Morgunblaðið - 13.08.1997, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 13. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Sumarsýn-
ing 1997
''Iá 'r--:
..
*
ílll’IÍÍSÖefessSSfi'feP'
GÓLFVERKIÐ, Hrunið tungumál, sprengt stál, olía og lakk, 1997.
MYNPLIST
Norræna húsið
MYNDVERK
„ÞÖGUL SNERTING"
GUÐJÓN BJARNASON
Opið alla daga frá 13-19. Til 17.
ágúst. Aðgangur 300 krónur.
Sýningarskrá og kynningarrit
1.500 kr. Sýningarskrá frá
Henie-Onstad setrinu 1.500 kr.
ÞAÐ er ómældur kraftur, sköp-
unargleði og hraði í Guðjóni
Bjarnasyni um þessar mundir, svo
sem framkvæmdir hans í kjallara-
sölum Norræna húss-
ins mega vera til vitnis
um. Báða hefur hann
fyllt af stórum mál-
verkum, skúlptúrum,
þrívíðum veggverkum
og rúmfrekum gólf-
verkum, auk nokkurra
minni málverka. Þá er
þessu fylgt eftir af
myndarlegri kynningu
verka listamannsins,
sem á síðasta ári átti
verk á samnorrænni
sýningu á Henie-
Onstad setrinu á Hö-
vikodda í nágrenni
Oslóborgar. Fyrir utan
tvo Norðmenn, þá Odd
Nerdrum og Patrich
Huse, voru auk Guðjóns ekki minni
bógar á vettvangi en Svíinn Roj
Friberg og Daninn Michael Kvium.
Allt atorkumiklir og umdeildir
listamenn, sem fara óvenjulegar
Mengja-
fræði í
Ingólfs-
stræti 8
SÝNING á verkum þýsku
listakonunnar Lore Bert verð-
ur opnuð fimmtudaginn 14.
ágúst í Ingólfsstræti 8.
í kynningu segir m.a.:
„Sýningin sem nefnist Meng-
enlehre - Mengjafræði sam-
anstendur af einu ljósverki og
verkum unnum í pappír en
Lore Bert notast mikið við
handunninn pappír í verkum
sínum. Eins og hjá mörgum
myndlistarmönnum af hennar
kynslóð eru önnur og óhefð-
bundin efni notuð í áframhaldi
listarinnar að „mála“.
Þessi efnisnotkun Lore Bert
gefur henni kost á að sýna
fram á einkenni áhugasviðs
hennar, sem öll hafa með það
eitt að gera að nálgast okkar
einu sönnu löngun: „hamingj-
una“.
Einnig kemur hingað á veg-
um Ingólfsstrætis 8 listfræð-
ingurinn dr. Dorothea Van
Der Koelen en hún rekur gall-
erí í Mainz í Þýskalandi og
hyggst kynna sér íslenska
myndlist með það fyrir augum
að sýna verk nokkurra ís-
lenskra myndlistarmanna í
galleríi sínu en hún tekur þátt
í helstu gallerímessum í Evr-
ópu.
Sýningin í Ingólfsstræti 8
stendur til 14. september og
er opin fimmtudaga til sunnu-
daga kl. 14-18.
leiðir í málun landslagsins, um-
forma það og/eða afskræma,
manneskjuna um leið, ef hún er
einnig þeirra vettvangur, og var
heiti sýningarinnar eftir því „Hið
forboðna landslag".
Vegleg skrá frá þessari sýningu
liggur frammi hjá gæzlukonu og
auk þess hafa verið gefin út tvö
kynningarrit í stóru broti um lista-
manninn Guðjón Bjarnason í tilefni
sýningarinnar; „Stór verk“ (Þögul
snerting) og „Lítil verk“ (Naumt
Barrokk) og hefur slík markaðs-
setning ekki sézt á sumarsýningum
hússins áður. Textar eru eftir þá
Torben Rasmusen, Thor Vilhjálms-
son og Jón Proppé og
eru á ensku, íslenzku
og dönsku.
