna í Stjómarráðs-
húsinu í fyrrakvöld, er beðið var eftir framlagi ríkisstjórnar.
andi taxtakerfi, sem við erum
með gagnvart meistara, en
Vinnuveitendasambandið hefur
aldrei viðurkennt það formlega
fyrr en núna. Þetta allt em mjög
verðmæt atriði í okkar huga.“
Björn Snæbjörnsson
Atkvæði
greidd
skriflega
„í ÞESSUM samningum lögðum
við af stað með það markmið að
ná fram mestu fyrir þá lægst
launuðu. Það sem er í samningn-
um er í þá áttina, en tölurnar
hefðu mátt vera hærri. Þetta er
hins vegar skref í átt til launa-
jöfnunar," sagði Björn Snæ-
bjömsson, formaður Einingar á
Akureyri.
„Það sem kemur frá ríkis-
stjóminni er fremur þunnt.
Breytingin á lánskjaravísitölu og
afnám tvísköttunar á lífeyrisið-
gjöld erú jákvæðir punktar. Ég
hefði hins vegar viljað sjá meira,
sérstaklega gagnvart atvinnu-
lausum. Þessi 16 vikna biðtími
er orðinn stórt vandamál hjá
mörgum. Það em alltaf fleiri og
fleiri að detta inn á þetta tíma-
bil og þurfa því að leita til félags-
málastofnana. Mér fannst sárt
að ná ekki fram breytingu á
þessu atriði.
Við lögðum einnig talsvert
mikla áherslu á að barnabætur
og barnabótaauki yrðu greidd
vegna barna í skóla á aldrinum
16-19 ára. Það hefði komið
landsbyggðarfólki mjög til góða,
en þetta náði því miður ekki
fram. Hins vegar er í yfirlýsingu
ríkissljórnarinnar að finna já-
kvæðan punkt umjöfnun á hús-
hitunarkostnaði. Ég hefði viljað
sjá sljórnvöld taka stærri skref
til jöfnunar."
Bjöm sagði að samningurinn
yrði lagður fyrir félagsmenn
Einingar með þeim hætti að hver
og einn fengi atkvæðaseðil
sendan heim til sin. Hann sagðist
vonast eftir að þetta yrði til þessa
að umræða um samninginn yrði
meiri í Einingu og fleiri tækju
þátt í atkvæðagreiðslunni. Þessi
aðferð við atkvæðagreiðslu hef-
ur ekki verið reynd áður á félags-
svæði Einingar, en félagsmenn
em um 16 þúsund.
Guðmundur Þ.
Jónsson
Fáum
11-13%
hækkun
„ÉG ER ágætlega sáttur við
samningana. Vissulega stefndum
við hærra í upphafi eins og við
gemm jafnan við upphaf samn-
inga. Stór hluti
okkar fólks er
á mjög lágum
töxtum og
kaup þess
hækkar á bil-
inu 11-13%. í
einstökum til-
fellum er
hækkunin allt
upp undir 15%.
Ég er því
þokkalega ánægður með þetta,“
sagði Guðmundur Þ. Jónsson,
formaður Iðju.
„Það sem kemur frá rikis-
stjórninni er minna en ég gerði
mér vonir um. Það var mjög
nauðsynlegt að fá inn leiðrétt-
ingu fyrir þá atvinnulausu sem
detta út af atvinnuleysisskrá eft-
Forystumenn stjórnarandstöðunnar fagna samningum en gagnrýna aðgerðir stjórnarinnar
Ekki gengið nógn
langt í kjarajöfnun
FLESTIR forystumenn stjómar-
andstöðuflokkanna fagna kjara-
samningum á almennum vinnu-
markaði. Þeir gagnrýna þó ein-
stök atriði í aðgerðum ríkisstjórn-
arinnar og sumir telja að samn-
ingamir og yfírlýsing ríkisstjórn-
arinnar stuðli ekki nægilega að
kjarajöfnun. Þá spyija þeir hvar
eigi að afla tekna til að standa
undir aðgerðum ríkisstjórnarinn-
ar.
Forystumennimir telja að
stjómarandstaðan muni ekki
standa í vegi fyrir afgreiðslu mála
sem ríkisstjómin hefur lofað
vegna kjarasamninganna, en ótt-
ast að tíminn sé að verða naum-
ur. Formaður Framsóknarflokks-
ins leggur áherslu á að ríkisstjórn-
in velji úr þau mál sem hún legg-
ur mesta áherslu á að fá afgreidd
á þeim tíma sem eftir er fram að
Norðurlandaráðsþingi.
Ekki nógu miklar
jöfnunaraðgerðir
„Ég vænti þess að það standist
að launahækkanir muni fyrst og
fremst ganga til þeirra sem hafa
lægri launin,“ segir Halldór Ás-
grímsson, formaður Framsóknar-
flokksins. „Það mun að sjálfsögðu
ráðast að nokkm leyti af fram-
kvæmdinni."
Halldóri fínnst ráðstafanir rík-
isstjómarinnar ekki vera nógu
miklar jöfnunaraðgerðir, þar sé
eingöngu tekið tillit til þeirrar
kröfu stéttarfélaganna að heimilt
verði að draga framlag launþega
í lífeyrissjóð frá tekjum við álagn-
ingu skatta. „Þetta er ekki tekju-
jafnandi aðgerð því hún kemur
þeim mest til góða sem hæstar
hafa tekjumar.
