Heimskringla - 18.11.1936, Page 1

LI. ÁRGrANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN. 18. NÓV. 1936
NÚMER 7.
HELZTU FRÉTTIR
Madrid biður Breta
að skerast í leikinn
í fréttunum s. 1. mánudag
ivar þess getið, að stjórnin í
Madrid hefði sent mann í flug-
vél til Bretlands, til þess að fá
þá til að reyna að afstýra tþví,
að íbúar Madrid-borgar verði
strádrepnir með eiturgasi. —
Stjórnin hefir getað stöðvað
árásina á borgina, en hún ótt-
ast, að uppreistarliðið taki til
jþeirra ráða, að spúa eitri yfir
borgina, ef þeim takist ekki að
vinna hana á annan hátt. En
í borginni eru um 1% miljón
mianna. Yrði það ljóta hrann-
morðið, ef til þeirra ráða skildi
gripið af Franco foringja upp-
reiste^rmanna. — Unjdirtektir
Breta eru ekki kunnar. En
sendisveinn Spánarstjórniar
fór fram á, að Bretar sendu nú
þegar menn til Madrid og mót-
mæltu þessu ódæði.
Sendisveinn Spánarstjórnar
kveður stjórnina svo vopnum
búna, að hún muni lengi geta
haldið uppi vörn gegn árás upp-
reistarmanna.
(Síðan ofanskráð frétt var
skrifuð, eru nú 3 dagar, en á
málið hefir ekki frekar verið
minst í blöðunum).
Radiosalar mótmæla
Um 25 menn, sem viðtækja-
isölu reka í þessum bæ, gengu á
fund fjármálanefndar bæjar-
ráösins í Winnipeg s. 1. föstudag
og kröfðust ,þess, að Oity Hvdro
hætti við (það áform, að selja
viðtæki. Þeir kváðu það ríöa
einum þriðja alli a viðtækja^sala
í bænum að íullu. Fjármála-
nefndin hétþeim að hætta skildi
við söluna. Að vísu verður n.ál-
ið að koma fyrir bæjarráðsfund,
en ]mr er líklegt talið að t'llaga
íjármálanefndar n.r. það veröi
saniþykt.
Hitler kallaður “morðingi”
Á miðum, sem límdir voru á
hús og símastaura um alla borg-
ina París s. 1. föstudag, af kom-
múnistum, var Hitler kallaður
“morðingi”.
Miðinn var auglýsing um
fund sem kommúnistar og sosí-
alistar boðuðu til í mót.mæla
skyni út af aftöku Edgar-Andre,
Iþýzks kommunista, 6. nóv., sem
miklum andmælum sætti í
Frakklandi og á Englandi.
Ekkja Andre var sagt, að tæki
til máls á fundinum.
Fimm menn myrtir
Síöast liðinn laugdag voru 5
manns myrtir í þorpinu Tieland
um 100 mílur norður af Edmon-
ton.
Fólk þetta sem var myrt, var
Carl Nelson, eftirlitsmaður á
járnbraut þar nyrðra, kona
hans og þriggja ára barn. Enn-
fremur tveir menn er við járn-
brautarstarfið unnu hjá Carl
Nelson.
Karlmennirnir voru allir
skotnir til bana, en konan og
bamið slegin með byssuskaft-
inu.
Sá sem grunaður er um þetta
ódæðisverk heitir Carl Sheit. —
Hann á heima í þorpinu, en tap-
aði formannsstöðunni við járn-
brautareftirlitið eigi alls fyrir
löngu, sem Carl Nelson hlaut.
Síðari frétt hermir að Sheit
hafi skotið sjálfan sig.
fslendingur lendir í
snjóflóði, en næst lifandi
Frá Reykjavík á íslandi fluttu
dagblöð þessa bæjar þá frétt
10 okt., að tveir menn sem í
fjárleit hefðu verið á Bireiða-
merkur Mountain (fjalli), (svo
í fréttinni), hefðu orðið fyrir
snjóflóði. Veltust þeir langar
leiðir með snjóhlaupinu. Gat
annar maðurinn bjargað sér, en
hinn festist í jökulsprungu á
fótunum og hékk höfuðið niður.
Hafði þakið yfir sprunguna, svo
maðurinn var þarna sem í helli.
Var hans leitað og fanst loks
eftir tvo daga. Leitarmenn rák-
ust á hann af því að þeir heyrðu
hann syngjandi niðri í sprung-
unni í þessu ásigkomulagi. —
Fréttin er hvorki svo greinileg
að geta nafna mannanna, né aö
gott sé að átta sig á hvar þetta
hafi skeð. Að maðurinn hafi
getað lifað í tvo daga hangaídi
þannig á fótunum, er ósennilegt,
þó ekki sé fyrir það takandi.
