Morgunblaðið - 28.04.1995, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 28. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
SMUGUVIÐRÆÐUR
Viðræður fjögnrra landa um stjórnun veiða í Síldarsmugunni komnar á rekspöl
Greinilegt að þjóðimar
hafa sömu sjónarmið
VIÐRÆÐUR íslands, Noregs,
Rússlands og Færeyja um stjómun
veiða úr norsk-íslenzka síldarstofn-
inum í Sfldarsmugunni svokölluðu
hófust í Ósló í gær og komust á
nokkum rekspöl. Meðal annars
þrýsti það á sendimenn landanna
að ná árangri að veiði úr stofninum
er nú að aukast sunnarlega í Síldar-
smugunni og óttast margir að verði
ekki samið fljótlega um að þessi
fjögur lönd taki sig saman um físk-
veiðistjómun á svæðinu, komist
fleiri í spilið. Viðræðunum verður
haldið áfram í dag.
Helgi Ágústsson, formaður ís-
lenzku viðræðunefndarinnar, sagði
í samtali við Morgunblaðið að góður
andi hefði verið í viðræðunum. „Við
fómm yfir vítt svið. Ég held að við
Islendingar fögnum því að til þessa
fundar hafi verið boðað. Við höfðum
lengi beðið um fund með þessum
þjóðum og ekki fengið samþykki
fyrir honum fyrr en núna. Það er
greinilegt að þessar’ þjóðir hafa
sömu sjónarmið um að sfldarstofn-
inn verði vemdaður og ekki liðin
rányrkja úr honum,“ sagði Helgi.
Rætt um aðgerðir
til skemmri tíma
Hann sagði að bæði hefði verið
rætt um aðgerðir til skemmri tíma,
stofninum til vemdar, og um lang-
tímasjónarmið. Einnig hefði verið
rætt um mögulega stofnun vísinda-
nefndar til að fara ofan í hinn fiski-
fræðilega þátt málsins.
Helgi sagði að rætt hefði verið
um kvótaskiptingu og fiskveiði-
stjórnun, en vildi ekki tjá sig um
kröfur Islands í því efni. Norska
fréttastofan NTB sagðist hins vegar
í gær hafa heimildir fyrir því að
ísland myndi krefjast kvóta til jafns
við Noreg. Myndu Noregur og ís-
land því skipta 60-80% kvótans
jafnt á milli sín, og afganginum
yrði skipt á milli Rússlands, Fær-
eyja og hugsanlega annarra ríkja.
Fundað á elleftu stundu
Norsk-íslenzki síldarstofninn
gekk lengi suður til íslands í mikl-
um mæli, en hrundi á sjöunda ára-
tugnum. Undanfarin ár hefur síldin
haldið sig í norskri lögsögu og hafa
Norðmenn þvi getað ákveðið kvóta
einhliða. Nú gengur hún hins vegar
í fyrsta sinn um árabil suður á bóg-
inn, inn í Síldarsmuguna, sem er
alþjóðlegt hafsvæði. Fiskifræðingar
spá því að stofninn fari hraðvax-
andi á næstunni. Þau lönd, sem
mestra hagsmuna eiga að gæta,
þurfa því að koma sér saman um
að útiloka aðra, eigi ekki að verða
mikið kapphlaup um sfldina.
Helgi Ágústsson sagðist hafa
bent á það á viðræðufundinum að
hann væri kallaður saman á elleftu
stundu, og íslendingar hefðu fyrir
löngu bent á það vandamál, sem
nú væri að koma upp. Hann sagði
að veiðar íslenzkra og norskra skipa
í Síldarsmugunni hefðu verið rædd-
ar á fundinum. Af íslands hálfu
hefði verið lýst þeirri skoðun, sem
utanríkisráðherra hefði sett fram,
að eðlilegt væri að íslenzk skip
sæktu á svæðið, enda vantaði þau
verkefni.
Helgi sagði að slit viðræðna um
þorskveiðar í Smugunni í Ósló í
fýrradag virtust ekki hafa spillt
fyrir fundinum um síldina. Þar hefði
verið góður andi, þótt skiptar skoð-
anir hefðu komið fram eins og
ævinlega á fundum margra landa.
Síldarsmugan
Júpíter
náði 200
tonnum
ÍSLENSKU síldveiðiskipin sem nú
eru í Sfldarsmugunni fundu veiðan-
lega síld í gær syðst í smugunni,
og þannig fékk Júpíter 200 tonn,
að sögn Helga Jóhannssonar skip-
stjóra. Hins vegar rifnaði nótin hjá
Guðrúnu Þorkelsdóttur þegar hún
náði stóru kasti. Fjögur íslensk
skip eru nú komin í Sildarsmuguna.
Bjami Sæmundsson var um 130
mílum norðar en íslensku skipin,
og að sögn Hjálmars Vilhjálmsson-
ar fiskifræðings hefur víða fundist
síld, en nánast ómögulegt hefur
verið að ná henni.
