Morgunblaðið - 09.12.2000, Qupperneq 30

30 LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
l
ÚRVERINU
Morgunblaðið/RAX
Vel yfir 100 manns sóttu kynningarfund um brasilískan
sjávarútveg sem haldinn var í gær.
Kynning á sjávarútvegi í Brasilíu
Vilja samvinnu
við Islendinga
Dæmt í máli Eystrasalts ehf. gegn hinu opinbera
Dæmdar 30 milljónir
króna í bætur vegna
synjunar veiðileyfis
MIKLIR möguleikar eru fyrir ís-
lensk sjávarútvegsfyrirtæki í Brasi-
líu og vilja stjómvöld þar í landi
gjaman stofna til samvinnu við ís-
lendinga um að nútímavæða sjávar-
útveginn í landinu. Þetta kom fram á
kynningarfundi um sjávarútveg í
Brasilíu sem haldinn var í gær.
Stjórnvöld í Brasilíu hrintu fyrir
um ári síðan í framkvæmd áætlun
um uppbyggingu sjávarútvegs í
landinu. Brasilískur sjávarútvegur
hefur í rúman áratug staðið í skugg-
anum af öðmm atvinnugreinum í
landinu og stendur mjög höllum fæti.
Þannig vilja stjórnvöld auka fisk-
veiðar og -vinnslu til muna eða um
71%, auka útflutning sjávarafurða
um 642% og skapa um 900 þúsund
störf í sjávarútvegi fyrir árið 2003.
Vilja nútímavæða
sjávarútveginn
Undanfama daga hafa verið
staddir hér á landi fulltrúar brasil-
ísku n'ksisstjórnarinnai- og Rio-fylk-
is í boði Árna M. Mathiesen, sjávar-
útvegsráðherra, til að kynna sér
stöðu sjávarútvegsmála á Islandi og
stoðgreina tengdra sjávarútvegi. Al-
ex Du Mont, fulltrúi sjávarútvegs-
ráðherra Brasilíu, sagði á kynning-
arfundinum að sér væri Ijóst að
íslendingar gætu kennt Brasilíu-
mönnum margt hvað varðar veiðar
og vinnslu á fiski. Hann sagði að um
90% fiskveiða við Brasilíu væm
stundaðar á fábrotnum skipakosti á
gmnnsævi og hafrannsóknum væri
mjög ábótavant. Hann sagði að mjög
fátt væri vitað um stöðu fiskistofna á
djúpslóð við Brasilíu en heimamenn
skorti bæði þekkingu og tækjakost
til að nýta alla 200 mflna efnahags-
lögsögna. Þess vegna þætti sér sam-
vinna við íslendinga góður kostur
því sérfræðiþekking þeirra væri á
heimsmælikvarða. Með samvinnu
við þá væri hægt að auka veiðar og
bæta gæði fiskjarins og auka þannig
útflutningtekjur til muna.
Hann sagði mikinn flota erlendra
skipa hafa stundað veiðar við Brasi-
líu fyrir útfærslu landhelginnar um
miðjan 9. áratuginn og vitað væri að
þar væra enn stundaðar töluverðar
sjóræningjaveiðar. Því væri mjög
erfitt að fá upplýsingar um aflamagn
og aflasamsetningu. Því væri nauð-
synlegt að fá aðgang að betri tækj-
um til að rannsaka vannýtta stofna
og leita að nýjum og verðmætum
tegundum. Með samstarfi við íslend-
inga fengjust ekki aðeins fullkomin
tæki til veiða og vinnslu, heldur einn-
ig dýrmæt þekking og upplýsingar
um stöðu fiskistofnanna.
United Project Development hef-
ur unnið að ýmsum þróunarverkefn-
um í Brasilíu og kemur að fram-
kvæmdaáætlun stjórnvalda um
uppbyggingu sjávarútvegsins. UPD
mun annast öll samskipti milli bras-
ilískra stjómvalda og íslenskra sam-
starfsaðila, sem og leita samstarfað-
ila fyrir íslensk fyrirtæki í Brasilíu.