Bretar gera samning við ftali
Það virðist ekki mikið leggj-
andi upp úr ósamkomulaginu,
sem stundum hefir verið minst á
að ríki milli Breta og ítala. Síð-
ast liðinn fimtudag gerðu þessar
þjóðir með sér nýjan viðskifta-
samning. Eitt með öðru sem
Bretar gera fyrir ítali, er að
kalla sendiherra-sveitina sína
heim frá Addis Ababa.
í ræðu sem Baldwin hélt fyrir
helgina, minnist hann á, að
Bretar og ítalir væru algerlega
sáttir og sammála um Miðjarð-
arhafsmálið.
Mussolini og blöð á ítalíu
fagna þessu.
Af þessu verður ekki annað
séð en að Bretland sé hlyntari
fascisma, en “rauðu hættunni”.
Og að þessari sönnun feng-
inni, sem í nýju samningunum
felst um það, verður þá öll fram-
koma Breta bæði í Blálands-
stríðinu og uppreistarmálum
Spánar skiljanlegri.
Kolakaupum frá
Rússlandi frestað
King lofaði því hátíðlega að
gera viðskiftasamning við Rúss-
land um leið og stjórn hans væri
sezt á laggirnar. Og þetta var
efnt. Canada hefir gert við-
skiftasamning við Rússland og
var gert ráð fyrir með öðru að
kaupa steinkol frá Rússlandi.
Bretland var landið, sem við
þetta tapaði, því rússnesku kol-
in komu í staðinn fyrir kol frá
Wales. En nú hafa Bretar mint
King-stjómina á, að henni væri
þá bezt að selja einnig hveiti
sitt til Rússlands. Til þess að
ekki hlytist ilt af þessari fljót-
færni, hefir King lofað Bretum
því, að tollurinn, sem Bennett-
stjórnin lagði á kol frá Rúss-
landi til þess að tryggja þessi
viðskifti innan Bretaveldis, skuli
vera sá sami og óbreyttur á kol-
unum að minsta kosti í eitt ár.
Kolakaup frá Rússlandi koma
því ekki til sögunnar þetta árið.
Frá Spáni
Menn rekur líklega minni til,
hve fréttir úr strídlinu mikla
voru oft ósammála, og hve erfitt
var að komast að sannleikanum
um hvað í raun og veru var að
gerast. Þessu er alveg eins farið
með’fréttir af Spánar-uppreist-
inni. Þær hafa verið svo “lit-
aðar” af skoðunum manna, að
þær hafa reynst mjög óáreiðan-
legar. Það er auðséð nú, tað
fréttir af sigrum uppreistar-
ntanna hafa hlotið miklu betri
byr í blöðum á Englandi, heldur
en á Frakklandi. Og það er eft-
ir enskum fregnstofum, sem
blöð þessa lands hafa mjög far-
ið. Það hefir kveðið svo mjög
að því hvað fréttimar hafa verið j vera í þjónustu uppreistar-
vilhallar uppreistarmönnum, að manna.
, ástæða hefir verið til að fepyrja, j Tala hermanna stjórnarinnar
hvort að Bretland og blöð þess | er í Madrid 50,000, og jafnmarg-
1 og um leið flest eða öll dagblöð j ir í öðrum borgum^. Tala upp-
þessa lands, væri^ eindregið með ! reistiarmanna, þeirra sem um
fascisma. Það er að vísu ekki j Madrid sitja, er 25,000 og ann-
átt við, að unnið verði að því, J ars staðar á Spáni um 20,000.
að koma honum á, heldur hitt, i Her uppreistarmanna er |því
að þegar um tvent sé að velja,
sé fascismi fýsilegri en t. d.
kommúnismi. Eftir alt lýðræð-
isglamurr blaða þessa lands, eru
þau á móti lýðræðisstjórninni á
meira en helmingi minni en
stjórnarinnar..
