Morgunblaðið - 14.07.1999, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLÍ 1999
,æ----------------------——
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Spegill,
spegill ...
„ ... eða hvort hluti ástæðunnar sé
hreinlega sjáljshjargarviðleitni í heimi
þar sem útlit fólks ræður meiru en margur
vill viðurkenna. “
kki er öll fegurð í
andliti fólgin“. „Feg-
urðin kemur að inn-
an“. „Oft er flagð
undir fögru skinni“.
Þessi orðtök og fleiri viðlíka
gegna því hlutverki helstu að
biýna fyrir fólki að ytra útlit segi
ekki allt. Þetta vitum við svosem
en það er þó með ólíkindum hve
nákvæmlega þetta ytra útlit
skiptir miklu máli í mati og dóm-
urn um annað fólk.
Eg las fyrir skömmu frétt um
að á árinu 1996 hefðu tæplega sjö
hundruð þúsund Bandaríkjamenn
gengist undir fegrunaraðgerðir
VIÐHORF taTogeru
Eftir Hönnu þá ekki tald-
Katrínu Friðríksen lr með þeir
sem þurftu á
aðstoð lýtalækna að halda vegna
slysa, svo sem bruna. A aðeins
einu ári höfðu sjö hundruð þús-
und Bandaríkjamenn af fúsum og
írjálsum vilja látið krukka í lík-
ama sinn, látið skera eða brenna
húðina, sjúga fítu úr líkamanum
eða bæta í hann einhverjum að-
skotahlutum. Allt til þess að
verða „fallegri“. Tölur um fjölda
Islendinga sem á einu ári gengst
undir slíkar aðgerðir liggja ekki á
lausu en haft er fyrir satt að þeim
fjölgi sífellt.
Ekki er langt síðan að ég rakst
á Netinu á heimasíðu bresks fyr-
irtækis sem lifir góðu lífi á því að
meta fríðleika fólks. Hugmyndin
á bak við starfsemina er sú að
fólk eigi erfitt með að fá heiðar-
legt svar við spurningunni ;,mikil-
vægu“: Hvemig lít ég út? Astæð-
an sé sú að menn vilji hvorki
særa ófríða vini sína með heiðar-
legu svari né ýta undir sjálfs-
ánægju þeirra fríðu. Eina ráðið
sé því að spyrja ókunnugt fólk.
Svar þeirra muni endurspegla
sannleikann við spurningunni
„mikilvægu". Síðan geti menn
gripið til viðeigandi ráðstafana,
sé þörf talin á.
Fólki er sem sagt boðið að
senda inn sjálfsmyndir sem hóp-
ur tíu manna dæmir síðan út frá
fyrirfram ákveðnum forsendum.
Fyrir andlitsdóm skal greitt jafn-
virði 600 króna íslenskra, iýrir
andlitsdóm og ráðgjöf jafngildi
eitt þúsund króna, fyrir andlits-
og líkamsdóm 1.200 krónur og
1.600 krónur fyrir ráðgjöf þar að
að auki. Áhugasömum skal bent á
að slóðin er: http://www.just-
how.co.uk.
Ef einhver skyldi nú velkjast í
vafa um hefðbundna skilgrein-
ingu á fegurð, þ.e. þeirri sem í
andliti er fólgin, er líka hægt að
leita ásjár Netsins. A heimasíðu
sálfræðingsins Victors Johnstons
er hægt að taka þátt í tilraunum
þar sem viðfangsefnið er einmitt
að rannsaka hugmyndir fólks um
líkamlega fegurð. Slóðin er:
http://www.psych.nmsu.edu/~vic/
faceprints.
Áhugi fólks á líkamlegri fegurð
og tröllatrú á þeim sem hafa
hana til að bera einskorðast ekki
við okkar tíma. Saffó hin gríska
sagði meðal annars: „Það sem er
fallegt er gott“, og Aristóteles
svaraði þeim sem spurði hvers
vegna menn sæktust eftir fegurð-
inni: „Aðeins blind manneskja
spyr svona.“ Nýjungin er hins
vegar tæknileg geta mannanna til
þess að öðlast líkamlega fegurð
(samkvæmt viðurkenndum stöðl-
um) hafi þeir ekki hlotið hana af
náttúrunnar hendi.