Hélt síldin sig enn á miklu dýpi
þar í gær og var hún ekki í veiðan-
legu ástandi. Sagði Hjálmar ís-
lensku skipin hafa reynt fyrir sér
þar í fyrrinótt þegar síldin gekk
upp í 2-3 tíma, en án árangurs.
Hann sagði að að svo virtist sem
síldin hagi sér öðruvísi syðst í
Síldarsmugunni en hún gerir norð-
ar, en þar hefur Bjami Sæmunds-
son verið við síldarleit á um 70
mílna breiðu belti.
Talið er að hrygningarstofn
norsk-íslenska sfldarstofninn sé á
bilinu 2,5-3 milljónir tonna. Kvóti
Norðmanna á þessu ári er 650
þúsund tonn og þar af fá Rússar
að veiða 100 þúsund tonn. Norð-
menn hafa þegar veitt um 340
þúsund tonn af sínum hluta.
Jan Henry T. Olsen sjávarútvegsráðherra Noregs um viðræður um úthafsveiðar
Tækifærið til við-
ræðna verði notað
Jan Henry T. Olsen, sjávarútvegsráðherra Noregs,
segir að hægt sé að halda áfram viðræðum um
lausn Smugudeilunnar. Noregur og Rússland vilji
koma á fullri fiskveiðistjómun í Smugunni, sem
-0-----_____-_____--7--------y..- ' "
Island eigi aðild að, og bjóða Islandi kvóta. I við-
--------m—.......................
tali við Olaf Þ. Stephensen hvetur Olsen íslenzk
stjómvöld og almenning til að láta tækifæri til
viðræðna sér ekki úr greipum ganga.
AFSTÖÐUBREYTING norskra
stjómvalda í Smugudeilunni kemur
greinilega fram í máli Jans Henrys
T. Olsen, sjávarútvegsráðherra Nor-
egs. Fyrstur norskra ráðamanna
segir hann nú opinberlega að Noreg-
ur sé tilbúinn að veita Islandi kvóta
í Barentshafi, en fram til þessa hafa
stjórnvöld — ekki sízt Olsen sjálfur
— þveitekið fýrir slíkt, þótt embætt-
ismenn hafi gefið annað í skyn með
óformlegum hætti; Olsen segist ekki
skilja þá afstöðu íslendinga að slíta
viðræðum um Smuguna og segir að
nú verði að nota tækifærið til að
semja um ábyrgar veiðar og stjómun
á hafsvæðum, þar sem ríkin eigi
sameiginlegra hagsmuna að gæta.
Varð fyrir vonbrigðum
— Hver eru viðbrögð þín við nið-
urstöðu fundarins um Smuguna í
Ósló? Viðræðunum lauk án sam-
komulags og nú stefnir í að íslenzk
skip veiði áfram í Smugunni án
kvóta og án skýrrar réttarstöðu. Er
það ástand, sem Noregur getur sætt
sig við?
„Ég varð fyrir vonbrigðum með
að ísland skyldi ekki sýna samnings-
vilja. Af hálfu Rússlands og Noregs
var sett fram í viðræðunum tilboð,
sem hluti af stærri pakka, um um-
talsverðan kvóta í Smugunni. Mér
þykir því leitt að ísland skuli ekki
hafa sýnt áhuga á raunverulegum
samningaviðræðum.
Norsk-rússneska tillagan, sem var
lögð fram, er byggð á þeim grund-
vallarreglum, sem nú er verið að
móta á ráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna um úthafsveiðar. Tillagan
gengur út frá vísindalegu mati á
ástandi fiskistofna á svæðinu. Þetta
hlýtur að verða grundvöllurinn fyrir
kvótaúthlutun í Smugunni og annars
staðar í Barentshafi, til að koma í
veg fyrir ofveiði á þorskstofninum.
í Noregi höfum við lagt áherzlu á
beinharða fiskveiðistjórnun og
strangar reglur, til þess að hægt sé
að byggja stofninn upp að nýju. Við
hinar nýju kringumstæður í Smug-
unni höfum við kveðið ríkt á um að
komið verði á fullri fiskveiðistjórnun,
sem ísland eigi aðild að. Með slíkri
stjórnun yrði líka hægt að koma í
veg fyrir rányrkju þriðju ríkja, sem
leggja litla áherzlu á raunsæja og
ábyrga fískveiðistjórnun, ólíkt því
sem menn búast við af íslendingum.
ísland verður að axla ábyrgð á
að taka þátt í að fyrirbyggja eyði-
leggingu á fiskistofnunum, sem hafa
verið byggðir upp í Barentshafinu
um árabi! með miklu erfiði. Stjórn-
lausar veiðar íslendinga geta leitt
til þess að önnur ríki taki sér rétt í
Barentshafinu, með alvarlegum af-
leiðingum fyrir fiskveiðiauðlindina.
