Morgunblaðið - 17.03.1999, Blaðsíða 42

42 MIÐVIKUDAGUR 17. MARZ 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Daðína Matt-
hildur Guðjóns-
dóttir fæddist á
Arnarnúpi í Keldu-
dal í Dýrafirði hinn
30. desember 1903.
Hún lést á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur 9.
mars síðastliðinn.
Faðir hennar var
Guðjón Þorgeirsson
;; bóndi á Arnarnúpi,
Eiríkssonar hús-
manns á Hrafnseyri
og konu hans Bjarn-
eyjar Kristínar
Jónsdóttur. Móðir
Daðínu var Elínborg Guð-
mundsdóttir húsfreyja á Arn-
arnúpi, dóttir Guðmundar Guð-
mundssonar bónda á Arnarnúpi
og Guðbjargar Bjarnadóttur
konu hans, Bjarnasonar bónda
á Hrafnabjörgum í Arnarfirði,
Gerðhömrum og síðar Skálará í
Keldudal. Daðína var fjórða í
röðinni af 13 systkinum. Elst
var Guðbjörg Kristjana, f. 1897,
d. 1989, Guðmundur Jón, f.
fr 1899, d. 1920, Jóhanna Bjarney,
f. 1900, d. 1989, Bjarni Þorvald-
ur Stefán, f. 1901, d. 1928,
Daðína Matthildur, sem hér er
kvödd, Ásgeir, f. 1905, d. 1996,
Margrét, f. 1906, d. 1970, Þor-
Þegar langri ævi lýkur og þreytt-
ur samferðamaður kveður eru þær
margar minningarnar sem leita á
hugann. Ég átti samleið með henni
tengdamóður minni í yfir 50 ár,
eignaðist vináttu hennar og um-
*>hyggju sem entist til æviloka.
Ég kynntist henni er hún var til
þess að gera nýorðin ekkja og hélt
fast utan um bömin sín sem voru
henni dýrmætust af öllu.
Samheldni fjölskyldunnar hefur
alla tíð verið mjög mikil og þar var
tengdamóðir min hinn sterki aðili
sem allir löðuðust að og vildu vera
nærri, en aldrei naut hún sín betur
en þegar hún var umkringd fjöl-
skyldunni sinni og veitti henni góð-
gerðir af þeirri rausn sem henni var
svo eðlileg alla tíð.
Bamabömin dáðu hana og fundu
að hún hafði áhuga á öllu sem þau
tóku sér fyrir hendur, ekki síst
íþróttunum sem hún hafði ákaflega
^gaman af, og mörg af bamabömum
hennar og frændliði tóku þátt í, hún
fylgdist af áhuga með bæði hand-
bolta- og fótboltakeppnum í sjón-
varpinu og naut þess í ríkum mæli
og var alls ekki sama hver sigraði.
Hún hafði gaman af að lesa og hafði
sérstakt yndi af ljóðum og kunni
mikið af þeim og fyrir örfáum árum
fór hún hiklaust með gamalt ljóð, 25
erindi og sem betur fer var það tek-
ið upp á segulband.
Hún var trúuð kona og þangað
sótti hún styrk er hún þarfnaðist
þess. Hún var vissulega orðin
þreytt, en bjó samt ein á heimili
sínu þar til fyrir tveimur ámm að
hún fór á hjúkrunarheimilið Skjól,
-^þar naut hún góðrar aðhlynningar.
Hinn fjórða þessa mánaðar var hún
svo flutt á hjartadeild B7 á Sjúki-a-
húsi Reykjavíkur, þar sem starfs-
fólk annaðist hana af nærgætni og
alúð þar til yfir lauk.
Kæra tengdamamma, nú að leið-
arlokum eru þær kenndir mér efst í
huga, söknuður við fráfall þitt, inni-
legt þakklæti fyrir allt sem þú hefur
verið mér og minni fjölskyldu og all-
ar þær jákvæðu minningar sem ég á
um þig.
Hvíldu nú í Guðsfriði og hafðu
þökk fyrir allt og allt.
Albert Kristinsson.
Einhvers staðar stendur; Eitt
sinn verða allir menn að deyja. Það
er ekki spurt um aldur, sorgin er
alltaf jafn djúp. Það er margs góðs
að minnast þegar hugsað er um
^vlna tíð með tengdamóður minni,
geir, f. 1907, d.
1932, Guðmundur
Örn, f. 1909, d.
1911, Arnfríður
Guðný, f. 1911, d.
1996, Krisfján Guð-
mundur, Jón Skarp-
héðinn, f. 1913, d.
1938, Elínborg, f.