Spurningin er síðan sú hvort
um eintóman hégóma sé að ræða,
eða hvort hluti skýringarinnar sé
hreinlega sjálfsbjargarviðleitni í
heimi þar sem útlit fólks ræður
meiru en margur vill viðurkenna.
I Bretlandi er rétt nýútkomin
bókin Survival of the Prettiest
eftir sálfræðinginn Nancy Etcoff.
Sunday Times birti úrdrátt úr
bókinni þar sem meðal annars
var drepið á nokkrar kannanir
sem sýna svo ekki verður um
villst að fegurð er eftirsóknar-
verður eiginleiki.
Sálfræðingar hafa oft kannað
hvort heiðarleika fólks og um-
hyggju fyrir öðrum sé deilt jafnt
á milli „fallega“ fólksins og ann-
arra. Ein könnunin sem drepið er
á í nefndri grein fór þannig fram
að skildar voru eftir í brottfarar-
sal flugvallar skólaumsóknir sem
allar höfðu verið fylltar út á sama
hátt. Á sumum voru hins vegar
myndir af „fallegu“ fólki, á öðrum
myndir af „venjulega útlítandi"
fólki, jafnvel „ljótu“. Niðurstaðan
var sú að þeir sem fundu um-
sóknirnar settu þær frekar í póst
til viðkomandi skóla ef á þeim
voru myndir af „fallegum" ein-
staklingi.
Kannanir sýna líka svo ekki
verður um villst að fólk sem þyk-
ir fallegt er líklegra til þess að
hafa betur í rökræðum og sann-
færa aðra um réttmæti eigin
skoðana. Þá er fólk sem þykir lík-
amlega aðlaðandi almennt félags-
lyndara og sjálfsöruggara og hef-
ur minni áhyggjur af áliti ann-
arra. Það er síður forlagatrúar,
en treystir þess í stað eigin getu
til að stjóma lífi sínu. I einni sér-
lega áhugaverðri könnun var fólk
beðið um að koma í einkaviðtal
hjá sálfræðingi. Eftir örstutta
stund var sálfræðingurinn kallað-
ur frajn og þátttakandinn látinn
bíða. í ljós kom að „fallega" fólk-
ið beið að meðaltali í þrjár mínút-
ur og tuttugu sekúndur áður en
það gerði athugasemd meðan
hinir biðu að meðaltali í níu mín-
útur.
Enn aðrar kannanir sýna að
fólk sem þykir líkamlega aðlað-
andi kemst frekar upp með að
stela úr búðum, svindla á prófum
og fremja jafnvel alvarlega glæpi
án þess að sæta refsingu. Áður
en ég læt staðar numið er rétt að
taka fram að enn er ónefndur
fjöldi kannana sem sýnir mis-
munandi viðhorf fullorðinna til
barna, allt eftir útliti. Til dæmis
þykir sýnt að kennarar eru lík-
legri til að trúa ýmsum óknyttum
upp á börn sem ekki þykja líkam-
lega aðlaðandi og að sama skapi
líklegri til að afsaka „falleg“ börn
sem uppvís verða að óknyttum.
Fólk vill gjarnan trúa því að
útlitið skipti ekki máli. Við vitum
reyndar að ekki er hægt að ráða
siðferðiskennd, gáfur eða góð-
mennsku af útliti. En staðreyndin
virðist samt sem áður sú að við
látum sem yfirbragð fólks gefi
innræti þess til kynna og fleira
til. Á meðan útlit fólks hefur áhrif
á viðhorf annarra og framkomu
er því hæpið að skella skuldinni
eingöngu á hlægilega hégóma-
girnd þegar fólk leitast við að
bæta útlit sitt til þess að falla
betur að hefðbundinni fegurðar-
ímynd.
Eða hvað?
Er Grjótaþorpið
í Hamborg en
ekki í Reykjavík?