í morgun var sagt að flug-
skip uppreistarmanna ihefðu í
jSpáni, en með uppreistar- j eina þrjá klukkutíma látið
I mönnunum, sem eins og fascist- sprengjur dynja á borgina og
ar, hafa þá trú, að vopnin eigi J 0llu með Iþví talverðum skemd-
að skera úr því, e/i ekki þjóðar- um til og frá, en ekki miklu
viljinn, hverjir með völd fara. ! manntjóni. Er það lúaleg bar-
f3em ofurlitla sönnun fyrir daga aðferð, að læðast með slíkt
þessu, þarf ekki annað en að að nóttu til að fólki, er engan
minnast á fréttaburð blaðanna ,þátt á í ibardaganum og ekkert
s. 1. viku. í byrjun vikunnar var ( er unnið með annað en að drepa
sagt, að uppreistarmenn væru (eða meiða fáeina vopnlausa
þegar að taka Madrid. Þrjá síð-1 menn, konur og börn og valda
ari daga vikunnar, var aftur í | skemdum á húsum og öðrum
þessar sigurfréttir hnýtt, að eignum.
stjórnarliðið hefði staðið af sér
áhlaupið, það hefði skbtið niður Frá Norður-Dakota
sex flugskip uppreistarmanna j Rétt eftir að blaðið fór í press-
og tekið nokkra menn fasta. Og una s. 1. miövikudag, bárust
þó lesa mætti úr fréttinni, að frekari fréttir af kosningunum
stjórnarherinn hefði unnið svo! í Norður-Dakota. í þeim er
mikinn sigur, að uppreistarher-
inn mun varla bíða þess bætur,
þá samt byrjuðu fréttimar með
að tína upp ímyndaða sigra upp-
reistarhersins.
í byrjun þessarar viku var sagc
að uppreistarmenn væru búnir
að taka hluta Madrid borgar.
meðal annars getið, að í Bottin-
eau sé Oscar Benson kosinn
State Attorney, og Mr. Hall
County Commissioner í Pem-
bina County.
Eins og skýrt var frá fyrir
kosningarnar, hlaut 'Guðmundur
S. Grímsson héraðsdómara-em-
Þegar fram á miðvikudag kem-; bættið í 2 dómþinghá Norður-
ur eru það taldar öfgar og; Dakota ríkis gagnróknarlaust.
isagt að stjórnin á Spáni sé al-
ráðandi í þessum borgar-hluta,
sem uppreistarmenn áttu að
vera seztir að í.
Það mun aftur satt, að upp-
reistarmenn hafi drepið með
sprengjum, sem þeir köstuðu úr
flugskipum yfir borgina um 150
manna, þar á meðal konur og
börn. Þeir hafa með þessu unn-
ið bæði mikið tjón og haft í
■frammi óguðlegt athæfi. En
þegar til hins kemur, að þeir séu
búnir að taka Madrid, er þar um
vísvitandi lygjafréttaburð
ræða.
Ríkisstjóri í Norður-Dakota er
William Langar, óháður.
Stjómin á Spáni hefir til von-
ar og varar flutt starfstofur sín-
ar til Barcelona. Og þar er ver-
ið að búast til öflugri varnar,
heldur en nokkru sinni í Madrid.
Jafnvel þó Madrid væri tekin, er
sterkasta vígi istjórnarinnar ó-
unnið eftir sem áður.
Drengur, 25 ára gamall, frá
Winnipeg, sem verið hefir í Mad-
rid í tvo til þrjá mánuði, kom
heim um ^íðustu 'helgi. Hann
vann fýrir kvikmyndahús á
Englandi að þvi að ná í myndir
af bardögum uppreistarmanna
og Spánar-stjómar. Alls fór
hann 14 ferðir frá Englandi til
Madrid. Hann fór ávalt í flug-
vél; oft var skotið á hann á
fluginu, þó ekki yrði að meini og
gerðu báðir aðilar það jafnt,
þangað til þeir vissu hver hann
var. Og íþegar hann hafði kom-
ist til Madrid, var honum vana-
lega fagnað og hann fluttur í
stjórnarbíl frá flugvellinum til
gististaðarins. Þessi ungi Win-
nipeg æfintýramaður, heitir
Carl Ross.
Við blaðamenn sem mættu
honum á járnbrautárstöðinni í
Winnipeg, lét Mr. Ross í ljós, að
hann liti svo á, sem byltingar-
menn mundu aldrei gefast upp.
Þeir væru styrktir óaflátanlega
af fáscistum. I gistihúsi einu í
öðrum bæ en Madrid dvaldi
hann tvo eða þrjá daga. . Á
þessu sama gistihúsi voru 12
Úr bréfi frá Rochester
í bréfi frá Dr. Ófeigi Ófeigs-
syni til kunningja síns í Winni-
peg, stendur frétt sú er hér fer á
eftir:
9. nóv. 1936. Það sorglega
slys vildi til s. 1. nótt að dr.
