Morgunblaðið - 28.01.1999, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Serbar halda uppi árásum á albönsk þorp í norðurhluta Kosovo
Enn óvissa um ráð-
herrafund Tengslahóps
Podujevo, Pristina, Kaíró. Reuters.
SERBNESKIR hermenn héldu í
gær uppi linnulausri stórskotaárás
á þorp í norðurhluta Kosovo og
sögðu alþjóðlegir eftirlitsmenn
árásina þá lengstu sem þeir hefðu
orðið vitni að. Engar tölur hafa
borist um mannfall. Búist er við að í
dag muni Atlantshafsbandalagið,
NATO, leggja fram hótanir um
árásir á hernaðarmannvirki Serba,
fallist þeir ekki á að veita Kosovo-
Albönum sjálfsstjóm. Flóttamanna-
stofnun Sameinuðu þjóðanna segir
um 200.000 manns nú á flótta eða
hehnilislaus í Kosovo.
Arásirnar á þorp nærri bænum
Podujevo hófust snemma í gær-
morgun og stóðu fram eftir degi.
Fullyrða Serbar að þorpin séu að-
setur KLA, Frelsishers Kosovo.
Ekki er ljóst hver ástæðan er en al-
þjóðlegir eftirlitsmenn höfðu eftir
serbneskum hermönnum að
leyniskyttur hefðu skotið á þá fyrr í
vikunni og að þeir myndu hefna sín
grimmilega, endurtæki slíkt sig. Þá
bárust óstaðfestar fregnir af því að
KLA hefði ráðist á lögreglustöð
daginn áður. Er þetta í fjórða sinn á
einum mánuði sem til átaka kemur
á svæðinu.
NATO leggi fram hótanir í dag
í gær var haft eftir ónafngreind-
um bandarískum embættismanni að
auknar Ukur væru á því að af fundi
utanríkisráðherra Tengslahópsins
svokallaða yrði á föstudag í París,
en talsmaður bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins hafði áður sagt óvíst
að Madeleine Albright, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna mætti á
fundinn þar sem hún teldi of
snemmt að halda hann fyrir helgi.
Frönsk stjómvöld sögðu í gær óvíst
að af fundinum yrði.
Astæða þess að Bandaríkjamenn
vii-ðast gefa eftir er sú að nú er talið
fullvíst að NATO muni vara Serba
formlega við því að bandalagið hyggi
á loftárásir, láti þeir ekki undan og
fallist á að veita Albönum í Kosovo
sjálfsstjóm. Verður þetta gert til að
greiða leiðina fyrir utanríkisráð-
herra Tengslahópsins, sem munu
hins vegar reyna að beita Serba og
Kosovo-Albana pólitískum þrýstingi.
Albanar í héraðinu eru undir
miklum þrýstingi að láta af kröfum
um fullt sjálfstæði og ná innbyrðis
sáttum en ekkert samband er á
milli KLA og Ibrahim Rugova, sem
Kosovo-Albanir kusu forseta sinn
en hann vill finna friðsamlega
lausn á ástandinu. „Ég veit vel að
við höfum skaðað málstað okkar
með innbyrðis deilum," sagði einn
leiðtoga Albana í samtali við
Reuters í gær. „En ég veit ekki
hvort ég á að reiðast eða brosa
þegar Bandaríkjamenn og Evrópu-
búar messa yflr okkur um nauðsyn
þess að vera sameinaðir þegar þeir
geta ekki sjálfír komist að niður-
stöðu um hvað eigi að gera við
Kosovo.“
Reuters
SERBNESKIR hennenn héldu
uppi linnulausri stórskotaárás á
þorp í norðurhluta Kosovo,
skamint frá höfuðstaðnum Prist-
ina, í gær. Skutu þeir á þorpin
úr brynvörðum skriðdrekum og
vörpuðu sprengjum á þau. Full-
yrða serbnesk yfirvöld að Frels-
isher Kosovo haf! aðsetur sitt á
svæðinu. Ekki hafa borist fréttir
um mannfall en Albanar segja
tvo menn hafa særst.
Föllumst ekki á neitt
annað en sjálfstæði
Allt að níutíu Kosovo-Albanar eru nú
hér á landi. Einn þeirra er Gani
Zogaj, sem hefur búið hér í áratug
en fylgist grannt með ástandinu í
héraðinu. Urður Gunnarsdóttir hitti
hann að máli.
Morgunblaðið/Þorkell
„ALBANAR í Kosovo munu
aldrei fallast á neitt annað en
fullt sjálfstæði. Það getur aldrei
gróið um heilt á milli okkar og
Serba, við tölum ekki sama
tungumál, eigum ekki sömu
trúarbrögð og nær engin dæmi
eru um giftingar milli Serba og
Albana,“ segir Gani Elis Zogaj,
Albani frá Kosovo-héraði, sem
búið hefur hér á landi í tíu ár
ásamt eiginkonu sinni, Malihötu
Edit, og dætrum þeirra, Ra-
jmondu Anitu og Rinu Olmu.
