Morgunblaðið - 01.12.1996, Blaðsíða 34

34 E SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Sigrióur Stefáns-
dóttir, fram-
kvæmdastjóri Holl-
vinasamtaka Há-
skólans, býóur vin-
um og vandamönn-
um i jólaboró aó
sænskum sió
FYRSTU hugsuninni um jólin
skaut upp í október, þeg-
ar ég keypti mér stóra
krukku af sinnepi. Það er
ómissandi á jólaborðið mitt, hvort
heldur er með sænsku jólaskink-
unni eða hangikjötinu," segir Sig-
ríður Stefánsdóttir, framkvæmda-
stjóri Hollvinasamtaka Háskólans.
Hún bjó í Svíþjóð í mörg ár og
jólasiðirnir bera nokkurn keim af
því, svo og þeirri ánægju sem
hússins frú hefur af því að hafa
margt fólk í kringum sig.
Á aðfangadagsmorgun er borð-
stofuborðið hlaðið mat úr ýmsum
áttum og gestum og gangandi
boðið að líta inn fram eftir degi.
Margir eru á ferð, að Ijúka síðustu
útréttingunum, skila af sér pökk-
um eða á leið í kirkjugarðinn. „Ég
byrjaði á þessu fyrir nokkrum
árum og það hefur fjölgað jafnt
og þétt í hópnum, síðast hafa lík-
lega komið um þrjátíu manns.
Dóttir mín var hins vegar að
hræða mig með því að kona sem
hún þekkir og hefur haft svona
jólaborð í mörg ár væri að gefast
upp því að fjöldinn sem leit inn
væri kominn upp í 150 manns,"
segir Sigríður.
Þegar síðustu gestirnir eru
farnir hefur fjölskyldan ekki lyst á
þungum mat. Sigríður segist því
stefna að því að hafa fondue á
aðfangadagskvöld að þessu sinni.
í Svíþjóð hafi þau oft haft nauta-
og elgskjöt í fondue, en nú ætli
hún að verða sér úti um hreindýra-
kjöt með nautinu. Með þessu
verða bornar fram bakaðar kart-
öflur, 6-7 ídýfur, brauð og salat.
Danskar og úr dós
Sigríður segist afar sátt við
þetta fyrirkomulag, það sé til
marks um þá stefnu sína að
standa ekki á öndinni yfir matar-
standi. „Ég stend ekki yfir pottun-
um á aðventunni enda hefur
sjaldnast gefist tími til þess fyrr
en fáeinum dögum fyrir jól. Ég
baka engar smákökur, ég er þeirr-
ar skoðunar að þær eigi að vera
danskar og úr dós. Á lúsíudaginn,
13. desember, baka ég stundum
saffranbrauð, svokallaða lusse-
katter og rétt fyrir jól baka ég eina
köku, sírópstertu, sem er nauð-
synlegur hluti jólahaldsins."
Sigríður segir að vegna tíma-
skorts á aðventunni sé lítið um
jólaföndur sem hún hafi þó mjög
gaman af. Tæpast hafi gefist ráð-
rúm til að komast í jólaskap fyrr
en síðustu dagana fyrir jól. Lykill-
inn að því hafi oftar en ekki verið
heimsókn í jóladeildina í Magasin
de Nord í Kaupmannahöfn á leið
heim til íslands. Þar kaupir hún
sér ýmislegt smálegt, þar á meðal
jólabréfsefni.
Sitt lítið af hverju
Á jólaborðinu kennir sænskra,
danskra og franskra áhrifa auk
hangikjötsins. Þar tróna sænsk
jólaskinka, léttreykt og léttsöltuð,
sem hefur fengist hér á landi síð-
ustu ár. Með henni er borið fram
rauðkál sem soðið er með sykri,
ediki og negulnöglum, en lyktina
af því og hangikjötinu segir Sigríð-
ur hina einu sönnu jólalykt. Hún
kemur í húsið á Þorláksmessu
þegar hvort tveggja er soðið.
Sigríður segist alltaf hafa verið
hrifin af síld og hún gerir 5-6 síld-
arrétti, marineraða og kryddsíld
eftir dönskum uppskriftum sem
fengnar eru úr blöðum móður
hennar.
