Morgunblaðið - 21.05.1999, Blaðsíða 40

FÖSTUDAGUR 21. MAÍ 1999
HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ
>11
Kaup og kjör
og konur
Um hörmuleg kjör kennara, stóraukin
áhrif kvenna íþjódfélaginu og„mikil-
væga fólkið
V'IÐ hæfi er að lofa nú-
tímann og fagna sér-
staklega fjölgun
kvenna á þingi. Og
jafnréttið lætur ekki
staðar numið þar því útlit er fyr-
ir að ráðskonum fjölgi í ríkis-
stjórninni nýju. Svo virðist sem
ekkert fái stöðvað sókn kvenna
til meiri áhrifa á íslandi.
Skyldu sjúkraliðarnir, kennar-
arnir og gangastúlkur Islands
fagna þessari þróun nú um
stundir? Mega þessar stéttir bú-
ast við því að ömurleg kjör
þeirra batni nú þegar kynsystr-
unum fjölgar á Alþingi og í
sjálfri ríkisstjórninni?
Ekki ef marka má reynsluna.
Eða verður því með einhverju
móti haldið fram að fjölgun
kvenna í ráðandi stöðum í þjóð-
félaginu hafi orðið til að bæta
lífskjör lág-
VIÐHORF launastétt-
___________ anna?
Eftir Ásgeir Mikið rétt,
Sverrisson stjómmála-
menn ákveða
ekki launin í landinu. Þeir geta
hins vegar haft mótandi áhrif á
kjörin og forgangsröðunina í
þjóðfélaginu.
Ef til vill má vísa til nýlegs
dæmis í þessu viðfangi. Fyrr í
mánuðinum birti kennaranemi
einn, Héðinn Unnsteinsson,
vandað lokaverkefni sitt er fjall-
ar um þróun kjara kennara frá
1963 til 1998.1 ljós kom að kjör
þessarar stéttar höfðu staðið í
stað og raunar heldur rýmað ef
miðað er við framreiknuð laun
samkvæmt launavísitölu. A sama
tíma jókst kaupmáttur stjóm-
málamanna á Alþingi um rúm-
lega 130%.
Kemur einhverjum á óvart að
konum fjölgaði gífurlega í kenn-
arastétt á þessu tímabili? Árið
1963 var ríflega þriðjungur
kennara konur. Nú lætur nærri
að 74% kennara séu konur.
Kennarar em sumsé dæmi um
stétt sem mátt hefur þola stöðn-
un og jafnvel rýmun kjara á
sama tíma og konum hefur fjölg-
að stórlega innan hennar. Þetta
hefur gerst á sama tíma og kon-
ur hafa rutt sér leið til stórauk-
inna áhrifa á íslandi m.a. á
stjómmálasviðinu.
Um orsakasamhengið verður
ekkert fullyrt en niðurstaðan
hlýtur að teljast stórmerkileg.
Stjórnmálamenn hafa ítrekað
sameinast í grátkór vegna kjara
sinna og nú hafa þau verið bætt
eina ferðina enn. Líkt og al-
kunna er úrskurðaði svonefndur
„kjaradómur“ á dögunum að
stjórnmála- og embættismanna-
stéttinni bæri allt að 30% hækk-
un launa. Sá makalausi gjörn-
ingur var réttlættur með mis-
jafnlega frumlegum röksemda-
færslum og veitti ekki af því al-
menningur var tekinn að taka
stöðugleikatalið endalausa trú-
anlegt.
Á sama tíma upplýsti Pétur
Blöndal alþingismaður að 80% af
dagpeningum þingmanna væm
að öllu jöfnu afgangs þegar
kostnaður vegna ferðalaga hefði
verið greiddur. Sagði Pétur
Blöndal að hann hefði jafnan „60
til 70 þúsund krónur í vasanum"
þegar hann kæmi heim úr
„nokkurra daga ferð.“
Ekki varð þess vart að konur
sem valdar hafa verið til setu á
Alþingi teldu við hæfi að and-
mæla fráleitum úrskurði kjara-
dóms. Raunar kaus stjórnmála-
stéttin upp til hópa að þegja eða
lýsa yfir algjöru áhrifaleysi sínu
í þessu máli.
Verkalýðsforingjar láglauna-
stéttanna höfðu í frammi lágvær
og andlaus mótmæli enda eru
þeir önnum kafnir við að halda
,;sínu fólki“ innan vébanda sinna.
I flestum öðmm ríkjum hefði
verið efnt til útifunda og mót-
mæla en á Islandi megna menn
einna helst að hringja í kvart-
anaþætti ljósvakamiðla til að
andæfa þegar valdastéttin teygir
fram lúkuna.