Bróðir Gani býr hér á landi en
faðir þeirra og tvær systur eru
enn í Kosovo, þrátt fyrir sí-
versnandi ástand í héraðinu.
Hefur önnur systranna hafst
við úti í skógi ásamt fjölskyldu
sinni í mánuð af ótta við
serbnesku lögregluna og sér-
sveitir.
Gani reynir að hringja til ætt-
ingja sinna reglulega en það er
erfiðleikum háð, þar sem þeir
eru ekki með síma og verða að
nálgast hann hjá nágrönnunum.
Ekki er óhætt að vera á ferli eft-
ir kl. 17 á daginn, m.a. vegna
leyniskyttna, og því tekur Gani
sér frí úr vinnu til að hringja um
miðjan dag. Ættingjamir hafa
ekki vinnu, Gani segir atvinnu-
leysið um 95% í Kosovo og skól-
arnir stai-fí ekki lengur. Því
reynir hann og aðrir landar
hans að senda fé til ættingja þar.
Flestir misst ættingja og vini
Hér á landi eru um níutíu
Kosovo-Albanar, flestir hafa
flúið átökin sem hófust fyrir
tæpu ári og búa margir þröngt.
Gani segir dæmi um að sextán
manns hafíst við í þriggja her-
bergja íbúð. Langflestir hafi
misst ættingja og vini í þeirri
ógnaröld sem hefur ríkt í hér-
aðinu, sjálfur segist
Gani hafa misst fjöl-
marga vini og ættingja.
Bróðir Gani kom til
Islands fyrir áratug og
Gani fylgdi á eftir. Þá
hafði héraðið fengið
sjálfsstjórn en Slobodan
Milosevic var kominn til valda í
Serbíu og ástandið tekið að
versna í Kosovo. Gani lagði
stund á efnafræði í háskólan-
um, eiginkona hans var hjúkr-
unarkona en þau em nú bæði í
verkamannavinnu. Faðir Gani
kom einnig en ákvað að flylja
aftur til Kosovo.
Gani segir enga leið að spá
um hvað um ljölskyldu hans
verður í héraðinu og að erfítt
sé að bíða frétta af þeim. Því
fylgist hann einnig grannt með
fréttum og Netinu. „Þegar ég
hef samband við þau heyri ég
fyrst og fremst hvað ríkir mikil
reiði á meðal fólksins vegna
framferðis Serba. Enda hefur
fylgið við frelsisher Kosovo,
KLA, aukist mikið. Þar sjá
menn einu vonina.
Ibrahim Rugova, sem var
kjörinn forseti fyrir nokkrum
ámm, nýtur vissulega fylgis
líka en hann og KLA hafa því
miður ekki getað starfað sam-
an. Ég held að flestir Albanar
voni að þeir nái samkomulagi
og að þeir muni vinna í samein-
ingu að sjálfstæði Kosovo. Al-
banar í héraðinu vilja bara
sjálfstæði, hugmyndir um sjálfs-
stjórn innan júgóslavneska sam-
bandsríkisins em ekki neinum
að skapi."
Serbar vilja náttúruauðæfín
Gani segir söguna ekki stað-
festa þá fullyrðingu Serba að
Kosovo sé serbneskt. Héraðið
sé albanskt og að flestir Alban-
ar eigi sér draum um stórt al-
banskt ríki sem endurheimti
töpuð svæði í Serbíu, Svart-
fjallalandi og Makedóníu. Al-
banar hafi Iengi barist fyrir
sjálfstæði og að þeir hafi t.d.
haldið fast í trúna á íslam og
mál sitt til aðgreiningar frá
Serbum.
Hann segir framgöngu Serba
í Kosovo skelfílega. Þeir vilji
Albana á brott, fyrst og fremst
vegna þeirra náttúmauðæfa
sem þar sé að finna, t.d. gull og
fleiri verðmæta málma. „Þeir
vilja fyrst og fremst halda norð-
urhlutanum þar sem mestar
náttúraauðlindir eru. Þeir ráð-
ast á bæi með sprengingum,
fella marga og hrekja hina á
brott. Þeir hafa gerst sekir um
morð, rán og skipulegar nauðg-
anir, jafnvel á stúlkum sem em
vart af barnsaldri.
Fjölmargir geðsjúklingar og
stríðsglæpamemi úr Bosníu-
stríðinu em komnir til Kosovo,
þeirra á meðal hinn illræmdi
Arkan, sem kann ekkert annað
en að murka lífið úr saklausu
fólki á sem skelfilegastan hátt.