Þetta er þannig allt
á alþjóðamælikvarða
og kann myndarbrag-
urinn að boða ný við-
horf um kynningu og
markaðssetningu á ís-
lenzkum myndlistar-
mönnum, en hún hefur
vægast sagt verið til-
viljunarkennd og ein-
kennzt af einstefnu og
afdalabrag. Að kynna
einnig yngri kynslóð á
sumarsýningum er
auðvitað af hinu góða,
þótt upprunalega
væru stefnumörkin að
kynna gróna og viðurkennda lista-
menn.
Ekki eru nema 7 ár síðan Guð-
jón kom fram með sína fyrstu sýn-
ingu á íslandi, sem hann gaf nafn-
TÓNLIST
Skálholtskirkja
SUMARTÓNLEIKAR
Verk eftir kunna og ókunna miðalda-
höfunda. Forntónlistarhópurinn
Alba (Agnethe Christensen alt; Poul
Haxbro, flautublástur og trommu-
sláttur. Skálholtskirkju, laugardag-
inn 9. ágúst kl. 17.
SÍÐASTA Sumartónleikahelgi
þessa árs í Skálholti hófst að venju
kl. 14 með tónsögulegu erindi, í
þessu tilviki um viðhorf miðalda-
kirkjunnar til tónlistar og tón-
listarmanna. Var það tímanna
tákn, að þó að hinn ungi fyrirles-
ari væri danskur, þurfti að biðja
sérstaklega um að flutt yrði á
dönsku fremur en á ensku. Erind-
ið hélt Poul Hoxbro, flautu- og
slagverksleikari úr Alba forntón-
listardúóinu, og kom þar m.a.
fram, að fordæming klerka fyrr á
öldum á veraldlegri tónlistariðkun
virðist hvergi hafa verið jafn út-
breidd og til skamms tíma var
haldið, og að a.m.k. tvær efstu
hinna þriggja stétta miðaldatón-
listarmanna, þ.e. trúbadúra og
borgarspilara, hafi verið í veruleg-
um metum, jafnvel meðal kirkju-
höfðingja.
Það voru eiginlega aðeins full-
trúar neðsta þrepsins, leikarar (þ.
Gaukler, fr. jongleurs) sem þóttu
óalandi og ófeijandi jafnt í þessum
heimi sem hinum næsta. Hoxbro
gat þess að vísu ekki sérstaklega,
en sú lágstétt - sem líklega hefur
verið fyrst til að kynna suðræna
tónlist á Norðurlöndum, og sem
12. aldar dróttkvæðaskáldið Einar
Skúlason dregur dár að, enda
ið Metamorphosis“ og var að Kjar-
valsstöðum, áður hafði hann haldið
eina sýningu í Woods Gerry Gall-
ery, Providence, svo snemma sem
1984. Frá 1990 hefur hann hins
vegar haldið eina eða fleiri sýning-
ar utan lands og innan á hveiju
ári svo ekki skortir hér kraftinn í
markaðssetninguna, sem er mjög
á nútíma- og alþjóðavísu.
Námsferill Guðjóns er afar
óvenjulegur, hann lýkur fyrst
áföngunum BFA og BArch í hönn-
unarnámi (Design) á Rhode Island
á árunum 1983 og ’84, en meist-
aranámi í málun og skúlptúr við
Skóla sjónlista í New York 1987.
Loks tók hann gráðurnar MSc II
í húsagerðarlist og byggingahönn-
un við Kolumbíaháskólann í New
York 1989.
