Morgunblaðið - 20.02.1999, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 20. FEBRUAR 1999 J! MORGUNBLAÐIÐ

i

Á SLÓÐ SKAGFIRSKA KÚREKALEIKARANS
Sá þögli, sterki með lít-
inn tíma fyrir rómantík
-f- 'T’ VIKMYNDALEIKARIN
1/ N William (Bill) Cody sem
frsegur var á tímum þöglu
JL ^Lmyndanna í Hollywood var
skagfírskur í báðar ættir. Hann
fæddist í Winnipeg í Kanada árið
1891 en flutti til Hollywood um þrí-
tugt og hóf kvikmyndaleik. A ferli
sínum lék hann aðalhlutverk í fjölda
stórmynda og hróður hans barst
víða, m.a. til Islands.
Réttu nafni hét hann Páll og var
sonur Páls Valtýs Eiríkssonar frá
Bakka á Viðvíkurströnd og Bjargar
Jónsdóttur frá Reykjum á Reykja-
strönd. Þau fluttu til Kanada líklega
með vesturfaraskipinu Camoens árið
1887 og þar fæddist Páll.
Sökum fátæktar ólst hann upp hjá
vandalausum en 9 ára gamall var
hann sendur í heimahagana, norður í
Skagafjörð, þar sem hann dvaldi í tvö
ár. Heyrt hefur verið sagt eftir
prestsfrú í sveitinni að drengurinn
hafi verið þekktur fyrir að þeysa um
á hesti og æfa sig í kúrekaleik.
Rak eigið kvikmyndafyrirtæki
Greint er frá ferli Bills Cody í
kvikmyndahandbókinni Who’s Who
of the Cinema. Þar segir m.a. að árið
1924 hafi hann leikið í fyrstu kúreka-
myndinni hjá Pathé Westems og
brátt varð hann vinsæl kúrekahetja,
þekktur sem sterka og þögla mann-
gerðin sem hafði lítinn tíma fyrir
rómantík.
Um tíma rak hann eigið kvik-
myndafyrirtæki og framleiddi mynd-
ir en vann síðar hjá Universal kvik-
myndaverinu.
Páll litli Pálsson lærði að sitja hest í sveit-
inni heima í Skagafírði en skipti síðar um
nafn og gerðist kúrekaleikarinn Bill Cody
í Hollywood. Hrönn Marinósdóttir rifjar
upp örlítið af ævi hans og við sögu koma
Buffalo Bill, Ronald Reagan, Emile
Walters og „Iron Eyes“ Cody.
Heimsfrægasti kúreki
Halldór Kiljan Laxness hitti Bill
Cody í Los Angeles árið 1927 og
skrifaði um hann grein í Morg-
unblaðið: „Af öllu því merkilega
fólki sem jeg hef kynst síðustu
vikurnar, varð mjer einna
furðulegast við að kynnast Bill
Cody. Hann er heimsfrægasti
kúreki (Cowboy). Jeg minnist
þess að hafa sjeð hann nokkrum
sinnum á ljereftinu með langa
keyrið sitt og barðastóra kúfinn
bæði í Evrópu og hjer í Amer-
íku. Hann er hár og grannur,
ljóshærður og drengilegur, og
bros hans mjög heillandi... Þeg-
ar honum var sagt að jeg kæmi
frá íslandi, þá varð hann allur
að einu brosi og sagði: „Þaðan
kem ég líka.““
Kvikmyndaferlinum lauk um árið
1940 en toppinum náði hann árið
1927 í kvikmyndinni the „Gold from
Weepah“. Af öðrum myndum sem
hann hefur leikið í eða samið má
nefna „Arizona Whirlwind", „King of
the Saddle“, „Born to Battle" og
„Galoping Cowboy“.
Sagan segir einnig að Bill Cody
hafi komið fram með sh-kushópnum,
The Cole Brothers Cirkus. Hann lést
árið 1948.
Sá andlátsfrétt um indíánann
Saga íslenska kúrekaleikarans er
rifjuð upp hér, rúmum 50 árum eftir
BILL Cody, skagfirski kúrekaleikarinn, faðmar leikkonu í Hollywood.
Morgunblaðið/Kristinn
MYNDIR eftir Emile Walters er að finna í Alþingishúsinu.
Veðurdraumar
DRAUMSTAFIR Kristjáns Frímanns
Mynd/Kristján Kristjánsson
DRAUMUR um veður.
FYRR á tímum fóru menn eftir
draumum sínum þegar veðrið bar á
góma og það brást ekki að kindur
og hey voru fyrir slæmri tíð. I bók
Hermanns Jónassonar „Draumar“,
sem hann gaf út 1912, segir Her-
mann: „A unglingsárum mínum
mátti svo heita, að ég gætti sauð-
fénaðar á öllum tímum árs. Draum-
ar mínir snerust þá mest um fjár-
geymsluna og tíðarfarið, og komu
mér margsinnis að góðu haldi. Fyr-
ir fannkomu dreymdi mig til dæmis
ætíð mikinn veiðiskap, mikið hey
eða margt fé. Fyrir hvassviðri:
söng eða hávaða, en fyrir hláku: lít-
ið hey eða heyþrot, blóð og vín.