Joseph G. Mayo sonur C. H.
Mayo, sem er annar hinna
heimsfrægu Mayo-bræðra, varð
fyrir járnbrautarlest og beið
ag bana af. Hann var að koma
heim af andaveiðum, einsamall
í bíl sínum, þegar slysið vildi til.
Vegna ísingar iá jámbrautartein-
unurn imun hann hafa mist
stjórn á bílnum og tafist svo að
jlestin, sem kom á fleygi-ferð
rakst á hann (bílinn) og bar
hann með sér hálfa aðra mílu.
Þegar lestin stöðvaðist var Dr.
Mayo örendur. Dr. Mayo var
aðeins 34 ára gamall og er sár
harmur kveðinn að ungri konu
hans og tveim sonum þeirra. Eg
vann í 16 mánuði í sömu deild
og Dr. Mayo s. 1. sumar og lík-
aði frábærilega vel við hann,
enda var |hann Ihvers imanns
hugljúfi.
H. G. Wells sjötugur
Hinn heimsfrægi rithöfundur
H. G. Wells átti nýlega sjötugs-
afmæli (13. okt.). Ekki alls
fyrir löngu kom út æfisaga
'hans, sem er bæði fróðleg og
skemtileg aflestrar.
Lesendur fá glögga imynd af
heimi smáborgarans — því um-
hverfi, sem Wells ólst upp í .
Móðir hans var herbergis-
þerna og faðir hans garðyrkju-
maður. Eitt sinn, er faðir hans
hans var atvinnulaus, ákvaö
hann að reyna fyrir sér á við-
skiftasviðinu og opnaði litla
búð. En hann reyndist lélegur
verzlunarmaður og kona hans
var léleg bústýra. Heimilið varð
því fátækara og fátækara. —
Wells átti tvo bræður og allir
þrír voru Iþeir settir í vefnaðar-
ítalskir flugmenn og 6 þjóð- j vörubúðir. Elsti bróðirinn gafst
verskir. Hann sagði þá alla brátt upp á starfinu og tók að
hjóla um landið og selja vasa-
úr. Annar bróðirinn flutti til
Suður-Ameríku. Þriðji ibróðir-
inn reyndi einnig að verða hæf-
ur maður í starfi sínu sem fata-
sali, en alt kom fyrir ekki. Hann
varð H. G. Wells. <
Fjölskyldan var þannig’vön
við mótlæti og erfiðleika. En
þegar verst var í efni, rættist
skyndilega úr fyrir Wells. Skóla
stjóri einn veitti því athygli hve
góðar námsgáfur hann hafði,
og fékk því til leiðar komið, að
Wells fékk smávægilegan styrk
til framhaldsnáms. Síðan komst
hann að Lundúna-háskóla.
Wells lýsir námsárum sínum
á skemtilegan hátt. Hann var
ritaskuld bláfátækur, var skin-
horaður og gekk í hreinustu
tötrum. Fyrir félögum - sínum
lék hann þá háðfugl og bylt-
ingamann.
Fyrst varð hann uppeldisfræð-
ingur. En þá vildi honum það
slys til, að annað nýrað bilaði í
knattspyrnu. Einnig fékk hann
lungnablæðing og óttaðist, að
tæring mundi gera skjótan enda
á líf sitt.
Þegar heilsan batnaði tók
hann að fást við kenslustörf. —
Um þær mundir gekk hann að
eiga frændkonu sína. Hún lét
sig einu gilda áhugamál hans
og hugsaði urn það eitt að kom-
ast í efni. Hjónaband þeirra
varð því ekki farsælt og skildu
þau brátt. Þá komst Wells í
kynni við kvenstúdent, sem
hafði látið hrífast af hugsjón-
um hans. Hún varð seinni
kona hans.
H. G. Wells var nú orðinn rit-
höfundur og ikominn á sína
réttu hillu. 'Honum hafði ekki
orðið mikið ágengt sem vísinda-
rnaður, en þegar hann fór að
færa hugmyndaflug sitt í skáld-
söguform, fékk hann óteljandi
lesendur. Það streymdu til hans
tilboð frá útgáfufyrirtækjum og
blöðum. Hver skáldsagan fri
hans hendi rak aðra og meðal
þeirra, sem beztar fengu viðtök-
urnar, má nefna: Tímavélina,
Ósýnilega manninn, Eyju Mor-
eans læknis o. fl.
Á síðari ámm hefir Wells
fengist mikið við sagnaritun, en
á þá hlið strafsemi hans hafa
verið lagðir misjafnir dómaJr.
