Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Blaðsíða 118

120
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Viðtöl Housers s.jálfs við heimildarmenn eru, eins og svörin við spurninga-
skránni, varðveitt í Þjóðháttadeild Þjóðminjasafnsins; auðvelt er þannig að
sannprófa hvert atriði þegar þess þarf með. Um eitt er ég þó doktorsefninu
ósammála. Á bls. XI segir höfundur meðal annars frá viðtölum sínum (í annarri
málsgrein að neðan) : „Yfirleitt var spurningaskráin aðeins höfð til hliðsjónar
í viðtölum, menn ekki spurðir um hvert atriði, heldur boðið að tala um það
sem þeir sýndu mestan áhuga og þekkingu á.“ í annarri málsgrein að ofan á
sömu blaðsíðu segir svo: „Ekki hef ég talið nauðsynlegt að gera greinarmun á
viðtölum og aðsendum svörum.“ — Mér virðist einmitt það sem doktorsefnið seg-
ir sjálfur um aðferðir sínar í munnlegum viðtölum benda til þess, að æskilegt
væri að gera greinarmun á viðtölum og aðsendum svörum. Svörin í viðtölunum
eru að ýmsu leyti betri en svörin á spurningaskránni, þar sem þau eru fyllri
um sum atriði. Það hefur ekki haldið aftur af mönnum að þurfa að skrifa eða
þeir verið orðnir þreyttir á því að svara of mörgum spurningum. Hins vegar
hafa menn haft meiri tíma til að hugsa og fengið tækifæri til þess að bera bækur
sínar saman við aðra fróða menn í skriflegu svörunum. Það er því, að mínum
dómi, mikilvægt að vita hvar um viðtöl sé að ræða og hvar um skrifleg svör.
Af því sem hingað til hefur verið sagt er ljóst hve stór og fjölbreyttur ís-
lenski efniviðurinn er og hve mikla vinnu doktorsefnið hefur lagt í að afla hans.
Þó kemur enn fleira til sögunnar þegar litið er á þann efnivið sem Houser
notar til hliðsjónar og samanburðar. Hér koma til fornrit Grikkja og Rómverja,
miðaldarit frá ýmsum löndum í Norðurálfu, rit um liestafræði á mörgum málum
frá 16du öld og áfram —- svo að aðeins nokkur dæmi séu nefnd. En eins og
eðlilegt er, miðast samanburðurinn sérstaklega við Norðurlönd, og virðist höf-
undur þar hafa farið yfir, að kalla má, öll prentuð rit frá 16du öld og áfram,
sem nokkru máli skifta fyrir þekkingu okkar á hestalækningum. Einna mikil-
vægust er þó sú vitneskja um hestalækningar alþýðu er hefur verið dregin
saman úr óprentuðum heimildum, einkum þjóðfræðasöfnum í Svíþjóð, Dan-
mörku og Noregi. Hér hefur Houser af mikilli elju safnað mörgu er hefur
sjaldan eða aldrei áður verið notað. Hver sá er ætlar hér á eftir að fást við
þjóðlega dýralækningafræði á Norðurlöndum getur því ekki sneitt hjá ritgerð
Housers. Það er meðal annars af þeim ástæðum sem leiðinlegt er, að í bókina
vantar efniságrip á alþjóðamáli.
Höfundur þakkar öllum þeim mönnum — mörgum tugum — er honum hafa
hjálpað, á viðeigandi hátt. Augljóst er að honum hefur tekist mjög vel að fá
samband við dýralækna og aðra sérfræðinga á öllum Norðurlöndum.
Þegar öllu er á botninn hvolft má seg.ia að efniviðarsöfnun höfundar hafi
verið með ágætum. Heimildaskráin — 24 blaðsíður með smáu letri — ber einnig
gott vitni um margbreytni heimilda og um víðlesni höfundar.
Skipulag, framsetning og vinnubrögð í þeim köflum er fjalla um einstakar
lækningaaðgerðir, sjúkdóma og þjóðtrúaratriði eru sjálfsagt að nokkru leyti
breytileg eftir því hvers kyns og hve miklar að vöxtum heimildir eru. Þó má
segja að höfundur fari yfirleitt líkt að viðast hvar. Oftast er fyrst læknisfræði-
leg lýsing á því fyrirbrigði sem rætt er um og orsakir þess. Hér hefur mjög
verið stuðst við Dýralækningabólc eftir Magnús Einarsson. Þá er oft rætt um
heiti þeirra sjúkdóma og aðgerða sem um er að ræða og merkingu þeirra. Ráð úr
eldri ritum íslenskum — þar sem þau eru til — eru oft rædd sér, og uppruni
þeirra rakinn þar sem það er unnt. Svo er venjulega fjallað um alþýðleg ís-