1914, Ásta, f. 1916,
d. 1995. Éftir lifir
Elínborg, f. 1914,
ekkja í Hafnarfirði.
Daðína giftist Jóni
Kristni Elíassyni,
ættuðum úr Arnar-
firði hinn 31. októ-
ber 1925. Þau eignuðust fimm
börn. Þau eru: Elsa, f. 1927, gift
Albert Kristinssyni í Hafnar-
firði, Jóhannes, f. 1928, kvæntur
Láru Benediktsdóttur í Reykja-
vík, þau skildu, Halla, f. 1931,
gift Guðmundi R. Einarssyni í
Reykjavík, Baldur, f. 1932, d.
1982, kvæntur Viktoríú Hólm
Gunnarsdóttur í Reykjavík, og
Lára, f. 1938, gift Helga Schev-
ing Jóhannessyni í Reykjavík.
Kristinn lést fyrir aldur fram í
Reykjavík hinn 9. ágúst 1945
tæplega fimmtugur að aldri.
títför Daðínu fer fram frá Há-
teigskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Daðínu MatthOdi Guðjónsdóttur
eða Döddu eins og hún var oftast
kölluð af vinum og vandamönnum.
Hún var ein af þeim sem alltaf geta
séð björtu hliðamar á öllu og öllum.
Nú að leiðarlokum langar mig að
þakka henni samfylgdina og allt
sem hún gerði fyrir okkur Höllu og
bömin. Næst þegar við hittumst
verða móttökur hennar örugglega
eins og áður. Nei, ert þetta þú
Mummi minn, komdu og fáðu þér
hressingu.
Við sem eftir sitjum kveðjum þig
með ást og virðingu.
Hvíl í friði.
Guðmundur.
Ekki get ég sagt að mér hafi
komið verulega á óvart þegar
fregnin um andlát hennar ömmu
minnar barst mér. Og þó. Hún var
að sönnu aldrei þreklega byggð,
hvað þá nú síðustu árin þegar hún
þurfti nokkrum sinnum að leggjast
inn á sjúkrahús og var ekki talin
neitt sérstaklega líkleg til að eiga
afturkvæmt þaðan. En hún komst
alltaf á fætur aftur og það hafði svo
sannarlega komið í ljós að í þessari
fíngerðu, grannvöxnu konu bjó svo
sterkur lífsneisti að lengi vel virtist
sem ekkert megnaði að slökkva
hann. Amma giftist afa mínum,
Jóni Kristni Elíassyni, ættuðum úr
Arnarfirði, hinn 31. október 1925
og hófu þau búskap ásamt Stefáni,
bróður hennar og Ingibjörgu
Markúsdóttur konu hans, að Móum
í Keldudal, en bjuggu svo lengst af
að Sæbóli í Haukadal. Kristinn var
smiður og var við störf víðs vegar
um land og var þá langdvölum
fjarri heimili sínu. Það var því verk
ömmu að annast um heimilið og
börnin fimm í fjarveru bónda síns.
Guðbjörg, tengdamóðir ömmu,
kom í hornið til þeirra að Móum
þegar þau giftu sig, fylgdi þeim svo
til Sæbóls og varð fjörgömul þar,
vantaði rétt níu mánuði upp á ald-
arafmæli sitt er hún lést. Guð-
björgu fylgdi einnig sonardóttir
hennar og bróðurdóttir Kristins,
Guðrún Pétursdóttir sem hafði
misst föður sinn 1921. Þótt Guð-
björg hefði fótavist lengst af, sat
hún yfirleitt á rúminu sínu, prjóna-
ði á börnin og hafði ofan af fyrir
þeim með sögum og kvæðum. Þar
endurgalt hún umhyggju tengda-
dóttur sinnar sem fyrir vikið var
frjálsari til annarra starfa heimilis-
ins. Amma missti Kristin úr ban-
vænum sjúkdómi 1945 og fluttist
þá búferlum til Reykjavíkur ásamt
börnum sínum. Ekki voru efnin
mikil og okkur sem nú lifum geng-
ur ef til vill illa að skilja þá erfið-
leika sem blöstu við ekkju með
fimm börn sem flutti á mölina í lok
seinni heimsstyrjaldarinnar og
þurfti að treysta á leigumarkað
með húsnæði. Ekkert var heldur
öruggt með atvinnu. Fyrstu árin
var hún á hrakhólum með húsnæði
enda þótt hún nyti þá ýmissa ætt-
ingja sinna í Reykjavík. Á tímabili
bjó hún í litlu bakhúsi við Baróns-
stíg með Jóhönnu systur sinni
ásamt börnum þeirra beggja. Frá
þessum tíma eru til margar sögur
og víst er að stundum hefur verið
býsna fjörlegt á þessu litla heimili.
