Morgunblaðið - 16.06.1999, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. JÚNÍ 1999 29
ERLENT
Evrópuþingskosningarnar koma róti á bresk stjórnmál
Úrslit kosninganna
draga dilk á eftir sér
Lundúnum. The Daily Telegraph.
FYRIRÆTLANIR um þverpólitískan stuðning
bresku stjórnmálaflokkanna við að Bretar verði
aðilar að Myntbandalagi Evrópu (EMU) og taki
upp evruna, hinn sameiginlega gjaldmiðil ellefu
aðildarríkja Evrópusambandsins (ESB), eru nú í
uppnámi eftir hina bágu útreið sem Verka-
mannaflokkurinn hlaut í Evrópuþingkosningun-
um í fyrri viku. Úrslit kosninganna drógu viðar
dilk á eftir sér í stjórnkerfinu breska í gær. I
ljósi ósigurs Verkamannaflokksins með Tony
Blair forsætisráðherra í fararbroddi hefur nú
skuldinni verið skellt á Margaret Beckett, kosn-
ingastjóra Verkamannaflokksins, og áhöld eru
uppi um að Peter Mandelson, fyrrum ráðherra í
ríkisstjórn Blairs og ímyndarsmiður flokksins,
verði tekinn inn í ríkisstjórnina á ný. Þá hafa
væringar verið innan Ihaldsflokksins en leiðtog-
ar hans hrósuðu sigri eftir að úrslit kosninganna
urðu ljós. Gerði William Hague, leiðtogi flokks-
ins, viðamiklar breytingar á stjórn flokksins -
inn hafa komið ný andlit og þeim gömlu ýtt til
hliðar.
William Hague rak í gær varamann sinn, Pet-
er Lilley, í mikilli uppstokkun skuggaráðuneytis
Ihaldsflokksins. Þá færðist Ann Widdecombe
upp valdastigann og var útnefnd til að fara með
innanríkismál stjórnarandstöðuflokks Ihalds-
manna og John Maples tekur við utanríkismál-
um úr hendi Michael Howards. Þá var John
Redwood færður úr skuggaráðuneyti samgöngu-
mála og sér hann nú um umhverfismál.
Peter Lilley hafði sætt ákveðinni gagnrýni
innan flokksins undanfarin misseri allt síðan
hann lýsti því yfir í ræðu að ásetningur sinn væri
að vera talsmaður „umburðarlyndrar íhalds-
stefnu“. Voru ummælin túlkuð á þann hátt að
Liliey væri að fjarlægja sig frá þeirri íhalds-
stefnu sem er í ætt við Margaret Thatcher. Telja
fréttaskýrendur að Lilley hafi framið „pólitískt
sjálfsvíg" er hann sagði í ræðunni, sem hann hélt
í apríl sl., að frjálshyggjan væri e.t.v. ekki eina
rétta leiðin sem íhaldsmenn verði að ganga.
Minnast menn orða hans: „Ihaldsstefnan snýst
ekki, hefur aldrei snúist og mun aldrei snúast
um frelsi markaðarins eingöngu," og setja nú
þau orð í samhengi við uppstokkunina.
Talsmaður Hagues sagði í gær að leiðtoginn
myndi sjálfur taka að sér þá málaflokka sem
Lilley hafi gegnt undanfarið og væri ein ástæða
brottrekstursins sú að Hague vildi taka ríkari
ábyrgð á stefnumálum flokksins.
„Evrópu-baráttunni“ frestað
Michael Heseltine og aðrii- háttsettir menn
innan Ihaldsflokksins sem hafa litið inngöngu
Bretlands í Myntbandalagið hýru auga, lýstu því
yfir á mánudag að þeir myndu ekki taka höndum
saman við þá þingmenn Verkamannaflokksins
sem eru sama sinnis, nema að Blair muni leiða
AP
TONY Blair, forsætisráðherra Bretlands, á
blaðamannafundi í garði Downing-strætis
10 eftir að úrslit Evrópuþingskosninganna
voru ljós á mánudag.
