Vísir - 21.08.1962, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 21. ágúst 1962.
VÍSIR
9
t

■ i ■’■
.• i
:••
Eitt meðal þeirra fyrirtækja
sem náð hafa þessum áfanga,
og staðið af sér hverja raun
með vaxandi framleiðslugetu,
er Kassagerð Reykjavíkur sem
á þessu ári hefur starfað 1 30
ár samfleytt og þróazt og dafn-
að svo með einsdæmum má
telja. Þessu til sönnunar má
rétt minna á það, að fyrsta árið
sem Kassagerðin var starfrækt
nam heildarvelta hennar um 100
þús. kr., en er nú orðin um 50
milljónir. Hún hefur því 500
faldazt á þessum 30 árum, ef
miðað er við krónufjölda.
Vísi þótti forvitnilegt að
frétta eitthvað nánar af þessu
merkilega fyrirtæki, sem nú
getur einsamalt framleitt allar
pappaumbáðir sem íslendingar
þurfa fyrir vörur sínar jafnt á
innanlands- sem utanlands-
markaði. Blaðið leitaði því á
fund aðaleiganda og forstjóra
Kassagerðarinnar, Kristjáns Jó-
hanns Kristjánssonar, og lagði
fyrir hann nokkrar spurningr
varðandi stofnun og rekstur
fyrirtækisins.
Ætlaði að byggja
tunnuverksmiðju.
— Hvað kom þér eiginlega
til þess, Kristján Jóhann, að
stofna kassagerð?
— Sú saga á sér langan að-
draganda. Ég lærði húsgagna-
smlði í æsku, en stundaði þá
atvinnu lítið eftir að ég lauk
námi. Ég öðlaðist fljótlega rétt-
indi til þess að standa fyrir
húsbyggingum og fannst meira
til þess koma heldur en að
smíða húsgögn.
— Fékkstu mikið við hús-
byggingar?
— Allmikið um tíma. Ég
byggði hús fyrir marga, en brátt
styrkja mig með ráðum og dáð.
Meðal annars bauðst hann til
að útvega mér' teikningu af
verksmiðjuhúsi og tilboð í vélar
erlendis frá. Þær áttu að kosta
12 þúsund krónur. Hjalti bauðst
ennfremur til að senda mig til
Noregs til að kynna mér með-
ferð á vélunum og tunnusmíði
yfir höfuð. Loks gaf hann mér
fyrirheit um það að togaraút-
gerð hans myndi kaupa árlega
af mér 20 þúsund tunnur.
Fór í vaskinn.
Með þessum ráðleggingum
Hjalta og höfðinglega boði lagði
— Tunnuverksmiðjan mín
hrundi í rúst áður en hún varð
til. Árið 1917, þegar fram-
kvæmdir skyldu hefjast varð ör-
lagaár í útgerðarmálum íslend-
inga. Þá seldu þeir nær alla
togara sína á einu bretti til
Frakklands og við það lamaðist
öll slldarframleiðsla um stund.
Fyrir slldartunnur gerðist engin
þörf og ennþá síður fyrir tunnu-
verksmiðju. Ég hélt bara áfram
að byggja mín hús.
— Og engin iðnaðarfram-
leiðsla stofnuð?
— Nei, það liðu mörg ár
þangað til. En hugdettan lifði og
dafnaði áfram I mér. Hún beið
Suður-Ameríku. Þetta er meira
að segja gert enn I dag þótt I
smærri stíl sé.
Kassamir negldir saman
undir beru lofti.
— Þú hefur talið það vera
eins hægt að smíða kassa eins
og síldartunnur?
— Já, og þörfina tilsvarandi
mikla, því að um þetta leyti fór
notkun kassaumbúðanna ört
vaxandi, ekki aðeins utan um
þurrkaða saltfiskinn heldur llka
utan um ísvarinn fisk sem byrj-
að var þá að flytja héðan til út-
landa. Loks voru trékassar mik-
félagsskap, þar sem markmiðið
væri að framleiða kassaumbúðir
hér heima. Risið á fyrirtækinu
okkar var ekki stórt tið að byrja
með. Við keyptum gamlar tré-
smíðavélar sem lent höfðu I
brunanum hjá Jónatan Þor-
steinssyni á Vatnsstíg 3. Lfndir
þær fengum við leigða smá-
kompu I gömlu húsi niður við
höfn á baklóð Ellingsensverzl-
unarinnar við Tryggvagötu.