ALDEILIS var það
stórmerkilegt að sjá
vin minn og nágranna
úr Grjótaþorpinu í
sjónvarpinu á mánu-
dagskvöldið reyna að
fá tækifæri til að
leggja þá einföldu
spurningu fyrir Helga
Hjörvar, forseta borg-
arstjómar, hvort íbúar
í Grjótaþorpi megi í
framtíðinni vænta þess
að borgaryfirvöld
reyni að tryggja þeim
svefnfrið í samræmi
við ákvæði Lögreglu-
samþykktar Reykja-
víkur. Þetta var í frétt-
um Ríkissjónvarpsins; bein útsend-
ing og tveir málsaðilar mættir til
að ræða athyglisvert mál undir
handleiðslu fréttamanns. Upptak-
an fór fram á snotmm bletti í
hverfinu þaðan sem því miður
hvorki sást í kvennamenningar-
skemmtistaðinn Hlaðvarpann né
heldur listdansstaðinn „Club Clint-
on - Erotic Club“ í Aðalstræti 4b
(gengið inn frá Fischerssundi við
hliðina á útfararstofunni og grafar-
anum).
Þótt borgarstjómarforsetinn
eigi sér ekki langan feril að baki í
pólitíkinni rauk lipur talandinn í
gang við fýrstu spurningu frétta-
mannsins og tók kúrsinn rakleitt
burt frá umræðuefninu sem átti að
vera réttur Reykvíkinga til að sofa
íýrir gauragangi frá skemmtistöð-
um sem borgaryfirvöldum þóknast
að setja niður í hverfum þeirra
þegar þau gefa sér tíma til að sinna
slíkum málum vegna anna við að
finna upp kvótareglur um katta-
hald og önnur forgangsmál þar
sem mikilhæfir leiðtogar þurfa að
skammta almenningi réttindi.
Til að lenda ekki í óþægilegri
nánd við kjarna málsins tók hinn
ungi forseti eins og gáfaður páfa-
gaukur að þylja upp nýjustu kenn-
ingu Ingibjargar Sólrúnar, hins
mikla leiðtoga, sem fjallar um að
skemmtistaðir í Grjótaþorpinu séu
í raun og veru alls ekki í Grjóta-
þorpinu heldur í miðbænum og ef
Helgi hefði fengið að halda áfram
ótruflaður væri hann sennilega
enn að tala í sjónvarpið og búinn
að sannfæra að minnsta kosti sjálf-
an sig um að Grjótaþorpið sé í
rauninni alls ekki í Reykjavík
heldur við Reeperbahn í Hamborg
og Hlaðvarpinn sé menningarmið-
stöð og Club Clinton sunnudaga-
skóli.
Nágranni minn
hlustaði með kurt-
eislegri þolinmæði á
þessa undarlegu ræðu
forsetans og það gerði
líka sjónvarpsafleys-
ingamaðurinn sem
stjórnaði spjallinu og
Helgi fékk að halda
áfram að vaða elginn
og var nú skyndilega
orðinn ákaflega þakk-
látur Grjótaþorpsbú-
um fyrir að vekja at-
hygli yfirvalda á að
klámbúllur séu klám-
Þráinn búllur og vændi sé
Bertelsson annað en listdans en
þessi einfalda stað-
reynd virðist hafa farið fram hjá
sakleysingjum þeim sem úthluta
ÞAK-0G
VEGGKLÆÐMINGAR
Svefnfriður
Mega íbúar í Grjóta-
þorpi búast við því,
spyr Þráinn Bertels-
son, að borgaryfirvöld
reyni að tryggja þeim
svefnfrið í samræmi við
ákvæði Lögreglusam-
þykktar Reykjavíkur?
atvinnuleyfum handa stúlkum sem
koma hingað til að stunda listdans
við álsúlu í 28 daga og fá fyrir
þessa list hærra kaup en allur Is-
lenski dansflokkurinn vinnur sér
inn samanlagt.
Meðan forseti borgarstjórnar
tók sér málhvfld til að draga and-
ann var nágranni minn spurður að
því með nokkurri tortryggni hvers
vegna íbúar Grjótaþorps hefðu
ekki kært þessa voðaíegu staði til
lögreglu nema örsjaldan á undan-
förnum mánuðum og kunni ekkert
betra svar við því heldur þann
sannleika að íbúarnir í Grjótaþorpi
höfðu ekki yfir neinu að kvarta
þann tíma sem rekstur þessara
staða lá niðri.
Fleira merkilegt kom ekki út úr
þessu spjalli og nágranni minn
mátti halda heim til sín án þess að
fá svar við þeirri spurningu sem
hann var kominn til að spyrja:
Mega íbúar í Grjótaþorpi búast
við að borgaryfirvöld reyni að
tryggja þeim svefnfrið í samræmi
við ákvæði Lögreglusamþykktar
Reykjavíkur? En nágranni minn
stóð sig vel og var okkur hérna í
Grjótaþorpinu til sóma og nú er
hann reynslunni ríkari hafandi í
beinni útsendingu í sjónvarpi lent í
þrætubók sem virðist vera stillt inn
á að sigra andstæðinga í kappræð-
um en eklri að reyna að nálgast
sannleikann.