Þarna naut ég umhyggju um nokk-
urra mánaða skeið á mínu fyrsta
aldursári.
Amma átti eftir að flytja
nokkrum sinnum eftir Barónsstígs-
dvölina og lítillega man ég eftir mér
í pössun á heimili þeirra systra á
Bergstaðastræti þangað sem þær
fluttu frá Barónsstígnum. Dag
nokkum kom dúfa fljúgandi inn um
opinn stofuglugga, ef til vill á flótta
undan fálka eða í einhverri annarri
ámóta neyð. Ég varð ógurlega
skelkaður við lætin og vængjaslátt-
inn í dúfunni og skældi hástöfum.
Þá tók amma mig í fangið, huggaði
og raulaði þar til að ekkinn hvarf.
Eg var ekki mjög hár í loftinu en
þar sem Jóa frænka og ömmusystir
gerði einhverjar athugasemdir um
óhemjuskapinn í baminu má vera
að óhemjugangurinn sé kveikjan að
þessari bemskuminningu. Nokkur
ár bjó amma á Rauðarárstíg, svo í
Heiðargerði í skjóli Jóhannesar
sonar síns. Síðast flutti hún svo í
Bogahlíðina og þar bjó hún í nær-
fellt 30 ár.
Fyrstu árin mín var amma mér
eins konar aukaútgáfa af móður
minni þar sem ég átti líka ömggt
skjól og huggun. Svo varð ég að-
eins eldri og þá tíma man ég miklu
betur. Þá gekk amma á peysufót-
um þegar hún kom í heimsókn á
heimili foreldra minna. Það sem
stendur upp úr í minningunni á
þessu tímabili er hvað mér fannst
hún vera gömul og að hún kom
aldrei tómhent, að alltaf mátti
finna eitthvað í töskunni, súkkulaði
eða annað smálegt. Afstæði hlut-
anna kom svo vel í ljós þegar við
amma náðum að rifja það upp fyrir
um tveimur ámm að á þessu tíma-
bili var hún ámóta gömul og undir-
ritaður er í dag. Svo hætti amma
að ganga á peysufötum og þá yngd-
ist hún til muna og síðan hefur mér
fundist hún vera næsta aldurslaus
þar til núna síðustu tvö árin að
heilsan brást henni. Amma vann
sem saumakona, lengst af hjá
Ultima, og var eftirsóttur starfs-
kraftur, ekki einasta fyrir vönduð
vinnubrögð heldur einnig fyrir hlý-
legt og vingjarnlegt viðmót. Hún
var annáluð hannyrðakona og ligg-
ur fjölmargur útsaumaður lista-
gripurinn eftir hana hjá eftirlifend-
um.
Ég er þakklátur fyrir saltkjöts-
veislurnar á síðari áram og klein-
urnar vora svo alveg sér á parti.
Líkast til hagnaðist enginn meira á
því en fjölskylda mín þegar amma
eltist og treysti sér ekki lengur til
að handleika kleinusteikingarfeitina
sjálf sem hún kallaði reyndar sjálf
alltaf sósu. Sigríður kona mín,
bauðst þá til að vera með henni í
bakstrinum og þama var þá farið af
stað verkefni sem hverju sinni stóð í
hálfan dag og ævinlega varð að
ljúka með almennilegum málsverði
og við máttum velja hvað var í mat-
inn. Skötuveislurnar á Þorláks-
messu koma líka upp í hugann.
Handklæðin og tuskurnar og teppin
sem amma tróð með öllum dyrabún-
aði til að freista þess að hefta út-
breiðslu skötuilmsins um íbúðina og
stigaganginn. Jóhannes sá um að-
drætti og amma eldaði. Ég sé mest
eftir því að hafa verið svo sein-
þroska í aðdáun minni á vestfirskri
matargerð að ég náði rétt í síðustu
veislumar í Bogahlíðinni hjá þeim
mæðginum.
Ég er sérstaklega þakklátur fyrir
það að dóttir mín fékk að kynnast
langömmu sinni jafn vel og hún
gerði og náði frá unga aldri að um-
gangast hana meðan amma var sjálf
fullfrísk enda var það sterk taug
sem batt þessar frænkur saman
þótt aldursmunur þeirra væri nán-
ast þrír aldarfjórðungar.