Slíkt þjónar heldur ekki hagsmun-
um íslendinga ef horft er til lengri
tíma, sérstaklega ekki ef við lítum
á önnur hafsvæði umhverfis Island.“
Stjórnvöld endurmeti
afstöðu sína
— Var aldrei neinn samkomu-
lagsgrundvöllur á fundinum í Ósló?
„Það, sem kom okkur á óvart, var
að ísiendingar gáfu til kynna að í
stöðunni sæju þeir ekki ástæðu til
að halda annan samningafund. Við
höfum alls ekki skilning á þessari
afstöðu. Við urðum fyrir miklum
vonbrigðum með viðbrögð íslenzku
sendinefndarinnar. Ég vil hvetja ís-
lenzk stjórnvöld til að endurmeta
afstöðu sína, því að Noregur og
Rússland teygðu sig langt í átt til
íslands með því að bjóða kvóta í
Smugunni. Samningur við Noreg og
Rússland um veiðar í Smugunni er
sömuleiðis mikilvægur sem framlag
til þeirrar vinnu, sem fer nú fram á
úthafsveiðiráðstefnunni. Við vitum
jafnframt að íslendingar eiga mikið
undir því að skipulegri fískveiði-
stjórnun verði komið á, til dæmis í
Síldarsmugunni og á hafsvæðinu
utan 200 mflnanna á Reykjanes-
hrygg. Við eigum því sameiginlega
hagsmuni.
Ég vil taka fram að við andmælum
harðlega þeim ummælum íslend-
inga, að fyrst ekki tókst að semja
um Smuguna, séu veiðar þar fijáls-
ar. Ég vil aftur hvetja íslenzk stjórn-
völd til að fara fram með gætni og
grafa ekki undan stjómun á veiðum
í Barentsjiafinu.“
Buðum umtalsverðan kvóta
— Mun Noregur þá grípa til
harðra aðgerða ef íslenzkir togarar
stíma að nýju I Smuguna tugum
saman eins og þeir gerðu í fyrra?
„Ég sagði það ekki. Ég vil einfald-
lega höfða til íslenzkra stjórnmála-
manna og til almennings að nota
tækifærið nú til að halda áfram við-
ræðum við bæði Noreg og Rússland.
Annars verða afleiðingarnar, ekki
bara varðandi Smuguna, heldur
einnig önnur hafsvæði þar sem ís-
land og Noregur eiga hagsmuna að
gæta, mjög alvarlegar.“
— Hversu langt eru Noregur og
Rússland tilbúin að teygja sig?
Hversu stór kvóti var íslendingum
boðinn?
„Ég vil ekki tjá mig um tilboðið
að öðru leyti en því, að við buðum
umtalsverðan kvóta í Smugunni. Við
samþykktum slíkt, sem hluta af
stærri pakkalausn. Af hálfu Norð-
manna höfum við óskað eftir að
horfa á málin í stærra samhengi,
þannig að við getum jafnframt átt
samstarf um ábyrgar veiðar í Síldar-
smugunni og á Reykjaneshrygg. En
ég vil ekki fara nánar út í tölurnar.
Það verður áfram að Vera mál þeirra,
sem ræða saman af hálfu íslands,
Rússlands og Noregs.“
Ekkí fleiri vandamálasvæði
— Hvers væntir þú af viðræðu-
fundinum um Síldarsmuguna, sem
hófst í Ósló í dag [í gær]?
„Ég vil ekki tjá mig mikið um það
fyrr en fundunum er lokið. Noregur,
Rússland, ísland og Færeyjar eiga
sameiginlega hagsmuni í Síldar-
smugunni. Ég vona sannarlega að
við komumst hjá því að búa til fleiri
vandamálasvæði í kringum okkur,
bæði hvað varðar Noreg og ísland.
Rússar og Færeyingar óska væntan-
lega þess sama.“
— En er ekki nauðsynlegt að
semja um síldarstofninn, burtséð frá
því hvað gerist í Smugudeilunni? Ef
síldin gengur suður á bóginn, eins
og hún virðist nú vera að gera, býð-
ur það hættunni heim ef ekki er
samið fljótlega.
„Þetta munum við ræða nánar við
samningaborðið. Ég get ekki tjáð
mig um það fyrr en útkoma fund-
anna liggur fyrir.“
Sama fiskveiðistjórnun
við Svalbarða
— Davið Oddsson, forsætisráð-
herra Islands, segir í Morgunblaðinu
f dag að nú verði að láta reyiia á
stöðu Norðmanna á Svalbarðasvæð-
inu með málssókn fyrir Alþjóðadóm-
stólnum í Haag. ErNoregur tilbúinn
að láta reyna á réttarstöðuna þar
fyrir dómstólum?
„Norðmenn ætla ekki að ljá máls
á einhveiju öðru fiskveiðistjórnun-
arkerfi á Svalbarðasvæðinu en því,
sem nú gildir. Það byggist á sjálf-
bærri fiskveiðistjórnun, með tilliti til
þeirra ríkja, sem hafa haft hags-
muna að gæta á svæðinu. Það mun
áfram liggja til grundvallar."