Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Blaðsíða 19

»9
þvf með þrælana inn á Vaðilshöfða, og hengir þá þar alla, enn
ekki á vettvanginum upp á Ulfarsfelli.1 Enn þar á móti skildi
Snorri þetta sem hið fyrsttalda drep, og það varð niðrstaðan, enda
segir sagan, að þeir Arnkell fóru þegar til og tóku þrælana, enn
slöktu eldinn; það rétta mun því vera, að skaðinn, eða það sem
,.ásýnt“ var, hefir hér annað hvort orðið litill eða enginn, alveg
eins og gert er ráð fyrir um hið minsta drep; þetta verðr og ljóst
af því, hvernig hér til hagar: Ulfarsfell er stutta bœjarleið upp frá
Bólstað og stendr miklu hærra þar upp undir hálsinum; þeir Arn-
kell hafa því undir eins séð eldinn og þrælarnir kveyktu hann um
kveldið í myrkrinu, því það blasti við, og með því að leið var ekki
löng, hefir eldrinn ekki verið orðinn neitt magnaðr, og húsin þvf
verið lftt eða ekkert brunnin, eins og sagan segir; kemr þetta þvf
mikið vel heim.
Enn hvernig menn nú kunna að vilja skilja þennan lagastað í
sambandi við viðburðinn, þar um skal eg hvern láta ráða sinni
meiningu, enn hitt segi eg, sem er aðalatriði þessa máls, að hér
hafa lögin verið rannsökuð í sambandi við glœpinn, og kemr því
hér fram hin nákvæma þekking og andi laganna, sem sýnir, að
menn höfðu þá virðingu fyrir lögunum, kunnu að beita þeim og
fœra sér þau í nyt til hins ýtrasta, enn þetta eru ekki þrettándu
aldar einkenni.
Ef nú Eyrbyggjas. væri fyrst rituð um miðja 13. öld, þá var
liðin meir enn hálf þriðja öld sfðan þessir viðburðir skeðu, eins og
margoft er tekið fram áðr, og eru þá lítil líkindi til, að menn
hefðu þá kunnað að segja frá öllum þessum viðburðum yfir höfuð
eins vel og nákvæmlega sem hér sýnist vera gert; þetta hlyti því
að vera mestmegnis söguleg skáldsaga, og þá líklega tilbúin af
þeim, sem söguna reit. Enn að búa til slíka skáldsögu, og setja
viðburði og lög sögulega í samband hvað við annað, og þar að
auki viðburðina f samband við staðariegar lýsingar, og gera þetta
þannig úr garði, að alt hefði sín fornu einkenni, og hvergi sæist
missmíði á — hvergi sæist bregða fyrir þess tíma einkennum, sem
þetta væri tilbúið á —, það hyggjum vér að telja megi með öllu
ómögulegt, eftir því mentunarstigi er menn í þessu efni stóðu á
um miðja 13. öld. fegar við t. d. í þessu efni berum saman Eyrb.
tíma og Sturlungu tfma, þá er munrinn þessi: f Eyrb.s. og yfir
höfuð f vorum merku eldri sögum, allra helzt Njálss., kemr fram
mikil virðing fyrir löggjöf, lögurn og réttarfari,2 enn f Sturlungas.
1) Vaðilshöfði heitir eun í dag, og eengr fram að Álftafirði skamt
fyrir innan Bólstað þar fyrir innan ána, sjá Arb. fornleifaf. 1883
bls. 96.
2) V. Finsen, Om de islandske Love í Fristatstiden, bls. 146—147.
3*