Þá eru kjötbollur á jólaborðinu
og mikið af þeim. „Þær eru nán-
ast borðaðar út úr höndunum á
manni og sífellt verið að narta í
GRÓFT heimabakað brauð, samkvæmt brauðgerðarheimspeki Sigrfðar.
KARRÍSÍLD með kapers og kartöflusalat.
þær, svo að gera verður fjöldann
allan af kjötbollum. Mér hefur hins
vegar alltaf leiðst að búa þær til
og þóttist því hafa himin höndum
tekið, þegar ég eignaðist kjöt-
bolluskeið, sem er lík ísskeið. Nú
gengur kjötbollugerðin eins og á
færibandi og maður verður ekki
einu sinni óhreinn á höndunum."
Kartöflur í ýmsum útgáfum eru
á jólaborðinu og svo steinseljusal-
at, sem Sigríður segir einstaklega
ferskt og gott, og passa vel með
öllu mögulegu, þar á meðal síld.
Gróft heimabakað brauð er á
jólaborðinu og steiktar litlar pyls-
ur, sem í Svíþjóð kallast prinsa-
og prinsessupylsur. Hér á landi
fást þær undir heitinu kokkteil-
pylsur. ídýfur eru einnig á borðum
og Sigríður gerir lifrarkæfu ef tími
gefst til. Og að síðustu má nefna
franskan ost, sem nefnist Höfuð
munksins og er mikið tilhlökkunar-
efni að gæða sér á. Hann er bor-
inn fram á sérhönnuðu ostabretti,
girolle, sem sker ostinn svo hann
líkist helst blómkáli.
Steinseljusalat
2-3 knippi af steinselju
________1 rauðlaukur_______
_____safi úr einni sítrónu_
lítið glas of kapers
Klippið steinseljuna smátt niður,
„AÐ BAKA brauð og búa til kjötboll-
ur er á margan hátt svipuð athöfn
og hvorugt má gera í flýti. Vel get-
ur verið að það sé hægt að „skella"
í formköku eða tertu en það er
ekki hægt að skella í brauð eða
kjötbollur. Það krefst nefnilega
ákveðins hugarástands sem maður
þarf að ganga inn í og jafnast þá
við andlega meðferð af bestu gerð.
í raun er það guðlast að nota áhöld
úr gerviefnum við deiggerð, ílátið á
að vera úr leir og sleifin úr tré en
nauðsyn brýtur auövitað lög hér
eins og annars staðar." Sú sem
hór mælir heitir Sigríður Stefáns-
dóttir.
„Deiggerð á að taka a.m.k. fjórar
Hugarfarió skiptir öllu
* máli vid brauóbakstur
og kjötbollugeró
klukkustundir, svona brúttó.
Maður byrjar á því að stilla góðri
skál á eldhúsborðið og setja í hana
volgan vökva og ger. Langur fram-
kvæmdatími þýðir lítið ger og betra
brauð. Þegar gerið er uppleyst mó
bæta meiri vökva, mjólk, und-
anrennu, mysu, súrmjólk eða vatni
við. Næst þegar við eigum leið inn
í eldhús má setja svolítið salt og
eitthvað af mjöli — hveiti, heil-
ennþá sterkari hjá þeim sem brugga
vín, það sé alveg á við að fæða
barn. Svo ólöglegar athafnir, þ.e.
bruggun, eru hins vegar ekki til
umræðu hér.
Milli þess sem við
hugsum, tölum og
brauógerðar
vinnum verkin okkar,
skjótumst við fram í
eldhús og bætum í
deigið: Eggjum, rifn-
um ostafgöngum,
jurtakryddi, smjöri,
sýrðum rjóma, hvít-
hveiti, rúg eða klíði — og hræra mark, hefast, og veita manni þessa lauk, sólblómakjörnum, o.s.frv., allt
saman. Nú er Ifklega rétt að fara sælutilfinningu að vera að skapa eftir skapi og smekk. Þegar upp er
að hafa rakt stykki yfir skálinni á eitthvað og gæða það lífsanda. staðið erum við í góðu andlegu jafn-
milli ferða. Deigið fer að sýna lífs- Mér er sagt að þessi tilfinning sé vægi, búin að fá gott yfirlit yfir hvað