Mínar áhyggjur varðandi höfuð-
ISVA\L-ÖOr<GA\ 5fl r.
HOHÐARAKKA 9 1 12 HTYKJAVIK
SIMI 9<37 81 90 FAX 98 7 8/51
AlLSðUIEBALEICÚV
öðruvísi brúðarkjólar.
Fallcgar mömmudragtir,
hattar og kjólar.
AUt fyrir hcrra.
Fataleíga
Garðabæjar,
sími 565 6680.
0pi& virka daga
kl. 9.00-18.00,
. kl. 10.00-14.00.
borgina snúast ekki um Grjóta-
þorpið né hvaða íbúðarhverfi í
Reykjavík verður næst fyrir valinu
sem vettvangur fyrir skemmtana-
hald um nætur heldur íýrst og
fremst um hið fuflkomna getuleysi
borgaryfirvalda og lögreglu til að
takast á við það grundvallarverk-
efni sem er vímuefnavandi unga
fólksins, gegndarlaust fyllirí í mið-
bænum, vaxandi ofbeldi, eiturlyfja-
sala og vændi í höfuðborginni.
En það mál krefst víðtækari um-
fjöllunar en rúm er íýrir í þessari
grein enda á ég von á því að Ingi-
björg Sólrún, sem er stjórnmála-
maður hinna einföldu lausna, finni
nýja einfalda lausn á því vandamáli
þegar það rennur upp fyrir henni
að sú einfalda lausn að segja að eit-
urlyfjavandinn eigi að hætta að
vera til árið 2000 virðist ekki ætla
að duga til að leysa vandann. Hinar
einföldu lausnir borgarstjórans
eiga eftir að verða merkilegur kafli
- en þó vonandi stuttur - í stjórn-
málasögu landsins. Það tekur varla
að minnast á þá einföldu lausn á
skemmtanahaldi í Grjótaþorpi sem
íýrr var vikið að; sem sé þá að
skemmtistaðir í Grjótaþorpinu séu
einfaldlega ekki í Grjótaþorpinu
heldur miðbænum og því ekki
vandamál lengur.
Dæmi um ennþá djúphugsaðri
lausn Ingibjargar Sólrúnar á
vandamáli sem hún hefur gefist
upp á að leysa með venjulegum
hætti er fyrirsjáanlegur kennara-
skortur í Reykjavík en þann vanda
telur hún að verði hugsanlega að
leysa með þeim einfalda hætti að
fjölga í bekkjardeildum. Þarna er
ég sammála hinum ráðagóða borg-
arstjóra okkar. Stærri bekkjar-
deildir gætu sparað mikla peninga.
Og því stærri sem bekkjardeildirn-
ar væru því meiri peningar mundu
sparast. Einn duglegur og radd-
mikifl kennari gæti hæglega kennt
5000 börnum í Laugardalshöflinni
og jafnvel væri hægt að ráða að-
stoðarmenn á línuskautum til að
fara á mflli nemenda og útbýta
skærum, lími og litum svo að allir
gætu föndrað að vild. Einföld
lausn á hávaðamenguninni í
Grjótaþorpi gæti líka verið að færa
hávaða- og klámbúllurnar upp í
Árbæjarsafn sem er hvort sem er
lokað á kvöldin og gefur ekkert af
sér hálfan sólarhringinn. Þar gætu
kvennamenningarvitarnir úr Hlað-
varpanum svifið um á skautbún-
ingum en nektardansmeyjarnar
erlendu úr Club Clinton gætu ver-
ið með beruglettur við gesti í
göngum og baðstofum hinna fomu
húsa.
Og síðan gætu Helgi Hjörvar og
Ingibjörg Sólrún gefið út tilskipun
um að Árbæjarsafnið sé í rauninni í
Grjótaþorpinu en ekki í Árbænum.
Eða öfugt.
Höfundur er kvikmyndagerðarmað-
ur og ríthöfundur og Reykvíkingur.
"slim-line"
dömubuxur frá
gardeur
Udumu
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 5611680