„Evrópu-baráttuna“ svonefndu. Eftir Evrópu-
kosningar liðinnar viku hefur Blair hins vegar
verið varfærnislegur í yfírlýsingum og hefur
hann virst tregur til að sýna evrunni stuðning
sinn í ijósi kosningasigurs Ihaldsflokksins sem
lýst hefur því yfir að halda beri sterlingspundinu
í stað þess að taka upp evruna. Þá er talið að
hinn ófýrirséði stuðningur kjósenda við flokk
andstæðinga Evrópusamstarfs hafi haft þær af-
leiðingar að Verkamannaflokkurinn muni fara
varlega í stuðning sinn við hina sameiginlegu
mynt.
Fyrirhugað var að hin þverpólitíska „Evrópu-
barátta“ hæfist formlega í næsta mánuði en
vegna yfirlýsinga íhaldsmanna þykir víst að
henni verði skotið á frest þar til í september hið
fyrsta. Talsmenn forsætisráðherrans sögðu í
gær að ríkisstjórn Bretlands myndi hefja barátt-
una „í fyllingu tímans“ og með hliðsjón af því að
hún muni ekki rekast á við starfsskyldur þeirra
ráðherra er ljá henni lið.
Þá hefur William Hague nýtt sér nýja stöðu
mála á hinu pólitíska taflborði og snúið sigri
Ihaldsflokksins í Evrópuþingkosningunum í
sókn gegn fyrirhugaðri aðild að Myntbandalag-
inu sem talin er munu vera eitt meginmálanna í
næstu þingkosningum í Bretlandi. Hague lýsti
því yfir á mánudag að íhaldsflokkurinn, sem
vann 36 þingsæti á Evrópuþinginu en Verka-
mannaflokkurinn aðeins 29, hafi unnið „mikinn
sigur“. „Við höfum unnið sigur fyrir sjálfstæði
landsins og framtíð pundsins,“ sagði Hague.
Hlutur Verkamannaflokksins meðal kjósenda
var aðeins 28 af hundraði og hefur stuðningur við
flokkinn minnkað um rúm 16% ef miðað er við
síðustu þjóðaratkvæðagreiðslu í maí sl. Að sama
skapi er sigur Ihaldsflokksins nú fýrstu merkin
um vaxandi stuðning kjósenda síðan flokkurinn
galt afhroð í þingkosningunum árið 1992.
Hefur Blair nú þurft, í fyrsta sinn á glæstum
pólitískum ferli sínum, að útskýra ósigur flokks
síns. Eftir að úrslit kosninganna voru ljós stóð
Blair í garði Downing-strætis 10 og viðurkenndi
að úrslitin væru „mikii vonbrigði". Sagði hann að
Verkamannaflokkurinn yrði að hlusta á raddir
kjósenda og íhuga lærdóm þann sem af kosning-
unum megi draga.
Beckett sætir gagnrýni
Lundúnablaðið Daily Telegraph segir að hníf-
ar Verkamannaflokksins hafi síðan um helgina
staðið að Margaret Beckett og að háværar radd-
ir séu nú meðal þingmanna um að setja hana af
og fá Peter Mandelson, fyrrum ráðherra, aftur
inn í ríkisstjórnina. Hafa minni spámenn innan
flokksins kosið að kenna valdapíramída Verka-
mannaflokksins um áhrifalitla forystu sem hafi
ekki náð að hvetja stuðningsfólk aukins Evrópu-
samstarfs til að fara á kjörstað. „Ekkert okkar
er óhamingjusamt með þessi úrslit," sagði þing-
maður Verkamannaflokksins í samtali við blaðið.
„Þetta er ákveðin áminning til forystu flokks-
ins.“ Aðrir sögðust þess fullvissir að ef Peter
Mandelson hefði verið sýnilegur fyrir kosning-
arnar hefðu úrslitin orðið aUt önnur og almenn
þátttaka mun meiri. „Peter Mandelson er mikill
kosningabaráttumaður. Ef horft er framhjá hinu
hefðbundna breska áhugaleysi á Evrópumálum,
þá er ég þess fullviss að úrslitin hefðu orðið önn-
ur,“ sagði annar þingmaður.