Guðjón er þannig hvorki einham-
ur í námi né starfi og geta skal
þess að hann hefur hannað innrétt-
ingar í nokkur veitingahús í bænum
sem dijúga athygli hafa vakið og
fer þar ekki troðnar slóðir. Ekki
verður annað sagt en að sýningin
hefjist af miklum manndómi í and-
dyrinu, þar sem verkið „Merking-
arflökt" (1) nær yfir allan vestur-
vegg, en þar gegnir myndarleg röð
kolsvartra reðurlíkja dijúgu hlut-
verki. Kannski hneykslar það ein-
hveija, en þetta er nú atriði sem
menn verða að venjast á sýningum
hér sem annars staðar. Er frekar
kíminn barnaleikur á við það sem
víða getur að líta og er viðleitni til
að ögra, í öllu falli hafa sterk geð-
hrif á fólk á tímum yfirþyrmandi
sjónrænna firringa allt um kring.
Er inn í stóra salinn kemur, blasa
við gestinum ýmiss konar gólfverk,
sem hafa vísanir til þess sem menn
nefna „Archaelogia" á sýningum
ytra, sem svo aftur vísar til fornra
bygginga, gijóthleðslna og minja.
Kemur fram í verkum Richards
Long, Tony Cragg, Giuseppe
Spagnuolo o.fl. Guðjón er þó nær
nútímanum með hina sveigjanlegu
rýmistilfinningu sína og fjölbreytni,
ásamt því að hagnýta sér tilviljanir
sem verða við sprengingu efnisþátt-
anna, í þessu tilviki stáls, úti á víða-
vangi og margræðar óreglulegar
sem skipulagðar samsetningar
þeirra í tilfallandi íými. Gólfverkið
næst innganginum í stóra salinn,
„Hrunið tungumál", byggist á mjög
hnitmiðaðri þróun og umbreytingu
frá formrænum óróleika til reglu-
festu og er sem slíkt svipmest.
Annars eru stóru gráu málverkin
einna athyglisverðust fyrir hinn
jafna og sjónræna stíganda sem er
afar vel upp byggður og málaður,
sömuleiðis minni málverkin sem
þrátt fyrir í sjálfu sér órólegar form-
myndanir, óreiðu og tilviljanir virka
sum óhagganleg og sterk. Hins
vegar taka stóru litglöðu málverkin,
þar sem óheft flæði forma í fijálsri
mótun streymir yfir grunnflötinn
líkast hraunelfu, full mikið í, en þó
er málverkið með fjólubláa litnum
í innri sal undantekning (23). Áferð
gráu málverkanna er mött og flos-
mjúk, en hins vegar virðist fullmik-
ill gljái yfir hinum og einnig gólf-
verkunum í bland. Það gengur mun
síður upp í jafn takmörkuðu hús-
næði lítillar lofthæðar, og sýningin
í heild hefði þurft mun stærra og
sveigjanlegra rými til að einstök
verk nytu sín til fulls. En hvað sem
hægt er að finna að þessari sýningu
er það álit mitt, að þetta sé öflug-
asta framlag Guðjóns Bjarnasonar
á íslenzkum listavettvangi til þessa.
Bragi Ásgeirsson
fornum hljóðfærum, samanstendur
af um 400 einrödduðum helgisöng-
um. Voru hér sungnir þrír þeirra
við undirleik en 5 leiknir án söngs
í útsetningu Hoxbros, og gat lipurt
blástursflúr hans minnt á írskan
tinblístrustíl.
Agnethe Christensen hafði
eftirtektarverða rödd, er gat
minnt á n.k. alt-útgáfu Montserr-
at Figueroas frá Hesperion XX-
hópnum, silkislétt en með mikla
fyllingu, og er hún söng lofsöngv-
ana til heilagrar guðsmóður með
niðdimmum seiðandi seimi við
vaggandi bumbusláttinn, lá stund-
um jafnvel við, að maður sæi fyr-
ir sér himneska magadansmey
svífa um kirkjugólfið með róðu
um nafla í stað rúbínu.
