Sunnanfari - 01.03.1894, Blaðsíða 3

67
A enda kistan ofan hrökk
og úr henni höfðagaflinn,
en nárinn þrútni nakinn sökk
niður í moldarskaflinn.
Heljar frost og hulin sól
hríms var grárri tnóðu;
alla næddi og alla kól,
er yfir hans moldum stóðu.
Aflaga saungur illa gekk,
einginn hafði lagið;
klerkur sökum kulda’ ei fékk
kastað mold á hræið.
Deildu menn ei dauða viðl
dómsins allir bíða,
og hver sem grafar glepur frið
geldur þessa síðar.
Gr. J>.
Háskólinn og Fjallkonan.
Hreppakerlingarhugsunarháttur er það óneitan-
lega, að sumum finst, sem lýsir sér i grein þeirri
um háskólamálið, er staðið hefir i þrem fyrstu
blöðum Fjallkonunnar þetta ár, auk þess sem
greinin ber vott um töluverðan þekkingarskort og
er ekki alveg laus við getsakir til þeirra manna,
er studdu málið á síðasta þingi, sem vér þó
skulum alveg leiða hjá oss. Verðum vér heldur
um annað að koma dálítið við þessa grein, svo að
hún verði síður til þess að villa menn af réttri
leið i þessu máli, sem allir góðir menn munu kalla
mikilsvert.
Höfundurinn er auðsjáanlega að reyna að gera
kostnaðinn við háskólastofanina að grýlu í augum
almennings, reynir út i bláinn að gera alt sem
gífurlegast og fer með ýmsar hrakspár, sem hafa
það til síns ágætis, að þær eru ekki verri en
hver önnur kerlingabók, sem eingin rök eru fyrir. það
er ofboð hægt að reikna það út hvað háskóli sá
kostaði árlega, sem nú er beðið um, en það er rúm-
lega einum 5000 kr. meira en nú kosta prestaskólinn
og læknaskólinn, og hvað mikið kostnaður sá ykist
framvegis, eptir að skólinn væri komin á, kæmi
undir því, hvað menn sæju sér fært að magna
hann og leggja fram.
Höfundurinn spáir þvi að undirtektir við málinu
verði daufar bæði innanlands og utan. það mæla
börn sem vilja og er lítið að henda reiður á þvi.
En vér getum nú sagt höf. það, þvi að vér vitum
það fullkomlega, að íslendingar geta átt von á
hluttekning margra góðra manna erlendis, ekki
sízt þegar fram líða stundir og málið skýrist betur
fyrir þeim. þeir lærðir menn brezkir, er vér höfum
átt orðastað við um málið, eru þvi mjög hlyntir
og vísir til að gera því einhvern bata. Norræna
lærða menn höfum vér og átt tal við um málið,
og þeir virt það eins, og meira að segja, sem
höfundi Fjallkonugreinarinnar má þykja merkilegt,
vér höfum hitt ýmsa góða menn bæði lærða og
leika meðal Dana sjálfra, sem ekki einungis telja
kröfur Islendinga um háskóla eðlilegar, heldur eru
öldungis hissa á því, að neitað skuli vera um slíkt.
Danir sjálfir vilja og stofna annan háskóla til hjá
sér, og er það í Árósum, og ef Jótar þurfa háskóla,
sem ekki eiga nema nokkurra tíma ferð til Khafnar,
þá mundi Islendingum ekki veita af slíku, sem
eiga 300 mílur þangað. Hvað aðrar þjóðir kunni
að gefa til Háskólasjóðsins eru allir jafnsnjallir
að spá um, en fleira er styrkur en peningar einir.
Höfundur þessarar Fjallkonu greinar ætlast til
að landssjóður leggi svo mikið upp, að hann eigi
einhvern tíma að verða þess megnugur að leggja
fram fé til stofnanar þessarar. það er gott ef svo
verður, en lítil eru likindi til þess að svo stöddu,
að hann geti það, ef hana skal hefja i svo
stórum stýl, sem höfundurinn vill, nema lagðir
væri á nýir skattar, og hvað er það betra eða
frjálslegra að skylda menn til þess að leggja
fram fé heldur en að láta hvern vera sjálf-
ráðan um, hvort hann gerir það eða ekki? Auk
þess verða menn varla svo meinsamir við landssjóð
að lofa honum ekki að taka þótt í kostnaðinum,
þegar þar að kemur.
það hefir einga þýðingu í þessu máli að vera
að gylla Kaupmannahafnarháskóla, eins og höf.
gerir, eða þylja hvað mikið gott Island hafiafhonum
hlotið. Sá skóli hefir sína kosti auðvitað, en hann
hefir lika sina miklu annmarka fyrir Islendinga,
eins og bæði vér og aðrir höfum áður tekið fram
og aldrei verður hrakið.
það lýsir furðumikilli vanþekkingu á erlendum
háskólum, þar sem höfundurinn segir, að »nú á
tímum muni eingin þjóð stofna háskóla, þar sem
að eins sé kend guðfræði, lögfræði og læknisfræði.«
það þarf nú ekki að fara leingra en til Gauta-
borgarháskóla í Svíþjóð, sem stofnaður var 1891,
til að reka þetta til baka. þar er aðeins ein
deild, heimspekisdeildin, og mætti nefna mörg
svipuð dæmi.
Höfundurinn játar það, af því að nógu leingi
er búið að brýna það fyrir mönnum, að nauðsyn
sé á lagaskóla og það játum vér líka í fylsta máta,
en vera má og eðlilegast er, að lögfræðingum sé
sú þörf auðsæust, eins og höfundurinn, gefur i
^kyn. Islenzk löggjöf er merkileg, en mislit er
hún, fyrst alinnlend, síðan innlend og útlend, þær
næst alútlend og síðast innlend aptur. En eru
menn svo blindir að sjá ekki að íslendingar eiga
mart fleira merkilegt en löggjöfina eina, og að það
er hvergi og getur hvergi verið kent að neinu
gagni fyrir landsmenu, nema í landinu sjálfu?
Bókmentir Islendinga og saga þeirra eru eingu
ómerkilegri en löggjöf þeirra, og hvar ætti að
verða kend nátturusaga landsins í öllum greinum,
ef ekki í landinu sjálfu?
Höfundurinn er að bera saman fréttaþráð til
Islands og háskóla, og segir að íslendingum mundi
L