Ekkert heyrðist í framtíðar-
leiðtoganum Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur. Borgarstjórinn í
Reykjavík stendur enda í stríði
við konumar sem kenna í grann-
skólunum en þær flýja nú unn-
vörpum þau störf sem þær hafa
menntað sig til að sinna sökum
þeirrar fyrirlitningar er birtist í
hraklegum kjömm þeirra. Ef
rétt er munað hóf Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir pólitískan feril
sinn sem sérstakur málsvari
kvenna í nafni jafnréttis og fé-
iagshyggju.
Konurnar í kennarastéttinni
em sýnilega, alveg eins og hinir
láglaunaþrælarnir, ekki nógu
merkilegt fólk. I úrskurði kjara-
dóms er nefnilega sérstaklega
tekið fram að þiggjendur launa-
hækkananna vinni svo „mikil-
væg störf ‘ í samfélaginu.
Hvernig má þetta annars
vera? Getur verið að konumar
sem komist hafa til áhrifa í
stjómmálaflokkunum og teljast
nú í hópi „hinna mikilvægu" í
þjóðfélaginu séu alls ekki að
berjast í nafni jafnréttis þegar
upp er staðið? Getur verið að tal
þeirra síðustu árin um rýran
hlut kvenna í ábyrgðarstöðum í
þjóðfélaginu mótist ekki af jafn-
réttishugsjón heldur persónuleg-
um metnaði og valdafíkn?
Hverjir verða þá til að halda
uppi vömum fyrir konurnar í
láglaunastéttunum? Ekki verka-
lýðsforkólfarnir, þeir hafa nú
þegar dæmt sig úr leik. Ekki
stjómmálamennirnir, þeim er
sýnilega meira umhugað um
kjör sín en lágtaxtalýðinn sem
um hver mánaðamót er minntur
á hvernig störf hans eru metin á
Islandi. Og varla horfa menn til
borgarstjórans í Reykjavík þótt
hann sé loks tekinn að átta sig á
alvöra málsins og hafi á miðviku-
dag kynnt nýja tillögu til lausnar
kjaradeilu kennara sem vart
verður talin viðunandi. Borgar-
stjórinn telur enda meira áríð-
andi að verja tæpum 300 milljón-
um króna af almannafé til að
efna til hátíðarhalda í nafni
menningarinnar en t.a.m. að
koma til móts við réttmætar
kröfur kennara og greiða þeim
sem annast uppfræðslu ungviðis-
ins í Reykjavík laun í einhverju
samræmi við menntun, síaukið
álag og síaukna ábyrgð.
Svo kvarta menn undan því að
skýra forgangsröðun sé ekki að
finna í íslenskum stjómmálum.
Ganga má að því sem vísu að
þeim konum á eftir að fjölga,
sem í krafti hárra embætta
sinna lýsa yfir því hversu mikii-
væg störf sjúkraliðar, kennarar,
gangastúlkur, leikskólakennarar
og aðrar láglaunastéttir kvenna
vinna í samfélaginu.
Þau orð munu faila við hátíð-
leg tækifæri enda veit „mikil-
væga fólkið“ betur.
■
fflBYLMSWfi 22 ■ 202 tómoow
HÚUJMJOWH
. .
iNtSSÁwj
PATROL
Morgunblaðið/Ásdís Haraldsdóttir
MANNFÓLKIÐ fékk líka sína tamningu á námskeiðinu. Hér er John að láta einn þátttakandann gera ýmsar
kúnstir bara með því að þrýsta tómri kókflösku á hann. Sfðan var honum umbunað þegar hann gerði rétt
með því að létta af honum þrýstingnum.
Kúreki kennir íslensk-
um tamningamönnum
Einhvern tíma hefði það þótt fjarstæða að
---------------------7---------------------
ekta kúreki kæmi til Islands til að kenna ís-
lenskum tamningamönnum. En þetta gerð-
ist þó fyrir skömmu þegar John Moore
tamninga- og tónlistarmaður frá Colorado
hélt námskeið á vegum Félags tamninga-
manna í reiðhöll Gusts í Kópavogi. Asdís
Haraldsdóttir fylgdist með um stund.
JOHN Moore er einn af þeim sem
boða svokallaðar náttúmlegar
tamningaaðferðir (Natural Hor-
semanship). Hann er ekki einn af
þeim alfrægustu í greininni, en hef-
ur þó stundað kennslu á þessu sviði
í 10 ár. Hann sagði í samtali við
blaðamann að hann hefði alist upp
við þessar tamningaaðferðir hjá
föður sínum en þar til fyrir 10 ár-
um hafi hann unnið sem tónlistar-
maður. Smám saman hafi meiri
tími farið í kennslu og hefur hann
ferðast víða í því skyni.