Everton Carvalho, stjómarformað-
ur UPD, sagði á kynningarfundinum
að efnahagur Brasilíu væri stöðugt
að batna og viðskiptaumhverfið stöð-
ugt. Þar væm því góðar aðstæður til
að byggja upp öflugan og ábatasam-
an sjávarútveg. Þó að rík hefð væri
fyrir fiskveiðum í Brasih'u væm
heimamenn langt á eftir í veiðum og
vinnslu á fiski, sem og í dreifingu og
sölu afurðanna. Hann sagði að í
Brasilíu væm ótal tækifæri fyrir
hendi en íslensk þekking gerði
mögulegt að nýta þau.
Mörg yón í veginum
Guðjón Ingi Ólafsson, sölustjóri
hjá SIF hf., fjallaði á fundinum um
ógnir og tækifæri í sjávarútvegi í
Brasihu. SÍF hefur rekið dótturfyr-
irtæki í landinu í 3 ár en hinsvegar
selt þangað saltfisk í yfir 60 ár. Hann
sagði að ýmis ljón væra á veginum
þegar gera ætti viðskipti í Brasilíu.
Ríki og borg væra 10 til 20 ámm á
eftir í viðskiptaumhverfi og um-
hverfið því nokkuð óstöðugt. Kaup-
máttur væri lítill í landinu en efna-
hagur landsins hafi styrkst veralega
síðustu misseri. Þannig hafi háir
vextir og óstöðugt gengi gert við-
skipti erfið í landinu en gengið hafi
hinsvegar verið nokkuð stöðugt að
undanfömu. Þá benti Guðjón á að
töluverð spilhng væri á flestum stig-
um stjómkerfisins sem hindraði eðh-
lega viðskiptaþróun en reynt hefði
verið að gera bragarbót í þessum
efnum á undanfömum áram.
Guðjón sagði aftur á móti að í
Brasihu væra ótal tækifæri sem vert
væri að gefa gaum. Margir fjárfestar
teldu Brasilíu land framtíðarinnar
og hefðu lagt í gríðarlegar fjárfest-
ingar í landinu á þessu ári. Hann
sagði hinsvegar mikilvægt að fara
varlega, velja trausta viðskiptaaðila
og sýna mikla þolinmæði.
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt sjávarútvegsráðherra
og fjármálaráðherra til að greiða
Eystrasalti ehf. 30 milljónir króna í
skaðabætur auk vaxta frá 13. aprfl
vegna ólögmætrar synjunar um
veiðileyfi í fiskveiðilandhelgi ís-
lands. Jafnframt skulu þeir greiða
Eystrasalti 1,5 miHjónir króna í
málskostnað. Kröfu stefnanda,
Eystrasalts, um að rétturinn hlutist
til um að veiðileyfi verði gefið út á
skipið, er vísað frá.
Armi Mathiesen, sjávarútvegsráð-
herra, segist lítið vilja tjá sig um
máhð. „Ríkislögmaður fer þeð þetta
mál. Það er ekki rekið úr sjávarút-
vegsráðuneytinu og við verðum bara
að bíða niðurstöðumnar,“ segir
Arni.
Forsaga málsins er sú að Viðar
Halldórsson sótti um veiðileyfí fyrir
fiskiskipið Stokksnes RE 123 í des-
ember 1998 í atvinnuskyni í afla-
markskerfi. Fiskistofa hafnaði um-
sókninni 8 mánuðum síðar, þar sem
skipið hafi verið úrelt og fyrri eig-
endur þess hafi fengið greiddan úr-
eldingarstyrk. Þeirri styrkveitingu
hafi fylgt sú kvöð að skiptá kæmi
aldrei til veiða innan lögsögu íslands
samkvæmt þágildandi lögum um
Þróunarsjóð sjávarútvegsins.
Skipið var selt til Belize árið 1995,
eftir að fyrri eigendur þess, Goða-
borg á Fáskrúðsfirði, höfðu fengið
tæpar 40 milljónir króna í úrelding-
arstyrk. Skipið var svo keypt til
landsins af V.H. viðskiptum, en það
var síðar skráð í eigu Eystrasalts,
sem er í eigu sama aðila. Skipið var
skráð á skipaskrá á íslandi á ný 20.
febrúar 1998, án athugasemda.
