Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1913, Blaðsíða 19

21
Eiðið lækkað mjög síðan á 9. öld; þá hefir það að líkindum verið
breiðara, hærra og með grasi grónum jarðvegi. Nú er það brim-
sorfið og blásið. Segir síra Jón að það sé að lengd millum fjalla
um »300 faðma, en á breidd, þegar í vanalegu háflæði stendur, við
60 faðma«, og að sjór gangi yfir það í ofsafylstu vestan-stórveltum.
Dufþaks-skor er nú hvergi nefnd, en þeir prestarnir síra Jón
Austmann og síra Brynjólfur Jónsson, dr. Kr. Kálund, Brynjúlfur frá
Minna-Núpi og nú Sigurður hreppstjóri benda allir á Duffekju í
þessu sambandi, enda er augljóst að það nafn er dregið af manns-
nafninu, og liklega einmitt einskonar afbökun eða latmæli fyrir
nafnið Dufþaks-skor, öldungis eins og bæjarnafnið Dufþekja í Hvol-
hreppi, sem er afbökun úr hinu upprunalega bæjarnafni Dufþaks-
holt, svo sem bærinn er nefndur í Landnámabók; sbr. ennfr. Flag-
velta, bæjarnafn í Landmannahreppi, afbökun úr nafninu Flagbjarnar-
holt, Herra í Holtahreppi, fyrir Herríðarhóll. Segir síra Jón
svo á bls. 8 í sóknarlýsingu sinni: »Norðan á móti (o: á Heimá-
kletti) er ummálsmikil grastó á móbergi, þéttvaxinn af hvönn med
rótinni undir, sem adsótt er af múga mans á haustum Þessi stóra
tó nefnist Dufþekja, og er svo geysi brött ad vetlingur sem fellur
af hendi mans, hrapar, ad sannri sogn, alveg í sjó nidur; yfir sjáfar-
máli eru þar annars geysiháir hamrar helst ad nordanverdu, hvar
kletturinn er hérumbil */a hærri en ad sunnann. I þessari óttalegu
Dufþekju hafa margir aumkunarlega lífid mist, bædi fyr og sídar
(N: Hór var þad sem þrællinn Dufþakur hljóp nidur fyrir björg,
hvers adur er getid, þegar Ingólfur banadi þrælunum)«. — Jónas
Hallgrímsson tekur þetta upp (nema það sem innan sviganna er
hjá síra Jóni og hér) með breyttum orðum og bætir þessu við:
»Hefir það verið mál manna til forna, að jafnmargir færust í
Dufþekju og Jökulsá á Sólheimasandi og kölluðust þær á«. — Sira
Brynjólfur kemst svo að orði í sóknarlýsingu sinni, bls. 3—4:
»Norðan i móti er Heimaklettur, að kalla má ofan frá efstu brún
og og niður í sjó, þverhnýptur, og að mestu graslaus, að frátekinni
torfu einni allstórri, er nær frá Hákollum, og hér um bil svo langt
niður að nemur 3/4 af allri hæð Heimakletts. Heitir torfa þessi
Dufþekja og er mjög líklegt, að hún sé það, sem í Landnámu nefn-
ist »Du/þaksskor«, þar Dufþakur þræll »lezt««.
Brynjúlfur frá Minna-Núpi og nú einkum Sigurður hreppstjóri
benda á ýms önnur örnefni, er munnmæli segja að dregin séu af
sira Jóni hefir Jónas aftnr tekið það, er hann segir að Eiðið sé kallað „Eiðið eða
Þrœla-eiðiu. Nafnið Þrælaeiði hefir að likindum litt verið notað á síðari öldum.