Fjölmargir afkomenda hennar og
svo náin skyldmenni hafa í tímans
rás stundað íþróttir, sumir einungis
í yngri flokkum en aðrir allt fram á
fullorðinsár og jafnvel endað í
landsliði. Þetta varð til þess að hún
fylgdist betur með íþróttum en
margir aðrir. Hún fylgdist með
handknattleik af slíkum eldmóði allt
fram á síðustu ár að hún þekkti á
skjánum allt landsliðið í handbolta
með nafni. Ég hafði miklu meira
gaman af því að tala við hana um
íþróttir eða horfa með henni á út-
sendingar íþróttalandsleikja, hvort
heldur vora frjálsar, hand- eða fót-
bolti en dóttur mína og eiginkonu
samanlagt, þótt þær væra tveimur
og þremur kynslóðum yngi’i. Ein-
hverju sinni sagði hún að hefði hún
átt þess kost að stunda einhverjar
íþróttir á sínum yngri árum hefði
hún líkast til verið í fimleikum því
að „ég gat aldrei verið kyrr“ eins og
hún sagði sjálf.
Halldór Laxness skrifaði eitt sinn
um unga konu sem var send eftir
hveraseyddu pottbrauði innan sveit-
ar. Hún lenti í villum og ráfaði um
heiðar einhver dægur. Matarlaus
var hún, að öðra leyti en því að hún
var með heilt pottbrauð í fartesk-
inu. En hún svalt í villum sínum og
datt ekki einu sinni í hug að snæða
af pottbrauðinu því að „maður étur
nú líklega ekki það sem manni er
trúað fyrir“. Aðspurð bætti hún svo
við: „Því sem manni er trúað fyrir,
því er manni trúað fyrir.“ Trú-
mennskan sem þarna er lýst gæti
allt eins átt við um þá konu sem hér
er kvödd. Trúmennska og hollusta
gagnvart hverjum þeim manni sem
hún umgekkst voru sem ósjálfráð
aðalsmerki hennar. Líkamlega var
hún hvorki stór né mikil en af gjörð-
um sínum stækkaði hún. Fólk sem
einhvem tíma hafði umgengist hana
man eftir henni löngu síðar, ekki
síst fyrir reisnina í fari hennar og að
hún vildi aldrei láta hafa neitt fyrir
sér en var þakklát hverju því sem
henni var gert vel.
Ekki fleipraði hún með neitt og
ekki var alltaf auðvelt að fá fréttir
hjá henni af frændfólki sínu. Þegar
eitthvað fréttnæmt bar til taldi hún
það vera hlutverk viðkomandi
sjálfra að skýra frá en ekki sitt.
Þegar hún svo skýrði frá einhverju
sem hún hafði heyrt var alvanalegt
orðatiltækið hennar þegar hún vildi
leggja sérstaka áherslu á orð sín;
„Það er eins satt og að Guð á mig.“
Þessar línur mínar era sundur-
laus þankabrot um manneskju sem
hefur byggt stærra rúm í huga mín-
um og hjarta en flestar aðrar alla
mína ævi og gefið mér og mínum
svo margt sem ógerlegt er að skýra
frá á skilmerkilegan hátt í stuttu
máli hvað þá heldur þakka fyrir
sem vert væri. Öðram aðstandend-
um hennar votta ég samúð mína en
segi að lokum: „Mikið áttum við
gott að eiga hana ömmu Döddu.“
Kristinn.
Blessunin hún Daðína mín hefur
fengið að sofna, svefninum langa, 95
ára gömul. Kynni okkar hafa staðið
í aldarfjórðung eða frá því að ég
tengdist fjölskyldu hennar. Daðína
var óumdeildur miðpunktur fjöl-
skyldu sinnar. Hún var þeirrar
gerðar sem allt vildi fyrir alla gera
en vildi hins vegar aldrei láta hafa
neitt fyrir sér. Hún var drottningin
í sínu ríki í Bogahlíðinni og þaðan
komst enginn án þess að þiggja
veitingar. Lengst af bakaði hún
kynstrin öll í gömlu Rafhaeldavél-
inni sinni en í seinni tíð varð hún
viðskiptavinur bakaríanna og nán-
ast hljóp út í bakarí í hvernig veðri
sem var heldur en að láta einhvern
koma að tómum diskum hjá sér. Nú
síðast, undir lokin, þegar allt þrek
var horfið og hún lá svo falleg og fín
í rúminu sínu, hafði hún mestar
áhyggjur af því að maður færi frá
henni úr heimsókn án þess að
þiggja eitthvað. Daðína varð ung
ekkja með fimm börn vestur í
DAÐINA
MATTHILDUR
' GUÐJÓNSDÓTTIR
Haukadal í Dýrafirði. Kristinn eig-
inmaður hennar lést fyrir 53 árum
og var hann henni ætíð mjög nálæg-
ur. Oft undraðumst við að hún tal-
aði um hann eins og hann hefði lát-
ist í gær. Daðína átti ekki annarra
kosta völ en flytjast suður í atvinnu-
leit eftir lát Kristins og vann hún
lengst af á saumastofum og var af-
burða flink saumakona.