Haffærisskírteini og skráning á
skipaskrá nægilegt
Viðar Halldórsson, framkvæmda-
stjóri Eystrasalts, kærði úrskurð
Fiskistofu í nóvember 1999 til sjáv-
arútvegsráðherra og krafðist þess
að honum yrði hnekkt. Sjávarút-
ÍSMAR hf. hefur keypt öll hlutabréf
í Rafhúsi ehf., sem er með umboð
fyrir siglinga-, fiskileitar- og fjar-
skiptatæki frá m.a. Japan Radio Co.
Ltd. (JRC), Wesmar, Scantrol, o.fl.,
en fyrir átti ísmar hf. rúmlega 25%
hlut. Er ísmar einnig í innflutningi
og þjónustu á siglinga- og fiskileitar-
tækjum.
Aðalumboð ísmar hf. era Scanmar
með þráðlausar upplýsingar frá veið-
arfæram, svo sem aflanema, dýpis-
nema, hlerafjarlægðamema,
skekkjunema, rækjuristarnema og
svo trollaugað, sem er þráðlaus
dýptarmælir á höfuðlínu trollsins,
STN Atlas með ratsjár og SeaTel
með gervihnattasjónvarp til skipa.
vegsráðuneytið úrskurðaði í janúar á
þessu ári að synjun Fiskistofu skyldi
standa óhögguð. Af hálfu stefnanda,
Eystrasalts, segir að krafa hans sé
byggð á því að í núgildandi lögum
séu einu skilyrðin fyrir því að skip fái
veiðileyfi, að það hafi haffærisskír-
teini, sé á skipaskrá og eigendur
þess uppfylli skilyrði sem sett séu
um heimildir til veiða í lögsögu ís-
lands. Lög um Þróunarsjóð sjávar-
útvegsins gildi ekki lengur auk þess
sem honum hafi verið ókunnugt um
að einhverjar kvaðir kunni að hafa
hvílt á skipinu. Atvinnufrelsi hans
verði því ekki skert á grandvelli
þeirra laga, sem nú séu í gildi.
Stefnandi krafðist ógildingar
úrskurðar Fiskistofu um synjun um
veiðileyfi. Hann krafðist þess að
dómurinn legði fyrir Fiskistofu að
gefa út veiðileyfi fyrir umrætt skip.
Hann krafðist tæpra 50 milljóna
króna í skaðabætur og greiðslu
málskostnaðar.
Stefndu kröfðust sýknu á grand-
velli aðildarskorts, enda hafi verið
óljóst hver hafi verið eigandi skips-
ins á hverju stigi málsins. Sýknu var
einnig krafizt á grandvelli þess að í
lögum um Þróunarsjóð sjávarút-
vegsins hafi verið skýrt ákvæði þess
efnis að væri skip úrelt og greiddur
væri úreldingarstyrkur vegna þess,
gæti það ekki fengið veiðileyfi á ný.
Markmið þeirra laga hefði verið
skýrt; að fækka skipum.
I dómsniðurstöðu er hafnað kröfu
stefnda um sýknu á grandvelli aðild-
arskorts.
Syiyun ólögmæt
í niðurstöðu Héraðsdóms segir
svo: „í gildandi lögum er þess ekki
getið að ekki megi veita veiðileyfi út
á skip, er tekin hafi verið af skipa-
skrá, sbr. 7.-11. gr. laga nr. 92(1994
um Þróunarsjóð sjávarútvegsins svo
sem lagaákvæðin voru uns þau féllu
á brott með lögum nr. 152/1996, og
fyrri eigendur þeirra hafa fengið
ísmar hf. selur einnig og þjónustar
GPS-landmælingatæki ásamt öðram
búnaði til þeirrar greinar.