John kynntist íslenskum hestum
fyrst í Svíþjóð þar sem hann hefur
haldið fjölda námskeiða. Hann
sagði að honum fyndust hestamir
sem væri á þessu námskeiði öðra-
vísi og mun næmari en þeir sem
hann kynntist í Svíþjóð. Hann
sagðist hafa heyrt að Islendingar
gerðu lítið af því að umgangast
hrossin fyrr en þau væra á fjórða
vetri. Þegar hann var spurður hvað
honum fyndist um það sagði hann
að kannski ætti að fara milliveginn.
Þó þyrfti alltaf að passa að missa
ekki þennan næmleika.
Þátttakendur í námskeiðinu vora
flestir með tamda hesta. Einn fékk
þó lánaðan hest sérstaklega á nám-
skeiðið því hann þótti mjög erfiður.
Þegar kom að því að fara á bak
fékk hann annan til að halda í hest-
inn og ætlaði að stíga á bak. Hest-
urinn var ekki alveg tilbúinn og
stökk upp í loft. Þegar John Moore
sá þetta sagðist sjálfur mundi gera
þetta öðru vísi. Hann fékk hestinn
lánaðan og stóð fyrst lengi bara við
hlið hans. Síðan lyfti hann fætinum
nokkrum sinnum eins og hann ætl-
aði að fara að stíga í ístaðið. Þá
steig hann í ístaðið nokkrum sinn-
um og fór svo á bak. Hann lagði
áherslu á að hafa annan tauminn
það stuttan að hesturinn gæti ekki
tekið á rás fram fram á við.
Styrkur til rannsókna á
sumarexemi afþakkaður
YFIRDÝRALÆKNIR hefur af-
þakkað styrk frá Framleiðnisjóði
sem ætlaður var til rannsóknar-
verkefnis um þróun á næmisprófi
fyrir sumarexemi í íslenskum hross-
um. Rannsóknin átti að vera sam-
starfsverkefni yfirdýralæknisemb-
ættisins, Tilraunastöðvarinnar á
Keldum, Félags hrossabænda og
ónæmisdeildar Dýralæknaháskól-
ans í Hannover.
Að sögn Sigríðar Bjömsdóttur
dýralæknis hrossasjúkdóma náðist
ekki að tryggja faglegt samstarf á
milli landanna, sem er nauðsynlegt
til að verkefnið komi íslenskri
hrossarækt að gagni. Ekki náðist
heldur samkomulag um skiptingu
styrksins þrátt fyrir að aðeins væri
gert ráð fyrir að um 15% af
styrkupphæðinni rynni til íslensku
aðilanna. Grundvöllur fyrir sam-
starfinu var því brostinn.
Eftir sem áður segir Sigríður að
mikill áhugi sé hjá íslenskum vís-
indamönnum að takast á við rann-
sóknir á sumarexemi og fyrir liggur
samþykkt aðalfundar Félags
hrossabænda um að öfiugu sam-
starfsverkefni á þessu sviði verði
komið á. Því hefur nú verið haft
samband við nokkrar erlendar
rannsóknastofnanir sem eru að fást
við sumarexem til að kanna mögu-
leika á samstarfi. Lögð verður meg-
in áhersla á verkefni sem leitt gætu
til fyrirbyggjandi aðgerða svo sem
bólusetningar eða lækninga en
grunnurinn að því liggur í einangr-
un ofnæmisvakans í munnvatni
mýflugunnar sem talin er valda
sjúkdómnum.
Sigríður hefur stjórnað annarri
rannsókn á sumarexemi sem felst í
að greina samspil erfða og um-
hverfis á tíðni sjúkdómsins. Rann-
sóknin er m.a. unnin í samvinnu við
rannsóknarstofu í erfðafræði við
Animal Health Trust í Newmarket
á Englandi. Fyrstu niðurstöður
þeirrar rannsóknar benda til að
næmi fyrir sumarexemi sé mjög al-
gengt en tíðni sjúkdómsins ráðist
að verulegu leyti af umhverfisað-
stæðum erlendis. Við verstu um-
hverfisaðstæður, til dæmis á rök-
um og lygnum stöðum þar sem
hrossin eru ekkert varin fyrir flug-
unni, er tíðnin mjög há. En þar
sem betur hagar til frá náttúrunn-
ar hendi og þar sem hrossin kom-
ast í skugga á meðan flugan er
virkust, virðist sjúkdómurinn ekki
mikið vandamál.
Sigríður telur mikilvægt að koma
upplýsingum um þetta sem fyrst tii
eigenda íslenskra hrossa erlendis
og hefja átak í bættum aðbúnaði á
svæðum þar sem mikið er um flug-
una.
Félag hrossabænda vinnur nú að
gerð bæklings um varnir gegn sum-
arexemi sem byrjað verður að
dreifa á heimsmeistaramótinu í
Þýskalandi í sumar.
Stjórn Framleiðnisjóðs hefur
ekki komið saman eftir að styrkur-
inn var afþakkaður.