Hins vegar er ekkert gert til
að hækka barnabætur, persónuaf-
slátt eða húsnæðisbætur sem er
mun meira tekjujafnandi. Svo
kemur lítið fram um það hvernig
tekjum vegna þessa verði aflað
og er aðeins gefin út einföld yfír-
lýsing um að það þurfi að mæta
því með öðram sköttum eða hugs-
anlegum niðurskurði útgjalda.-
Mér sýnist að ríkisstjómin gefi
það í skyn að það þurfi að afla
þessara tekna, án þess að segja
með hvaða hætti það eigi að gera.
Ég tel að ekki megi auka ríkis-
sjóðshallann og það beri að eyða
honum á næsta kjörtímabili. Ég
tel að það verði aðeins gert með
auknum hagvexti og að nota eigi
það svigrúm til að lækka hallann
en ekki til að auka útgjöldin þó
það geti þurft að auka eitthvað
útgjöld ríkissjóðs til að fá hjól
atvinnulífsins til að snúast betur,“
segir Halldór Ásgrímsson.
Næsti áfangi er í
kjörklefanum
Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maður Alþýðubandalagsins, segir
að samningarnir feli í sér áfanga
til að leiðrétta það misrétti sem
hér hafi verið að þróast á undan-
förnum áram. Mikilvægt sé að
viðurkenna þá grandvallarreglu
að láglaunafólk eigi að hafa for-
gang þegar breytingar séu gerðar.
„Hitt er veralegur galli að
framlag ríkisstjórnarinnar er með
þeim hætti að hún gefur fyrirheit
um að rúmir fjórir milljarðar séu
lagðir inn í þessa samninga í
skattabreytingum og öðra en seg-
ir ekkert til um það hvernig eigi
að greiða þá upphæð eða hverjir
eigi að gera það. Skilinn er eftir
opinn víxill upp á rúma fjóra millj-
arða og því á ekki að svara fyrr
en eftir kosningar hveijir eigi að
greiða hann,“ segir hann.
„Það er höfuðatriði, ef þessir
samningar eiga að nýtast lág-
launafólki, að hér verði gerbreyt-
ing frá þeirri hægrisinnuðu
skattastefnu sem núverandi ríkis-
stjórn hefur fylgt og ætlar sér
greinilega að fylgja. Ég tel það
ábyrgðarleysi af hálfu ríkisstjórn-
arinnar að leggja fram yfirlýsingu
um þessi útgjöld án þess að hafa
hreinskilni til að segja hveijir eigi
að borga þessa fjóra milljarða.
Þess vegna verður næsti áfangi
þessara kjarasamninga í kjörklef-
anum þar sem þjóðin mun greiða
atkvæði um það hveijum hún fel-
ur umboðið til að útfylla þennan
víxil,“ segir Ólafur Ragnar.
Forsendur væntinga um
efnahagsbata ótraustar
„Það er augljóst að menn áætla
að hér verði nokkur efnahags-
bati,“ sagði Kristín Ástgeirsdóttir,
þingkona Samtaka um kvenna-
lista. „Vonandi gengur það eftir
en ég verð þó að minna á að þær
forsendur sem Þjóðhagsstofnun
gaf sér fyrir efnahagsbatanum
byggjast á nokkuð ótraustum
granni, eins og veiðum í Smug-
unni og álíka loðnuveiði og á síð-
asta ári. Það er þó athyglisvert
að í þessum samningum er lögð
meiri áhersla á að hækka laun
hinna lægst launuðu en annarra,"
segir Kristín.
Hún segir að enn einu sinni sé
ávísað á ríkissjóð sem alltaf verði
að leggja sitt til. „Mér hefur fund-
ist að í kjarasamningum á undan-
förnum áram hafi vinnumarkað-
urinn staðið undir tiltölulega litl-
um hluta þess sem samið hefur
verið um og sent ríkisstjórninni
reikninginn.“
Kristín segist ekki sjá að á
nokkurn hátt væri tekið á launam-
un kynjanna þrátt fyrir að nýlega
hafí verið staðfest að launamunur
karla og kvenna hafi aukist og
að hann sé meiri en í þeim löndum
sem íslendingar beri sig helst
saman við.
Ekki nægjanleg kjarajöfnun
Jóhanna Sigurðardóttir, for-
maður Þjóðvaka, segir að sér finn-
ist ekki vera nægjanleg kjarajöfn-
un til láglaunafólks og fólks með
meðaltekjur, hvort heldur litið sé
á samninga milli aðila vinnumark-
aðarins eða ráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar.
„í þessari þröngu stöðu hefði
átt að skila til láglaunahópanna
þeim tíu milljörðum sem til skipt-
anna eru en ekki láta launahækk-
anirnar ganga upp allan launa-
stigann, jafnvel til fólks með 500
þúsund til milljón á mánuði.
Það er einnig galli að ekki skuli
hafi verið gert samkomulag milli
ríkisvaldsins og aðila vinnumark-
aðarins um að upplýsa allt launa-
kerfið og fella allar launagreiðslur
og önnur kjör inn í kjarasamninga
og launataxta þannig að hægt
væri að stiga skref til að uppræta
það tvöfalda launakerfi sem er
að breikka bilið milli stétta og
tekjuhópa í þjóðfélaginu og hefur
einnig stuðlað að þeim mikla
launamismun sem er á milli kynj-
anna. Þrátt fyrir nýfengnar upp-
lýsingar um mikinn launamun
milli kynjanna er ekkert skref
stigið til þess að jafna hann.“
Jóhanna segir að með aðgerð-
um sínum sé ríkisstjórnin að ávísa
fram í tímann, ávísa því til nýrrar
ríkissjómar að fjármagna gjöfína.
„Mér finnst athyglisvert að ekkert
er minnst á fjármagnstekjuskatt
þannig að þeir sem hafa breiðust
bökin í þjóðfélaginu virðast áfram
eiga að sleppa."