Að sögn Reynis Guðjónssonar
framkvæmdastjóra ísmar hf. kaupfr
ísmar hf. Rafhús til að styrkja stöðu
sína á markaðnum og til að breikka
vöraúrval fyrirtækisins. „Við getum
nú boðið öll hugsanleg tæki í eina
skipsbrú, hvort heldur er fyrir stór,
miðlungs eða lítil skip, án þess að
þurfa að leita til samkeppnisaðila.
JRC tækjalínan er mjög sterk bæði
fyrir minni og stærri skip og fer hún
mjög vaxandi, einnig hafa þeir hjá
JRC einsett sér að bæta línu sína og
gera hana samkeppnishæfari við
aðrar sambærilegai- vörar frá Japan.
styrk út á til úreldingar. Óhjá-
kvæmilegt er að kveðið sé á um það í
gildandi lögum, að atvinnuréttindi
grandalausra eigenda slíkra skipa
séu takmörkuð á sama hátt og áður
var, til að það gildi til frambúðar. Þá
verður stefnandi heldur ekki bund-
inn við samning, sem forsvarsmenn
hans hafa ekki átt aðild að, og ekki
hefur verið þinglýstur sem kvöð á
skipinu.
Samkvæmt framangreindu verður
úrskurður sjávarútvegsráðuneytis-
ins, dags. 7. janúar 2000, um að
ákvörðun Fiskistofu, að hafna beiðni
um veitingu veiðileyfis í atvinnu-
skyni fyrir Stokksnes RE 123, skuli
standa óhögguð, dæmdur ógildur.
Kröfu stefnanda um að dómurinn
leggi fyrii- Fiskistofu að gefa út um-
beðið leyfi fyrir Stokksnes RE 123
til veiða í atvinnuskyni í aflamar-
kskerfi verður hins vegar vísað frá
dómi.
Af hálfu stefnanda er stefndi sótt-
ur um skaðabætur vegna tjóns, sem
af hálfu stefnanda er talið að hann
hafí orðið fyrir vegna umdeildrar
ákvörðunar stjómvalda. í stefnu er
gerð grein fyrir kröfufjárhæðinni.
Framkvæmdastjóri stefnanda hefur
fyrir réttinum sagt hvemig hún er f
hugsuð. Er hún byggð á áætlunum
af hálfu framkvæmdastjórans án
þess að hlutlaus aðili hafi komið þar
að málum. Þykir því ekki unnt að
leggja hana í heild til grandvallar í
málinu. Hins vegar þykir nægilega í
Ijós leitt að stefnandi hafi orðið fyrfr
miklu fjárhagstjóni sökum ólög-
mætrar synjunar stjórnvalda á veiði-
leyfi er hér um ræðir. Þykir mega
ákvarða bætur til stefnanda að álit-
um og era þær hæfilega ákveðnar
30.000.000 króna með vöxtum, eins
og segir í dómsorði.
Rétt er að stefndi greiði stefnanda
málskostnað eins og í dómsorði
greinir.“
Páll Þorsteinsson héraðsdómari
kvað upp dóminn.
Einnig hefur sala á Wesmar höfuð-
línusónar aukist og kemur hann vel
út eins og önnur sónartæki frá þeim.
Vöraúrval félaganna passar mjög vel
saman og vænst er mikilla samlegð-
aráhrifa af sameiningunni.
Við verðum að vera í takt við
breytta tíma og ná fram hagræðingu l
í okkar geira eins og menn hafa verið I
að reyna að gera í sjávarútveginum,“
segir Reynir Guðjónsson.
Aætlað er að sameinað félag velti á
næsta ári 400-420 milljónum. Starfs-
mannafjöldi Ismar hf. eftir samein-
ingu félaganna verður 15 manns.
Starfsemi fyrirtækisins verður að
Síðumúla 37 í núverandi húsnæði
ísmar hf.
Ismar kaupir Rafhús
—VErálishnn_ —vFpflli'dinn
við Laugalæk við Laugalæk Opið til kl. 18.00 laugardag
Lokað alla sunnudaga 4»
—vErhlishnn— Við höldum hvíldardaginn heilagan Jat * —VEPÍuishim—
við Laugalæk við Laugalæk