Margaret Beckett hefur sætt mikilli gagnrýni
fýrir að hafa verið „fjarverandi" er kosningabar-
áttan stóð sem hæst. I viðtali við breska útvarpið
BBC varðist hún ásökununum: „Eg var ekki í
sumarleyfi í viku, ég fór ekki í útilegu. Ég var
ekki fjarverandi og í fullri hreinskilni sagt þá
held ég að nærvera mín hafi ekki skipt sköpum
hvað úrslit kosninganna varðar.“
Flokkur
Chiracs á
fallanda
fæti
París. AFP, Reuters.
UPPLAUSNARÁSTAND ríkti í
RPR, flokki Jacques Chiracs
Frakklandsforseta, í gær í kjölfar
afhroðs í nýafstöðnum kosningum
til Evrópuþingsins. Þetta er í
þriðja sinn á tveimur árum sem
flokkurinn fær slæma útreið í
kosningum.
Chirac stofnaði RPR, árið 1976
sem vettvang fýrir þær hugmyndir
sem fýrrverandi forseti Frakk-
lands, Charles de Gaulle, var fúll-
trúi fyrir. Útkoma flokksins í kosn-
ingunum sl. sunnudag er sú versta
sem hann hefur fengið í Evrópu-
kosningum í tvo áratugi.
Það vegur svo enn þyngra, að
flokkurinn glataði nú forystu sinni
á hægri væng franskra stjórnmála,
og hlaut sérframboð Charles Pa-
squas, fyrrverandi öldungardeild-
arþingmanns og ráðherra RPR,
13,05% atkvæða, en RPR aðeins
12,82%.
Þessi árangur varð til þess að
Pasqua tilkynnti um stofnun nýs
flokks sem á að hafa sömu ein-
kennisstafi og eftirstríðsárahreyf-
ing de Gaulles, RPF. „Við viljum
byggja upp breiða stjórnmálafylk-
ingu innblásna af hugmyndum de
Gaulles," sagði Pasqua. Hann
kvaðst ekki vilja skipast í sveit með
Chirac, „en ég tek mér heldur ekki
stöðu andspænis honum“.
„Loksins einn“
Pasqua sagði ennfremur að
Chirac væri „forseti lýðveldisins.
Hann er hafinn yfir flokka.“
Franskir íhaldsmenn hafa átt
undir högg að sækja allt frá því er
Chirac tók þá áhættu, fýrir tveim
árum, að boða til kosninga, en í
þeim galt RPR afhroð og Sósíalist-
ar komust til valda.
Dagblaðið Le Figaro sagði í leið-
ara í gær, að fall RPR mætti rekja
til erfiðrar sambúðar flokksins við
Chirac, sem væri neyddur til að
deila völdum með sósíalistum, og
gæti ekki tjáð sig afdráttarlaust
sem leiðtogi stjórnarandstöðu.
Liberation sagði hins vegar í fyr-
irsögn á forsíðu: „RPR deyr“, og í
leiðara blaðsins var fjallað um
„misheppnaðar aðferðir Chiracs".
Blaðið Franee-Soir birti mynd af
Chirac á forsíðu undir fýrirsögn-
inni: „Loksins einn“.
Litlir bílar - Stórir bílar - Ódýrir bílar - Dýrir bílar
Verö frá 40.000.- til 4.000.000.- • Lánamöguleigar til allt aö 5 ára • Tökum notaða bíla upp í notaða
ÞÚ KEMUR 0G SEMUR! HÍLAL-i Ú SIÐ
Opiö virka daga kl. 9 - 18 og laugardaga kl. 12 - 17
((húsi Ingvars Helgasonar og Bdheima) Sævarhöfða 2-112 Reykjavík
Símar: 525 8096 - 525 8020 • Símbréf 587 7605