Eimreiðin - 01.05.1903, Blaðsíða 42

122
að yrkja tónljóö, Fyrst er nú að láta sér koma eitthvað gott í
hug, sem ekki er búið að skrásetja hundrað sinnum áður, því að
öðrum kostí er manni brugðið um stelvísi. Pá er að koma því
laglega fyrir, svo að það verði ekki alt að »sundurlausum þönk-
um«, og loks kemur tónfræðin eða raddskipunarfræðin með allar
síriar fimmundir og áttundir o. fk, sem ekki-má nota, nema undir
vissum kringumstæðum, og hætt er við að þeir brenni sig á, sem
ekki eru stæltir í boðorðunum. Til þess að yrkja tónljóð þarf
sérstaku gáfu, alveg eins og ljóðskáldið skáldskapargáfu, rog
auk þess tónfræðislega þekkingu og hana töluverða, ef vel á að
fara.
Eg veit dæmi til þess, að menn hafa orðið smáskamtalæknar
á einni nóttu. Pv.í er nú miður* að mönnum gengur ver að læra
söng og hljóðfæraslátt. Til þess þarf bæði lærdóm og æfingu,
jafnvel þo að menn. geri sér að góðu það, sem minst verður
ko.mist af með »til heimilisbrúks«. Fetta veit ég að allir eru mér
sammála um. Hitt býst ég viö, að sumum þyki torskildara, að
áheyrendurnir þurfi líka á tónfræðislegri mentun að halda. Ekkí
er það þó svo . að, skilja, að menn verði að vera lærðir til þess
að heyra söng og hljóðfæraslátt, því hver sem eyru hefir að heyra,
hann heyrir auðvitað; með öðrum orðum, hann heyrir hljóö, þcg-
ar sungið er eða spilað. Og víst er það, að hljóð eru hverjum
manni nautn, ef þau eru falleg, en hitt er ekki síður áreiðanlegt,
að menn hlýða hvorki á söng né hljóðfæraslátt aðeins til þess,
að heyra hljóð; að minsta kosti eiga þeir ekki að gera það. Menn
fara ekki á samsöng til þess eins að heyra háa og djúpa, sterka
og veika 'tória, heldur til þess að taka á móti opinberunum! úr
heimi tónlistarinnar, sem söngvarinn flytur þeim, til þess að lyfta,
gleðja og hræra hug og hjarta^ Hatin er verkfæri í þjónustu tóri-
listarinnar, sem enginn bannar mönnum að njóta og dást að, ef
þeir gera það. ekki svo, að þeir gleymi þar með ;og missi af þeirri
fegurð, sem felst í tónljóðunum sjálfum.
Hve nær njóta menn þeirrar fegurðar fullkomlega? Pegar
menn verða það, sem kallað er »hrifnir« af söngnum, munu margir
segja. Pað er jafnvel talið órækt merki þess, að þeir menn séu
tónnæmir (músíkalskir), sem það verða. Hvað kalla menn tón-
næmi? Líklega einna helzt þann eiginleika, að skilja tónljóð eða
hafa góöa dómgreind í þeim efnum. Ef svo er, þá er ólíklegt
að það sé tónnæmismerki að verða; hrifinn, því engir menn eru