Morgunblaðið - 15.10.1997, Blaðsíða 1

72 SÍÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
234. TBL. 85. ÁRG. MIÐVIKUDAGUR15. OKTÓBER 1997 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Miðflokkarnir leggja fram stjórnarsáttmála byggðan á kristnum menningararfí
Vilja færa landhelgi
Noregs út í 250 sjómflur
VÆNTANLEG stjórn norsku mið-
flokkanna mun beita sér fyrir því að
fiskveiðilögsaga Noregs verði færð
út í 250 sjómílur og stefnir að nánari
samvinnu við Rússa til að koma í veg
fyrir „hina umfangsmiklu rányrkju" í
Smugunni. Þetta kemur fram í tæp-
lega 50 síðna stjórnarsáttmála Kristi-
lega þjóðarflokksins, Miðflokksins og
Venstre, flokks frjálslyndra, sem
kynntur var í gær í Osló. Kjell
Magne Bondevik, verðandi forsætis-
ráðherra Noregs, segir stjórnina
leggja kristinn menningararf til
grundvallar og kveðst trúa á líf eftir
jól, það er að stjórnin haldi velli þrátt
fyrir að margir hafi spáð henni
skammlífi. Thorbjorn Jagland, frá-
farandi forsætisráðherra, ítrekaði í
gær spár sínar þar að lútandi og
sagði stefnuskrána „óskalista, ekki
stj órnarsáttmála".
I katla stjórnarsáttmálans um fisk-
veiðar segir að áðurnefnd veiði í
Smugunni valdi áhyggjum og að út-
Hyggjast með því koma í veg fyrir
„umfangsmikla rányrkju“ í
hafsveiðisamningur Samein-
uðu þjóðanna hafi ekki
reynst duga til að binda enda
á „rányrkjuna". Þá hyggst
verðandi stjórn gera það
ljóst að öðrum en þeim sem
hafi kvóta í Barentshafi sé
ekki heimilt að veiða þar.
Neitunarvaldi
beitt í EES?
Bondevik
í kaflanum um afstöðuna
til Evrópusambandsins, ESB, kemur
fram nokkur andstaða við Evrópska
efnahagssvæðið, EES. Þar segir að
stjórnin muni leggja áherslu á þjóð-
legt, sjálfstætt og virkt mat á þeim
lögum sem séu afleiðingar EES-
samningsins. Gera verði strangar
kröfur um innflutning matvæla og lif-
andi dýra. Askilur stjórnin sér rétt til
Smugunni
að beita neitunarvaldinu sem
felist í EES-samningnum,
eða að koma í veg fyrir að lög
sem þetta varða taki gildi í
Noregi, telji hún þau ekki
standast ki'öfur Norðmanna.
Þá vill stjómin láta kanna
þann möguleika hvort semja
megi að nýju um þessi mál.
Stjórnin er mótfallin
Schengen-samningnum, að
því er segir í stjórnarsáttmál-
anum. Þar sem meirihluti þingmanna
er fylgjandi því að ganga til samn-
inga við ESB um Schengen, mun
stjórnin -ekki standa gegn því en
leggja áherslu á að norskra hags-
muna sé gætt í slíkum samningum.
Þar er m.a. átt við norræna vega-
bréfasamkomulagið, sem stjórnin tel-
ur mikilvægt að viðhalda.
Aukin áhersla á velferðarmál
Stjórnin vill verja meiru af olíu-
auðnum til velferðarmála en gert er
ráð fyrir í fjárlagafrumvarpi fráfar-
andi ríkisstjórnar. Ljóst er að frum-
varpið bindur hendur stjórnarinnar
fyrsta árið og verður m.a. til þess að
aukin fjárhagsaðstoð við barnafjöl-
skyldur dregst eitthvað. Hins vegar
verður ellilífeyrir þeirra sem lægstar
greiðslur fá hækkaður um 10.000 kr.,
svo og framlög til skóla.
Stjórnin hyggst draga úr einka-
neyslu en Bondevik vildi í gær ekki
gefa upp með hvaða ráðum það yrði
gert. Stefnt verður að því að vernda
frekai- einkalíf manna en að sama
skapi á að auðvelda almenningi að-
gang að upplýsingum hjá hinu opin-
bera.
Ráðherralisti liggur enn ekki fyrir
en stjórnarflokkarnir vonast til þess
að konur verði að minnsta kosti 40%
ráðherra í nýju stjórninni.
Dúman ræðir vantraust á stjórnina
Tsj ernomy r dín
ýjar að
Moskvu. Reuters.
VIKTOR Tsjernomyrdín, forsætis-
ráðherra Rússlands, gaf til kynna í
gær að hann hygðist segja af sér ef
Dúman, neðri deild þingsins, sam-
þykkti tillögu um vantraust á stjórn-
ina.
Forsætisráðherrann reyndi þó að
ná málamiðlunarsamkomulagi við
andstæðinga sína með viðræðum við
leiðtoga þingflokkanna eftir að til-
kynnt var að Dúman myndi hefja
umræður um vantrauststillöguna í
dag. I tillögunni er Tsjernomyrdín
sakaður um að hafa misnotað vald
sitt með því að knýja fram sparnað-
araðgerðir sem þingið hafði hafnað.
