Tölvumál - 01.04.1991, Blaðsíða 19

Apríl 1991
og raunveruleg not þessara
stafrófa í gagnavinnslu hafa nær
engin verið. [íslenska 7 bita
stafrófið, sem nú er að mestu úr
sögunni, var einmitt byggt upp
með þessum hætti, þvítvö þeirra
10 sæta, sem nota mátti að vild,
voru notuð fyrir brodd, annars
vegar yfir upphafsstafi og hins-
vegar yfir lágstafi. Öll meðferð
texta sem svona er táknaður er
afar tafsöm auk þess sem ómögu-
legt er að þýða með fullu öryggi
yfír í önnur táknróf.] Þetta staffóf
var reyndar fyrst og fremst ætlað
til gagnaljarskipta, og er nokkuð
notað á þeim vettvangi. Helstu
stólpar ættarinnar eru ISO 6937-
2 staðallinn, T.61 [símastaðall]
og TELETEX stafatöflurnar.
OSI-samskiptareglurnar gera ráð
fyrir notkun þessara stafrófa, en
fá dæmi hafa sést um þau í fullri
notkun til þessa.
5. 16 bita stafrófin
Menningarsamfélög Austur-Asíu
þurfa að nota miklu fleiri stafi en
komast fyrir í 8 bita stafatöflum,
endahafamennþar skilgreint sín
eigin 16 bita stafróf. Allmörg
eru í umferð, bæði fyrir japönsku,
kínversku og kóresku. I þessum
töflum eru oft einhverjir stafir úr
latínu- grísku eða kýrillisku letri.
Oftast er tekið frá rúm fyrir
stýritákn samkvæmt ISO 6429,
en að minnsta kosti sum 16 bita
stafróf ffá IBM fyrir einmennings-
tölvur fara ekki að þeim reglum.
Nýtt 16 bita staffóf er nú á döfinni.
Það er kallað UNICODE, og er
samið á vegum nokkurra tölvu-
framleiðenda I Bandaríkjum N-
Ameríku. í því er gerð tilraun til
að koma fyrir sem flestum stöfúm
og táknum, sem notuð eru í tölvu-
heiminum. Það leyfir þó ekki að
skilið sé effir rúm fyrir stýritáknin
samkvæmt ISO 6429, og brýtur
þannig þá reglu, sem ISO-
stöðlunin er byggð á og kennd er
við staðalinn ISO 2022.
6. ISO 10646, þrjátfu og tveggja
bita stafrófið
Nýjasta þróunarverkefnið á sviði
stöðlunar tölvustaffófa er staðall-
inn ISO 10646. Markmiðið er að
hann rúmi alla stafi og tákn, sem
notuð eru í heiminum, og að
unnt verði að gefa hverju þeirra
sértækt 32 bita einkenni. Þar
sem unnt er að koma flestum
þeim stafamengjum, sem vinna
þarf með, fyrir í 8 eða 16 bita
töflum, eru í staðlinum skil-
greindar leiðir til að þjappa ein-
kennunum saman í eitt, tvö eða
þrjú bæti. í ISO 10646 koma
bæði ASCII-stafrófið og ISO
8859/1 fyrir sem raunveruleg
undirmengi (Tilvitnun lýkur).
Útbreiðsla ættanna á
íslandi
Hér á landi eru fyrst og fremst í
notkun stafróf af 2. og 3. ætt.
Skal nú vikið nánar að einstökum
stafatöflum og þeim vanda, sem
þeim tengist.
Fyrst er að nefna íslensku
EBCDIC-töflurnar, sem eru af
3. ætt samkvæmt skilgreiningunni
hér að ofan. Bæði SKÝRR og
Reiknistofa bankanna (hugsanlega
einhverjir fleiri) nota gamla,
íslenska útgáfu þessarar töflu,
sem gengur undir nafninu FRISS.
Hún er haldin erfðagalla, sem
stafar frá enn eldri stafrófsgerð-
um þar sem úrval nothæfra tákna
var minna. IBM tekur ekki tillit
til þessarar töflu við gerð búnaðar,
heldur notar og styður sína eigin
útgáfú, töflu 871, sem gildir fyrir
tungumál Vestur-Evrópu. Það er
áhyggjuefni að þessir tveir not-
endur, sem reka stærstu tölvukerfi
landsins, skuli ekki hafa treyst
sér til að skipta um stafróf.
Af 3. ætt eru einnig stafatöflur í
einmenningstölvum, bæði Macin-
tosh og þeim, sem eru PC-sam-
hæfðar. í PC-tölvunum eru tvær
stafatöflur notaðar. Önnur er
niðurstaða úr samræmingarátaki,
sem stundum er kennt við höfund
þessarar greinar, auðkennd hjá
IBM sem stafatafla 861; hin er
stafatafla 850, sem IBM setti á
markað með PS2-tölvunum árið
1987. Á sama hátt og EBCDIC-
tafla 871 (sjá að ofan) uppfyllir
þessi tafla þarfir Vestur-
Evrópuþjóða. Stafatafla Macin-
tosh-tölvanna er svo af enn einni
gerðinni. Aðrar stafatöflur úr
þessari ætt hafa minni þýðingu.
Af 2. ætt er hér I notkun stafatafla
samkvæmt staðlinum ISO 8859-
1. Hún er notuð I flestum Unix-
kerfúm og víðar. Einnig þessi
tafla er fyrir tungumál Vestur-
Evrópu.
Ástandið versnar í
stað þess að batna
Sú hugsun hvarflaði að mönnum
eftir að stafataflan 8859-1 tók að
sjást innbyggð í skjái og hugbúnað
og margir tölvuframleiðendur
lýstu því yfir að hún yrði notuð
framvegis I búnaði þeirra, að nú
myndi vandi okkar íslendinga
leysast (eitt skipti fyrir öll. Þótt
IBM-stafatöflurnar 871 og 850
væru ekki I samræmi við ISO-
staðla, voru að minnsta kosti I
þeim sömu stafimir svo að þýðing
úr einni í aðra var möguleg.
Jafnframt þessu komu nýjar
útgáfur af DOS-stýrikerfinu þar
sem unnt var að kalla fram og
nota tilteknar stafatöflur af
allmiklum Qölda, sem byggður
hafði verið inn í kerfið. Þessu
fylgdi ný hönnun á jaðartækjum,
svo sem prenturum og skjá-
stýribúnaði, sem gerði það óþarft
að breyta vélbúnaðinum sérstak-
lega fyrir þarfir hvers lands.
1 9 - Tölvumál