Morgunblaðið - 08.03.1998, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 8. MARZ 1998 19
Erfítt að taka
nýtingarrétt af mönnum
„EFTIR því sem lengra miðar með nýtingu jarðhitans í landinu verður æ
erfiðara að setja lög sem stangast á við það sem gilt hefur hingað til.
Ekki er með góðu móti hægt að taka af mönnum rétt sem þeir hafa notað
sér um ára eða áratuga skeið,“ segir dr. Guðmundur Pálmason, fyrrver-
andi forstöðumaður jarðhitadeildar Orkustofnunar, og vísar með því til
þess að flest lög og reglugerðir gera ráð fyrir sterkum eignarrétti á auð-
lindum í eignarlandi. Guðmundur hefur fylgst með gerð
frumvarpa um verndun og nýtingu auðlinda í eignar-
löndum og almenningum og tekur fram að vegna hugs-
anlegrar þátttöku erlendra aðila í virkjun orkulindanna
verði æ brýnna að skýra betur en verið hefur eignaiTétt-
arlega stöðu þeirra.
Guðmundur segir hugmyndina um að eignarlandi fylgi
jarðhiti niður á 100 m dýpi vera orðna allgamla, a.m.k.
frá sjötta áratugnum eða eldri. „Hugsunin var sú, að ég
hygg, að gera landeigendum kleift að nýta náttúrulegan
jarðhita á yfirborði, t.d. til húshitunar eða ræktunar, og
bora holur eins og einstaklingar á þeim tíma voru taldir
ráða við með góðu móti, og voru 100 m mörkin við það
miðuð. Að öðru leyti yrði jarðhitinn ríkiseign. Síðan hefur mikið vatn
runnið til sjávar, framfarir hafa orðið í leitar- og bortækni og boranir
orðið ódýrari. Nú láta einstaklingar, t.d. bændur, bora yfir 1.000 m djúp-
ar holur á lághitasvæðum á eigin kostnað og til eigin nota. Eitt hundrað
metra dýptarmörkin hafa ekki lengur sömu þýðingu og þau höfðu fyrir
40 árum,“ segir hann.
„Enn er það þó svo, að borun eftir jarðhita á háhitasvæðum og nýting
hans þar er vart á færi einstaklinga vegna kostnaðar. Hvemig þetta
verður í framtíðinni er erfitt að segja um.“
Guðmundur nefnir að í umræðum um eignarrétt jarðhitans hafi stund-
um verið bent á hin nánu tengsl jarðhitans, einkum háhitans, við eld-
virknina í landinu. „Þetta em í raun tvær hliðar á sama peningi, ef svo
mætti að orði komast. Eldvirknin er varmagjafi háhitasvæðanna, án
hennar væra þau ekki til. Spyija má hvort eðlilegt sé að einstaklingar,
sem teljast eiga peniiiginn, geti nýtt sér þann hagnað sem önnur hliðin
gefur af sér, en sleppt að greiða fyrir þaim skaða sem hin hliðin veldur.
Eg hygg að fáir landeigendur yrðu hrifnir af því ef þeim yrði gert að
bæta tjón á eignum annarra af völdum eldvirkni í þeirra eigin landi. Mik-
ill meirihluti þjóðarinnar telur reyndar sjálfsagt að sameiginlegur sjóður
landsmanna bæti slíkt tjón. Jafneðlilegt væri að hagnaður af nýtingu
jarðhitaauðlindarinnar rynni í þennan sama sjóð til að standa undir
a.m.k. hluta af útgjöldum vegna eldvirkninnar."
Guðmundur tekur frani að Islendingar geti ekki sótt sér fyrirmyndir
til annarra þjóða í þessum máluni. „Sérstaða okkar er sú að við búum í
einu eldvirkasta landi heims, og nýtum jafnframt jarðhitann í hlut-
fallslaga ríkari mæli en nokkur önnur þjóð. Hann leggur okkur til um
það bil helming þeirrar fmmorku sem þjóðin notar. Leikreglurnar varð-
andi eignai'- og nýtingarrétt jarðhitans verðum við að setja á okkar eigin
forsendum."
Fermingarfatnaður
á drengi
Þj óðhátíðarbúningur
kr. 22.900
Þj óðhátíðarvesti
kr. 4.900
Buxur
kr. 4.500
Skyrta með klút
kr. 3.900
Næla
kr. 2.900
Athugið við erum flutt í Mjóddina,
Þönglabakka 1, 2. hæð,
(sama hús og matvöruverslunin).
SOLIN
Saumastofa
sími 587 3700.

■
Hyundai Sonata er flaggskip Hyundai flotans;
svipsterkur og glæsilegur bíll á góðu verði.
Hyundai er breiður og rúmgóður eðalvagn
með 139 hestafla 2000 vél og er einstaklega
lipur og mjúkur í akstri. Tveir liknarbelgir,
ABS bremsukerfi, styrktarbitar í hurðum o.fl.
tryggir öryggi farþeganna.
N Ú E R LAG - S0NATA
Suðurlandsbraut 14 & Ármúla 13 • Söludeild: 575-1220 • Skiptiborð: 575 1200
Fax: 568 3818 • Netfang: bl@bl.is
<B>
HYunoni
- til framtíðar
A EINSTÖKU TILB0ÐI I N0KKRA DAGA