Borís Jeltsín forseti, sem hefur
vald til að skipa og reka forsætisráð-
herra, getur hunsað atkvæðagreiðslu
afsögn
Dúmunnar ef tillagan verður sam-
þykkt einu sinni. Verði hún hins veg-
ar samþykkt tvisvar á þremur mán-
uðum verður forsetinn annaðhvort
að víkja stjórninni frá eða rjúfa þing
og boða til nýrra kosninga.
Tsjernomyrdín sagði að stjórnin
myndi ekki bíða í þrjá mánuði eftir
annaiTÍ atkvæðagreiðslu ef van-
trauststillagan yrði samþykkt.
Gennadí Seleznjov, forseti
Dúmunnar, hafði einnig eftir
Tsjernomyrdín á mánudag að hann
hefði hótað að segja af sér ef stjórnin
færi halloka fyrir kommúnistum og
bandamönnum þeii'ra í atkvæða-
greiðslunni. Kommúnistar voru ekki
vissir um að tillagan fengi tilskilinn
Qölda atkvæða, 226 af 450.
Stj órnarkreppu
afstýrt
Rdinaborg. Rcuters.
ROMANO Prodi, forsætisráðherra
Italíu, náði í gær samkomulagi við
kommúnista um stuðning við stjóm
sína. Með því er afstýrt stjómarkreppu
á Italíu og fjárlagafrumvarpi stjómar-
innar fyrir 1998 er borgið. Oscar Luigi
Scalfaro forseti ógilti í gær afsagnar-
beiðni Prodis og stjómar hans og
hvatti þingið til að greiða atkvæði um
traust á stjóm hans hið fyrsta.
„I þessari kreppu vann enginn sig-
ur eða ósigur. Skynsemin og hags-
munir ftalíu urðu ofan á,“ sagði
a Italiu
Prodi við blaðamenn er hann kom af
fundi Scalfaros.
Leiðtogi kommúnista sagði eftir
fund með Prodi, að samkomulagið
tryggði stuðning kommúnista við
stjórnina út næsta ár og hugsanlega
lengur. Samkvæmt því heitir ríkis-
stjórnin að stytta vinnuvikuna í 35
stundir fyrir árið 2001, að vernda líf-
eyrisréttindi iðnverkafólks og
minnka áformaðan niðurskurð ríkis-
útgjalda um 500 milljarða líra, jafn-
virði 20 milijarða króna.
Reuters
Clinton í Brasilíu
BILL Clinton, forseti Bandarílq-
anna, hlýðir á bandaríska þjóð-
sönginn í skjóli heiðursvarðliða
brasilíska hersins við forsetahöll-
ina í Brasilíuborg í gær, á þriðja
degi fyrstu heimsóknar sinnar til
Suður-Ameríku. I gær ræddi hann
við Fernando Henrique Cardoso,
forseta Brasilíu, og komust þeir að
samkomulagi um að viðræður um
stofnun Frfverslunarsvæðis Norð-
ur- og Suður-Ameríku fyrir 2005
skyldu hefjast á ráðstefnu leiðtoga
Bandaríkjanna og ríkja Suður-Am-
eríku sem verður í Santiago í Chile
í apríl nk.
Reurers
HELMUT Kohl skálar á öðrum
degi flokksþings CDU fyrir
kosningasigrinum sem haun
væntir á næsta ári.
Flokksþing CDU
í Þýzkalandi
Ofur-
áherzla á
Evrópu
Bonn, Leipzig. Reuters.
Á ÖÐRUM degi flokksþings kristi-
legi’a demókrata í Þýzkalandi, í
gær, lögðu samherjar Helmuts
Kohls kanzlara langmesta áherzlu
á að flokkurinn hvikaði hvergi frá
staðfastri Evrópustefnu kanzlar-
ans.
Kohl sór þess eið í ræðu sem
hann flutti hinum 1.001 fulltrúa á
flokksþinginu í Leipzig í fyiTadag
að berjast af hörku fyrir fimmta
kosningasigi-inum undir merkjum
sameiningar Evrópu. Stjórnmála-
skýrendur benda á, að Kohl hafi
getað þakkað kosningasigurinn
1990 sameiningu Þýzkalands.
Næstu kosningar vonist Kohl nú til
að vinna með sameiningu Evrópu.
Hvorki þingflokksfonnaðurinn
Wolfgang Scháuble né Peter Hin-
tze, framkvæmdastjóri flokksins,
lét sitt eftir liggja við að ítreka það
fyrir þingfulltrúum að af Efna-
hags- og myntbandalagi Evrópu,
EMU, yrði á tilsettum tíma í árs-
byrjun 1999. „Evróið kemur, og
það verður stöðugt,“ sagði
Sch’ auble í gær um hina væntan-
legu Evrópumynt, sem Þjóðverjar
deila enn um hvort rétt og tíma-
bært sé að taka upp í stað þýzka
marksins.
■ Gagnrýnisraddir/20
Lyktin er
lykillinn
Washington. Reuters.
STERK lyktin af hvítlauk er
lykillinn að því hvers vegna
hann virðist hamla bakteríu-
sýkingum, að því er ísraelskir
vísindamenn við Weizman-
stofnunina greindu frá í gær.
Efnið sem gefur hina stæku
lykt deyfir tiltekin ensím i
amöbunum er valda blóð-
kreppusótt. Tilraunir voru
gerðar á hömstrum og leiddu í
ljós að amöburnar urðu ófærar
um þá starfsemi er leitt getur
til blóðkreppusóttar.