Skólablaðið - 01.01.1921, Blaðsíða 9

Jan. 1921
SKÓLABLAÐIÐ
9
þýðuskólinn — leitar aftur í „humanisma"-
tímann, og humanisminn á rætur sínar í
Aþenu. Einkenni þessa slcóla okkar er dá-
læti hans á þekkingu og fróðleik, hin ein-
liliða þroskun vitsins. Við stöndum enn þá
á Aþenustiginu, þegar andlega mentunin
var hlutskifti þeirra frjálsbornu, en þræl-
arnir voru látnir um líkamlegu störfin.
pessi skoðun, að vinnan sje bölvun, sem sje
frjálsum mönnum ósamboðin, á enn djúpar
rætur í okkar tíð og okkar skóla. — — —
Skólar okkar eru enn þá lexíuskólar, sem
viðhafa orð en ekki efnið sjálft. Aðallcjarni
námsins er athafnalaus inntaka altilbúinna
þekkingarskamta, hagkvæmu námsgrein-
arnar skifta engu. þetta dálæti á vitsmun-
unum í skólunum hefir það í för með sjer,
að aðrar sálargáfur eru látnar sitja á halc-
anum og jafnvel kyrktar. Og þó eru þessir
hæfileikar jafn-mikilsverðir og jafnvel
miklu meira verðir í framkvæmdalífinu,
scm fvrst og fremst krefst athafna.-------
Okkur ægja gönuskeið æskulýðsins, en
hvaðan stafa þau? Auðvitað frá erfð og upp-
eldi. Ef við hefðum einhvern Jerimías á
meðal vor, mundi hann segja: þetta er
hegning fyrir syndir yðar. Stríðið mikla er
uppskera þeirrar menningar, sem hefir
hafnað rjetti og mannúð fyrir fje og vit.
Heimsstyrjöldin hefir ekki breytt mönn-
unum; þeir eru þeir sömu, og skólamir eru
þeir sömu. Hjer stoða hvorki nýjar kenslu-
aðferðir, ný og betri kenslutæki nje hærri
kennaralaun. Kerfið alt verður að gerbreyt-
ast frá rótum. Við verðum að leita til baka,
aftur fyrir Pestalozzi, Fröbel, Rousseau,
Comenius og Aþenu.til sjálfrar náttúrunnar.
Nútíðarmenningin stendur á fallanda fæti,
nýir tímar munu koma, og þeir nýju tímar
verða að fá nýja skóla.--------
það verður að senda a 11 barnið í skól-
ann, ekki aðeins vitið, heldur einnig vilja
og tilfinningu — lífið verður að þroskast
þar. Uppeldið verður — eins og James seg-
ir — að þroska alla þá hæfileika, sem barn-
ið hefir fengið frá náttúrunnar hendi. Líf-
fræðin og sálarfræðin verða að ráða
mestu í framtíðinni. Við verðum að skoða
hvern mann sem ákveðinn lið í lífinu og
þjóðfjelaginu, sem geti leyst þá þraut, að
breyta hugsun og þekkingu í f r a m-
kvæmd. Maðurinn verður að metast eftir
því sem hann a f r e k a r, en ekki eftir því
sem hann veit.
í okkar nútíðarskóla er það aðalatriðið að
afla sjer fróðleiks, og þó er árangurinn
harla rýr, einnig á þessu sviði., Kennarinn
er ánægður, ef hann fær það aftur í ómeltu
og óbreyttu ástandi, sem hann gaf barninu
inn, og jafnvel þessi vesöld er venjulega
gleymd áðxir en nemandinn lýkur skóla-
námi, eða að minsta kosti skömmu seinna.
Engin reglulegur hugsanaþroski á sjer stað,
og það mikilsverðasta næst alls ekki, hæfi-
leikinn að geta beitt þekkingunni og aflað
sjer nýrrar.-------
Ur kenslubókunum verður að útrýma
allri óþarfri fræðslu. Einhver efnafræðingur
ætti að taka kenslubókina í sögu og strika
út alt, sem hann fyndi ónauðsynlegt, og
sagnfræðingurinn ætti að taka að sjer efna-
fræðis- og grasafræðisbækurnar og gera
þeim sömu skil. Höfundur kenslubókarinn-
ar í efnafræði skrifar nefnilega bókina, eins
og allir nemendumir ættu að verða efna-
fræðingar. Sögubókarhöfundurinn sjer að-
eins tilvonandi sagnfræðinga í öllum nem-
endunum, og kennararnir og kenslukonurn-
ar kenna börnunum eins og þau ættu öll að
verða kennarar og kenslukonur.
Við að beita yfirheyrslu-aðferðinni jafn-
einhliða og gert er nú, tapast s a m h e n g-
i ð algerlega. í stað hennar verða að koma
slcriflegar og munnlegar æfingar og hagnýt
vinna. það verður að komast meira sam-
starf og meiri atorka inn í skólana.
Skólarnir gera nú mjög lítið til þess að
uppala viljann, og mjög lítið til þess að
skapa lyndiseinkunnir. Hagnýta vinnan
verður að komast inn í skólann, ekki ein-
ungis af því að hún er nytsöm, heldur einn-
ig af því, að hún skapar viljann, og mótar
hugarfarið. Virðingin fyrir líkamlegri vinnu
verður að aukast; engin vinna má vera
nokkrum manni ósamboðin. Öll vinna,
jafnt andleg og líkamleg, hefir sama gildi.
Skólarnir verða að hlúa að öllum hæfileik-
um og gefa þeim öllum kost á að þróast.
Jónas Magnússon, Patreksf.
-----0-----