Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Blaðsíða 88

90
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
unum á steini Franciscus Hispanier og Eriks Walkendorffs, en sá
steinn var högg-vinn 1568. Skyldleikinn við andlit Páls Stígssonar
dylst ekki. Allar eru myndir þessar teknar traustataki úr bók Chr.
Axel Jensens, og hefði þó mátt birta fleiri ef nokkur þörf væri á.
En svo er ekki, því að steinn Páls Stígssonar er sannarlega verk Hans
Malers í Hróarskeldu, og þarf ekki fleiri vitna við.
Chr. Axel Jensen getur þess í bók sinni að steinsmíðaverk Hans
Malers séu langþéttust í Hróarskeldu sjálfri og síðan á dönsku eyj-
unum og Skáni, en þekkist varla eða ekki á Jótlandi. Hann hefur
ekki haft spurnir af Bessastaðasteininum. Fljótur hefði hann verið
að þekkja á honum ættarmótið, og gaman hefði hann haft af að
frétta af þessum eina Hróarskeldusteini sem borist hafði til ystu endi-
marka danska ríkisins. Ekki hefði þó steinninn breytt neinu um
heildardóminn um listamanninn Hans Maler. Hann er aðeins einn
af mörgum svipuðum og alls ekki sá stærsti, viðhafnarmesti eða best
gerði. En hann stendur fyrir sínu eins og Páll Stígsson sjálfur gerði
í sögu íslands. Þökk sé Chr. Axei Jensen og bók hans, sem svo skýru
ljósi varpar á þetta íslenska minningarmark.
Geta má bess t.II gamatis að t.il er mynrl af Sðvum hirðst.jóra yfir íslandi á
einum stærsta og listilegast gerða legsteini Hans Malers. Sá hirðstjóri er Kristó-
fer Valkendorf, sem hér var aðeins eitt sumar, 1569, en var síðan kvaddur heim
og gerðist einn mesti og virtasti valdamaður í Danmörku langa tíð, ríkishirð-
meistari og gekk næstur konungi sjálfum. Kristófer Valkendorf dó ekki fyrr
en 1601, en steinninn er gerður um 1570 og sýnir hann með bræðrum hans
tveimur sem dóu 1665 og 1668. Allir eru bræðurnir svipaðir Páli Stígssyni á
Bessastaðasteini. Valkendorf-steinninn er í Svinninge kirkju, 405x230 cm,
myndblað 61 í bók Chr. Axel Jensens.
SUMMARY
In Bessastaðir church, Southwest-Iceland, is preserved the gravestone to Poul
Stiisen, a Danish nobleman who was royal governor of Iceland 1559—66. He
died at Ressastaðir 3rd May 1566. The stone is cut from Gotlandic limestone,
size 197x131 cm. Tbe relief on the stone shows the effigies of a warrior in full
armour, framed by columns on both sides, and an arch above his head. Beneath
there is an inscription with Gothic letters.
The stone is auite unique in Iceland and no douht a Danish work. The aim
of the article is only to show that the stone obviously must have come into exi-
stence in the Roskilde workshop under the guidance of its master, Hans Maler,
to whom at least 100 works from the years 1549—78 can be ascribed. In his book
Danske adelige Gravsten fra Sengotikens og Renaissancens Tid I—III, Copen-
hagen 1951—53, Chr. Axel Jensen discusses Maler’s activity and production in
great detail. Even a quick glance at the pictures in this fine work shows con-
vincingly that this is where the Bessastaðir gravestone belongs.