Flutningur var í alla staði hinn
öruggasti, og þó að væri of langt
mál að taka fyrir hvert einasta
hinna 16 laga frá Englandi,
Frakklandi, Spáni, Þýzkalandi og
Ítalíu, verður ekki komizt hjá því
að geta leiðslusöngsins „Lullaye,
Lullaye," öðru nafni As I lay on
Yoolis Night, eins af fallegustu
miðaldalögum Breta, er Martin
Best flokkurinn gerði eftirminni-
lega skil á geisladiski um árið.
Dúóið flutti það mjög fallega, en
þó töluvert öðruvísi en Best og
með minni áherzlu á hina módölu
6/8 hrynjandi.
Víða má leita fanga þegar fylla
skal í þekkingareyður okkar á
flutningsmáta miðaldatónlistar,
eins og heyra mátti á hálfgerðri
„rúmbu“-hrynjandi í bumbuslætti,
og (á einum stað) á greinilega
búlgörskum kaval-flúrstíl í
blæstrinum. En í heild gekk flest
dável upp, og þrátt fyrir tiltölu-
lega ungan aldur dúósins ætti
mikils að mega vænta af því á
næstunni, þótt samkeppnin sé far-
in að verða eitilhörð í „rannsókn-
arspiiamennsku" nútíma forntón-
listariðkunar.
Ríkarður Ö. Pálsson
Seiður miðalda
trúðar og píp.arar þá
orðnir skæðir keppinaut-
ar um hylli konunga -
var nánast réttlaus í eldri
norrænum lögum.
Fleira kom fram for-
vitnilegt, m.a. að
strengjahljóðfæraleikar-
ar þóttu standa öðrum
spilurum skör ofar, sum-
part fyrir að geta sam-
tímis farið með kveðskap,
sumpart vegna þess að
Davíð konungur Gamla
Testamentisins var
hörpuleikari.
A seinni tónleikum
laugardagsins, kl. 17,
kom Iloxbro síðan fram
ásamt sænsku altsöng-
konunni Agnethe Christ-
ensen, samheija sínum í
Alba tónlistarhópnum.
Viðfangsefnin voru öll
Maríusöngvar frá hámið-
öldum, ásamt nokkrum
danslögum frá sama
skeiði inni á milli. Hoxbro sá um
allan undir- og einleik, ýmist á
pípu með eða án handleggsbumbu
(e. „pipe and tabor“), rammat-
rommu og tambúrín. Pípan var hin
alinlanga „galoubet" (fr. „flútet,“
sp. „flaviol," á basknesku „chir-
ula“), þriggja gata blokkflauta er
leika má á með vinstri hendi, með-
an hægri höndin slær bumbu er
hangir neðan úr vinstri handlegg,
eða - eins og Hoxbro sýndi á fyrir-
lestrinum fyrr um daginn - með
aðra galoubet-pípu í hægri hönd
og tvíradda þannig við sjálfan sig,
líkt og Roland Kirk eða aulos-óbó-
leikarar Forngrikkja. Hið merki-
lega við pípu þessa er, að í yfir-
blæstri má ná samhangandi tón-
stiga er spannar á aðra áttund -
þrátt fyrir aðeins þijú fingragöt -
með því að nýta sér yfirtónaröð
blístrunnar á svipaðan hátt og clar-
ino-trompetleikarar gerðu á bar-
okktímum.
Nafngreindir tónhöfundar frá
12.-14. öld eru oftast í minni-
hluta. Að þessu sinni stóðu upp
úr Alfons spaki (E1 Sabio) X Kast-
alalandskonungur (1221-84) og
sú mæta abbadís, Hildigerður frá
Bingen (1098-1179), er mikið
hefur borið á í forntónlistardeildum
plötubúða á síðustu árum. Maríu-
söngvasafn það sem kennt er við
Alfons spaka („Cantigas de Santa
Maria“) og sem ekki sízt þykir
merkilegt sakir myndlýsinga á
GUÐJÓN
Bjarnason.