Ég veit ekki hvað þetta getur
haldið lengi áfram, fólkið flýr
unnvörpum og í Kosovo er ekk-
ert lengur að hafa. Auðvitað
viljum við öll að Atlantshafs-
bandalagið geri eitthvað en ég
veit ekki til hvers það er ef það
vill ekki styðja kröfur okkar um
sjálfstæði.“
Saddam sagð-
ur vernda Abu
Nidal í Bagdad
ABU Nidal, einn illræmdasti
hryðjuverkamaður heims, fluttist
til Bagdad í desember og nýtur þar
vemdar Saddams Husseins Iraks-
forseta, að því er fram kom í The
New York Times í gær. Blaðið hef-
ur þetta eftir embættismönnum í
Bandaríkjunum og Miðausturlönd-
um, sem óttast að Irakar séu að
undirbúa hrinu hermdarverka í
samvinnu við Abu Nidal.
Heimildarmenn blaðsins segja
að Abu Nidal, sem er nú um sex-
tugt, hafi búið í Kaíró í rúmt ár en
flust til Bagdad tíu dögum áður en
árásir Bandaríkjamanna á Irak
hófust 16. desember. Þeir segjast
byggja þetta á upplýsingum frá
embættismönnum í Miðaustur-
löndum, sem hafi fengið þær frá fé-
lögum í hreyfingu hryðjuverka-
mannsins. Þótt ei’fitt sé að sann-
reyna slíkar upplýsingar segjast
embættismenn bandarísku leyni-
þjónustunnar telja þær mjög áreið-
anlegar.
Talinn hafa orðið 280
manns að bana
Abu Nidal var eitt sinn efstur á
lista bandarískra yfirvalda yfir þá
menn sem þau leggja mesta
áherslu á að handtaka. Samkvæmt
skýrslu bandaríska utanríkisráðu-
neytisins frá árinu 1989 var
hryðjuverkahreyfing hans sú
hættulegasta í heiminum á þeim
tíma. I skýrslu ráðuneytisins
tveimur árum síðar kom fram að
talið væri að hreyfingin hefði orðið
rúmlega 280 manns að bana í
meira en hundrað árásum frá 1974.
Talið er að 200-300 manns séu
enn í hreyfingunni þótt hún sé ekki
eins öflug og hún var um miðjan
síðasta áratug þegar hermdar-
verkastarfsemi hennar náði há-
marki. Heimildarmenn The New
York Times segja að Abu Nidal sé í
mikilli fjárþröng og hafi reynt að
finna nýja bakhjarla eftir að Mu-
ammar Gaddafi, leiðtogi Líbýu,
sneri við honum baki fyrir
nokkrum árum til að freista þess
að fá Sameinuðu þjóðirnar til að
aflétta viðskiptabanninu á landið.
Heimildarmenn blaðsins segja
að Abu Nidal hafi staðið fyrir árás-
um á róttæka múslima, sem hafa
barist gegn stjóm Egyptalands,
frá því hann fluttist til landsins.
Stjómvöld í Egyptalandi hafa neit-
að því að Abu Nidal hafi dvalið í
landinu, en embættismenn í öðmm
arabaríkjum hafa sagt að hann hafi
flust þangað frá Líbýu árið 1997 og
her og leyniþjónusta landsins hafi
vitað af dvöl hans þar.
Bandarísku embættismennirnir
taka þó fram að
engar sannanir
séu fyrir því að
Abu Nidal hyggi
á hermdaryerk í
þágu Iraka.
Hann hafi ekki
staðið fyrir árás-
um á Banda-
ríkjamenn á síð-
ustu ámm og
bandarísk yfir-
völd leggi nú ekki eins mikla
áherslu á að handtaka hann og ein-
beiti sér þess í stað að Osama bin
Laden, sádi-arabískum útlaga sem
talinn er hafa staðið fyrir
sprengjutilræðum í bandarískum
sendiráðum í Kenýa og Tansaníu í
ágúst.
Irakar studdu Abu Nidal í fyrstu
en hann varð að fara frá Bagdad
snemma á síðasta áratug, m.a.
vegna þess að írösk stjómvöld
komust að því að hann starfaði
einnig með Sýrlendingum.
frakar hvetja til uppreisnar
í nágrannaríkjunum
Þing íraks hélt áfram gagnrýni
sinni á stjórnvöld í Kúveit og Sádi-
Arabíu í gær, sökuðu þau um að
ganga erinda Bandaríkjanna og
hvöttu araba til að gera uppreisn
og steypa þeim af stóli. Ráðamenn
í nágrannaríkjunum tveimur hefðu
átt þátt í árásum Bandaríkjamanna
í desember og bæru ábyrgð á því
mann- og eignatjóni sem þær hefðu
valdið í Irak.
Taha Yassin Ramadan, varafor-
seti Iraks, sagði að Irakar myndu
halda áfram að storka bandarísk-
um og breskum herflugvélum sem
flygju yfir landið til að framfylgja
banni við flugi íraskra flugvéla yf-
ir svæði Kúrda og síta-múslima.
„Irakar kalla Sameinuðu þjóðirn-
ar og arabíska ráðamenn til
ábyrgðar fyrir þeim hættum sem
Irakar standa frammi fyrir vegna
þessara herskáu aðgerða,“ sagði
hann.
Abu Nidal