—Mbl.
BÆJARKOSNINGARNAR
Skrá yfir nöfn þeirra er sækja
í bæjarkosningunum í Winni-
peg, sem fara fram 27. nóv.:
Borgarstjóraefni
Mayor John Queen, agent
Lt.-Col. R. H. Webb, broker
A. W. Kilshaw, auctioneer
Dr. F. E. Warriner, dentist
Thomas O. Woods, Nature Cure
Dietician
Bæjarráðsmanna-efni
Ward One
H. C. Morrison, barrister
George G. Bradley, broker
R. V. Waltt, manager
Ald. W. B. Lowe, printer
R. A. Sara, electrical engineer
Ald. E. D. Honeyman, barrister
Ward Two
Henry B. Scott, bread manf.
Ald. Victor B. Anderson, printer
Ald. James Simpkin, carpenter
Ald. C. R. Smith, barrister
E. Belledeau, painter & dec.
Garnet Coulter, barrister
John J. Daniel, painter
John McNeil, machinist
Ward Three
Ald. Dan McLean, agent
Ald. M. J. Forkin, trainman
Ald. M. A. Gray, secretary
Peter Woianski, social service
worker
D. M. Elcheshen, law student
T. A. Jastremsky, agent
Fred C. White, secretary
Skólaráðsmanna-efni
Ward One
E. W. J. Hague, retired
Mrs. Helen Hiebert, housewife
Jack N. T. Bulman superintend-
ent
Ward Two
Lawrence M. Van Kleek, fore-
iman
Henry B. Smith, electrician
W. R. Milton, manager
Aubrey Brock, salesman
Adam Beck, clerk ,
Mrfe. Ethel Montgomery, house-
wife
Ward Three
Meyer Aevrbach, barrister
William Scraba, publicity coun-
sillor
Mrs. Alice Hunt, housewife
William C. Ross, grocer
Haile Selassie
er nú, eftir því sem frézt hef-
ir, í þann veginn að halda heim-
leiðis til Abyssiníu. Vill hann
setjast að í nýrri höfuðborg í
vesturhluta Abyssiníu, sem sé
undir vernd Þjóðabandalagsins.
Norræni dagurinn
Rvík. 27. okt.
í dag er efnt til hátíðahalda
um öll Norðurlönd. Dagurinn
er helgaður kynningu og sam-
vinnu Norðurlandaþjóíýanna. —
Æðstu menn hverrar þjóðar á-
varpa alla Norðurlandabúa og
hvetja þá til aukins samstarfs
og kynningar.
Tilhögun norræna dagsins um
öll Norðurlönd verður um margt
með svipuðu sniði. Verður dags-
ins minst í skólum, í útvarpi,
með einstökum fyrirlestrum,
söngskemtunum, veizluhöldum
o. fl.
Hér hefst dagskráin á því að
kl. 8 árdegis endurvarpar út-
varpsstöðin köflum úr ræðu,
sem Berggrav biskup í Oslo flyt-
ur. Þá verður útvarpað og end-
urvarpað skólaútvarpi frá öll-
um Norðuriöndum og er hverju
landi ætlaðar 10 mín.
Kl. 9 árdegis verður sam-
koma í Nýja Bíó fyrir börn úr
barnaskólunum. Verða þar
sýndar skuggamyndir og skemt
með hljómlist.
Kl. 2 verður samkoma í
Gamla Bíó fyrir æðri skóla. —
Verða sýndar skuggamyndir,
ræður fluttar o. fl.
Kl. 17.30 verður endurvarpað
ræðum, sem Kristján X. kon-
ungur íslands og Danmerkur,
(H:)|kon VII.( Noregrkonungur,
Gustav V. Sviakonungur og
Svinhufvud Finnlandsforseti
flytja ræður í tilefni af degin-
um. Er það í fyrsta sinn, sem
Norðurlandabúum gefst kostur
á að heyra þessa æðstu menn
þjóðanna flytja ræður hvern
eftir annan.—N. Dagbl.
(Lýsing af deginum á Norð-
urlöndum birtist síðar.)
Átthagafræði
Kenslukonan: Geturðu sagt
mór, Karl litli, hver hefir skapað
öll þessi fallegu tré, sem hérna
eru í garðinum?
Kari: — ? ? ?
Niels litli: Það er ekki von,
að hann geti svaraði þessu. —
Hann er ekki úr þessu bygðar-
lagi.
S. S. Anderson frá Piney, var
staddur í bænum s. 1. mánudag.