Eftir því, á hvaða stigi hvað eina
var í draumnum, reyndist veðrið í
vökunni. Bæri saman í draumnum
mörgu fé og miklum hávaða, var
áreiðanlega í nánd bálviðrisstór-
hríð.“ Þessi lýsing Hermanns á
veðurtáknum drauma sinna á víðar
við og enn í dag. Veðurglöggir
menn á Dalvík sem mynda spáhóp
um veður nota drauma sér til
glöggvunar og þar koma sömu tákn
fyrir og hjá Hermanni forðum. En
að dreyma vetur, snjó, fannkomu
og frost snýr oft dæminu við, því
þessi tákn vísa yfirleitt á manninn
sjálfan og átök hans við lífið fremur
en veður. Snjór getur sem dæmi
vísað til löngunar að hreinsa sig af
liðinni tíð, endurfæðast, verða nýr
maður. Nýfallin fónn getur gefið í
skyn að þú sért að dragast að ein-
hverjum kynferðislega. En frost
gefur hinsvegar í skyn bældar til-
finningar eða kulnaðar og fer frost-
stigið eftir höfnunarkraftinum.
Draumar um útiveru í frosti geta
sagt manni mikið um tilfinningalíf
manns, hvort þessi kuldi í sam-
skiptum á sér rætur í æsku, vegna
ástar og vinamissis eða er áunninn
vegna eylands löngunar. Til eru
þeir sem velja að vera Snædrottn-
ingar og Konungar vetrar í vöku til
að firra sig umhverfinu og snert-
ingu við aðra. Klakaböndin halda
þeim frá átökum við tilfinningar,
áföllum og gleði svo líf þeirra verð-
ur ákveðið, kortlagt og hlutirnir
eru alltaf eins frá degi til dags, til-
veran grá og kassalöguð. Söngvar-
inn góði Nat King Cole velti þessu
fyrir sér í einu laga sinna: „Is it
better to have loved and lost, than
never to have loved at all?“
Draumur „Blue“
Ég er stödd í eldhúsi (þekki
ekki) og geng gegnum vænghurð
inn í stofu. Þar er frekar dimmt og
ég sé mágkonu tengdamóður minn-
ar vera að reyna að ná geitungi
með ryksugu. Ég bið hana að hætta
áður en þetta fari illa. í því ræðst
hann á hendur mínar. Ég dreg þær
upp í ermarnar og ákveð að drepa
hann. Ég fékk nokkrar stungur þó
sársaukalausar og geitungurinn
hafði breyst í páfagauk. Hann var
blár, svartur og hvítur og virtist
töluvert meiddur. Meðan ég skoða
meiðslin breytist hann í sveinbarn,
mér verður svoh'tið brugðið og fer
að hugsa um að losa mig við dreng-
inn en veit þó að ég kemst ekki upp
með það heldur. Þá birtist tengda-
faðir minn og ég sýni honum
drenginn sem er allt í einu alheill í
glærum poka fullum af vökva.
Hann brosti og virtist líða mjög vel.
Þá allt í einu rifjast það upp fyrir
mér að ég hafi verið ófrísk, fæðing-
in gengið fljótt og mjög vel og því
ætla ég að eiga drenginn. Ég legg
hann frá mér og ætla að fá lækni til
að líta á hann og taka úr pokanum.
Meðan ég leita upplýsinga í bók um
drenginn, tekur hann á sig mynd
ungs manns en samt svolítið tekinn
í framan og hárið orðið grátt. Hann
rís á fætur og ákveður að halda út í
lífið, ég var sátt við þá ákvörðun
því ég vissi að hann myndi spjara
sig vel þótt auralaus væri.
Ráðning
Ef við kíkjum fyrst á aðal táknin
þá eru þau húsið sem þú ert í, en hús
speglar sjálfið. Dýrin og bamið vísa
til tilfinninga og langana (en dýr vísa
á tilfinningai- líkt og veður), þar er
geitungurinn tákn hræðslu, páfa-
gaukurinn merki sakleysis og bjarg-
leysis en barnið vísar til æðri lang-
ana. Ef draumnum er svo raðað upp
með öðrum atvikum og persónum,
þá gæti hann sagt þessa sögu: Þú
virðist óörugg um eigið sjálf (þekktir
þig ekki í eldhúsinu og stofan var
dimm) og því ekki í stakk búin að
takast á við þann raunveruleika sem
þú ert nú í. Þetta birtist í dýrunum
en litur og meiðsl páfagauksins gefa
í skyn sálrænt sár. En allt eru þetta
yfirstíganlegu- þættir og fyrrnefndar
tilfinningai- breytast með baminu
(það að þér var bmgðið og þú varst
að hugsa um að losa þig við dreng-
inn bendir til að þú sért ekki alls
sjálfráð um þessar breytingar) og
þroska þess í sjálfsöruggan einstak-
ling sem gengui- öruggum skrefum
gegn um lífið. Auraleysið lætur að
því hggja að þú verðir laus undan
kröfum ytri ímynda. Af draumnum
að ráða á tengdafólk þitt mikinn þátt
í þessum breytingum en það mun
reynast þér afar vel.
•Þeir lesendur sem viljn fá
draunm sína birta og ráðna sendi
þá með fullu nafni, fæðingardegi
og ári ásaml lieimilisfangi og dul-
nefni til birtingar til:
Draumstafír
Morgunblaðið
Kringlunni 1
103 Reykjavík
Einnig gela lescndur sent drauma
s/na á netfang Kristjáns Frúnanns:
krifriExnet.is