Bókasafnið - 01.03.1982, Blaðsíða 4

Bókavörður og
bókafulltrúi
VIÐTAL VIÐ HAGALÍN
Guðmund G. Hagalín þarf ekki að kynna. Og
það þarf heldur ekki skarpa sjón til þess að sjá
það, að þegar fjalla skal um söguleg málefni
bókasafna, þá er einn maður öðrum fremur
kjörinn til viðtals. Það er sá maður, sem
byrjaði bókavörslu sem aðalstarf fyrir meira
en hálfri öld og gat ekki og fékk ekki að
hœtta beinum afskiptum sínum af bókasöfn-
um á íslandi fyrr en um sjötugt. Á þeim
starfsferli hafði hann meiri áhrif á þróun
bókasafnsmála hérlendis en nokkur annar.
Og hann hefur því frá ýmsu að segja, enda
ekki annars að vœnta af manni, sem verið
hefur ungur í meira en áttatíu ár.
Áhuginn vaknar
Þegar ég er í Haukadal í Dýrafirði, fluttur
frá Lokinhömrum, þá komst ég að því, að í
Sýslubókasafninu á Þingeyri voru Norður-
landabókmenntir. Ég komst á það að fá í
þessu bókasafni slíkar bókmenntir, sér-
staklega bækur stórskáldanna norsku. Og
þá vaknaði áhugi minn fyrir bókasöfnum.
Síðar fer ég sem ritstjóri til Seyðisfjarðar.
Þar er Amtsbókasafn Áusturlands, og í því
var mikið af erlendum bókum. Áhuginn
fyrir bókasöfnum hafði vaknað um aldamót
fyrir áhrif hinna ungu manna, sem verið
höfðu við nám í Kaupmannahöfn, en svo
dofnaði hann, þannig að sum af bókasöfn-
unum voru komin í óreiðu, eins og bóka-
safnið á Seyðisfirði. En ég hafði þess mikil
not.
Svo fer ég til Noregs 1924. Og það er
dálítið gaman af því, að Páll Eggert Ólason,
frumkvöðull að stofnun Alþýðubókasafns
Reykjavíkur, sem nú heitir Borgarbókasafn,
bauðst þá til að kaupa allar mínar bækur
fyrir safnið. Og að nokkru leyti urðu það
ferðapeningar mínir. í Noregi setti ég mér
það fyrir að læra norsku á því að lesa til
hlítar norskar landsmálsbókmenntir, sem
voru svo að segja ókunnar hér. Það gerði ég
einn vetur á Voss. Þar var stórt skólabóka-
safn hjá skóla Lars Eskelands, sem var
stærsti lýðháskóli í Noregi.
Ég ferðaðist um Noreg í tvö og hálft ár og
flutti 410 fyrirlestra. Þannig kynntist ég
bókasöfnum mjög náið út um allar sveitir og
komst að raun um, að þau voru ríkisstyrkt.
Ég frétti það til Noregs 1925, að fyrir til-
stilli alþingis væri Davíð Stefánsson orðinn
bókavörður á Akureyri. Hafði alþingi veitt
safninu 2500 krónur aukalega úr ríkissjóði
með því skilyrði, að Davíð yrði valinn
bókavörður. Og ég man, að ég óskaði þess,
að það ætti nú eftir að gerast, að ég yrði
bókavörður á ísafirði með sömu skilyrðum.
Jónas frá Hriflu
Jónas frá Hriflu og ég vorum ekki miklir
vinir á þessum árum. Sem ritstjóri á Seyðis-
firði skammaði ég hann, eins og ég gat, og
hann mig. En eitt var það, sem hann sagði
verulega pósitívt um mig. Hann sagði, að
það lýsti gáfnafari Ihaldsflokksins í Reykja-
vík, að hinum ritfærasta manni væri holað
niður austur á Seyðisfirði í stað þess að hafa
hann í Reykjavík.
Þegar ég er á Voss sumarið 1926 hringir
Jónas til mín frá Oslo og er að forvitnast um,
hvort ég hafi ekki löngun til að komast
heim. Ég sagði honum, að það hefði ég, en
ég væri bundinn samningum um fyrir-
lestraflutning um lengri tíma í Noregi. Og
svo annað, að ég væri orðinn sósíaldemókrat
í staðinn fyrir íhaldsmaður, og ekkert víst,
að ég fengi neitt að gera, þegar ég kæmi
heim.
4