Ég naut þeirra sérréttinda að
vera að vera konan hans Kristins
hennar, elsta barnabarnsins, sem
hún átti í hvert bein. Þau voru alla
tíð mjög náin og nutum við mæðgur
góðs af því í ríkum mæli. Með tím-
anum urðum við Daðína mjög góðar
vinkonur og höfðum alla tíð gott
samband. Ef meira en vika.leið á
milli þess sem ég kom í heimsókn í
Bogahlíðina sagði Daðína iðulega
við mig. ,Mikið er ég glöð að sjá þig
, ég var nú farin að halda að ég hefði
móðgað þig eitthvað, það er svo
langt síðan þú komst.“
Við upplifðum margt skemmti-
legt saman meðal annars ferðalög
um landið og er mjög minnisstæð
ferðin um Ólafsfjarðarmúla sem
hún ætlaði sko aldrei að fara en
Kristni tókst að tala hana til og
halda í höndina á henni þannig að
henni hvarf allur ótti. Daðína átti
það nefnilega til að verða svo
hrædd, þessi sterka kona. Við fór-
um líka út í Hrísey en þá var hún
ekki hrædd þegar hún kom á sjó.
Okkur tókst á sínum tíma næstum
að fá hana í heimsókn til okkar til
Cambridge, því að okkur langaði
svo að deila með henni dálæti okkar
á þeim stað. Því miður fór ristillinn
að plaga hana um svipað leyti svo að
ekkert varð úr því ferðalaginu.
Daðína var okkar bjargvættur
þegar Iðunn Elsa dóttir okkar var
lítil og þurfti að vera heima en við
foreldramir í vinnu. Þá var alltaf
gott að leita til Daðínu. Hún var ætíð
reiðubúin og auðvitað var langamma
kærkomin því hún kunni svo margar
sögur og kynstrin öll af Ijóðum.
Daðína kenndi mér margt og meðal
annars að baka kleinur. Þá mætti ég
hjá henni í eftirmiðdaginn og við
hnoðuðum í nokkur kíló af klein-
um.og steiktum. Um kvöldmatinn
komu svo feðginin og saman borðuð-
um við saltkjöt með kartöflustöppu
og svo ís og ávexti í eftirmat. Því
næst settumst við og horfðum saman
á sjónvarpið eða spjölluðum saman
fram eftir kvöldi og borðuðum auð-
vitað endalaust af nýbökuðum klein-
unum. Það var samningur okkar að
síðan skiptmn við kleinunum jafnt á
milli okkar en í hvert skipti lentum
við í vandræðum því helst vildi
Daðína að við færam heim með bróð-
urpartinn af kleinunum. Þetta vora
skemmtilegir dagar.
Daðína vai- falleg kona til sálar og
líkama. Maður fór ætíð rikari af
hennar fundi. Ég vil að leiðarlokum
þakka fyrir allt sem hún var mér og
mínum. Það stóra rúm sem hún átti
í hjarta mínu verður seint fyllt.
Sigríður Ágústsdóttir.
Daðína Matthildur Guðjónsdóttir
f. 30. desember 1903, d. 9. mars
1999 ,Þegar maður hefur tæmt sig
af öllu mun friðurinn mikli koma yf-
ir hann. Allir hlutir koma fram í til-
vistina og menn sjá þá hverfa aftur.
Eftir blóma ævinnar fer hvaðeina
aftur til upphafsins. Að hverfa aftur
til upphafsins er friðurinn; það er að
hafa náð takmarki tilvistar sinnar."
Þessi orð úr Bókinni um veginn
langar mig að nota hér til að kveðja
ástkæra langömmu mína sem ég
var svo lánsöm að fá að kynnast og
umgangast í rúm tuttugu ár. Ég
sakna þess sárt að geta ekki fylgt
henni síðasta spölinn. Far þú í friði,
elsku amma Dadda, og hafðu þökk
fyrir allt og allt.
Iðunn Elsa.
Elsku amma Dadda. Mér fannst
eins og eitthvað innra með mér
hyrfi þegar mamma hringdi í morg-
un og sagði mér að þú værir dáin.
Mér fannst ég vera svo langt í burtu
frá þér og ég kemst ekki til að
kveðja þig.
Ennþá man ég dagana þegar ég,
10-12 ára gömul, tók mér göngutúr