Ekki var húsnæðið rúmbetra
en svo að við gátum ekki neglt
kassana saman inni I húsinu,
heldur urðum að gera það ut-
Framhald á bls. 10.
Úr vélasal nýja verksmiðjuhússins við Kleppsveg.
:
500 FÖID VCl TUA UKNINC
★
Þegar eitthvert fyrir-
tæki hefur starfað í hart
nær aldarþriðjung er
það í sjálfu sér merkur
áfangi, einkum þó vegna
þess, að það felur í sér
sönnun um ákveðna fyr-
irhyggju og reksturs-
grundvöll. Það er ekki
öllum iðjuhöldum eða
kaupsýslumönnum gefið
að standa af sér öll þau
óveður viðskiptalífsins,
sem dynja yfir á ótrygg-
um tímum, eins og
kreppuárum og styrjald-
arárum, þegar allt við-
skiptalíf þjóðarinnar var
að meira eða minna leyti
fest í ákveðnar skorður,
gengisfellingartímum og
þar fram eftir götunum.
vaknaði samt hjá mér löngun
til þess að hefja sjálfstæðan
iðnrekstur og þá fyrst og fremst
framleiðslu á einhverri vöru-
tegund, sem unnt væri að fram-
leiða I stórum stíl og væri jafpt
til hagsbóta fyrir þjóðarbúið og
eins okkur einstaklingana, sem
að framleiðslunni störfuðu.
— Og byrjaðirðu þá á kassa-
framleiðslu?
— Nei, hún átti enn langt í
land. Ég fékk aðra hugdettu áð-
ur. Árið 1916 var ég um tíma
norður á Siglufirði og vann þar
að húsbyggingu fyrir Hjalta
Jónsson konsúl, en hann var þá
forstjóri fyrir Islandsfélagið
svokallaða og stjórnaði fyrir
það útgerð á þrem togurum.
Á meðan ég var á Siglufirði
komu þangað flutningaskip
fullhlaðin tómum tunnum undir
síldina. Þetta fannst mér alger
fásinna. Hvers vegna að borga
svo dýr flutningsgjöld undir
tómar tunnur? Hvers vegna að
borga útlendum tunnusmiðum
vinnulaunin? Hvers vegna ekki
að flytja hráefnið inn og smíða
tunnurnar I landinu sjálfu?
Allt flaug þetta I gegnum höf-
uðið á mér og nú var um að
gera að láta hendur standa
fram úr ermum. Ég sagði Hjalta
Jónssyni frá þessari hugmynd
minni og spurði um álit hans.
— Hvað sagði Hjalti um
þetta?
— Það má eiginlega segja að
hann hafi tekið hugmynd minni
tveim höndum og bauðst til að
Kristján Jóhann og Agnar sonur hans fyrir framan hið nýja og glæsilega verksmiðjuhús.
ég ótrauður á stúfana, fékk
nokkra félaga mína I Reykjavík
I lið með mér, hóf með þeim
undirbúning að fjáröflun og út-
vegaði lóð undir verksmiðjuna
á Siglufirði.
— Hvað varð svo um þessa
tunnuverksmiðju þlna?
aðeins eftir hentugu tækifæri.
Kom þegar ég fór að hugleiða
kassainnflutning til umbúða ut-
an um fisk og aðrar vörur.
Kassarnir voru að mestu flutt-
ir inn frá Svíþjóð og Noregi, og
einkum notaðir utan um þurrk-
aðan saltfisk sem fluttur er til
ið notaðir fyrir vöruumbúðir á
innanlandsmarkaði, einkum fyr-
ir smjörlíki.
— Með þetta sjónarmið I
huga hefur Kassagerðin verið
stofnuð?
— Við bundumst tveir sam-
tökum árið 1932 að eins konar