Dagur - 27.02.1999, Qupperneq 4

Dagur - 27.02.1999, Qupperneq 4
IV-LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1999 MINNINGARGREINAR L A Ingólfur Þorsteinsson Aldarmiiming Ingólfur var fæddur 14. 2. 1899 að Langholti í Flóa. Faðir hans, Þorsteinn Sigurðarson, var bóndi þar. Tvíbýli var í Langholti og bjó hann á vesturhluta jarðarinnar. Þorsteinn var hinn mesti kapps- maður, sérstaklega vinnusamur enda búnaðist honum vel og bjó langan aldur í Langholti. Móðir Ingólfs var Helga Einarsdóttir; hún var að áliti móður minnar af- burðahúsmóðir. Helga andaðist fyrir aldur fram úr spönsku veik- inni en svo var illkynjuð drepsótt nefnd sem gekk haustið 1918 og Iagði Ijölda fólks í gröfina. Helga gekk með þrettánda barn þeirra hjóna þegar hún Iést og voru ell- efu þeirra á lífi. Ingólfur var ann- ar í aldursröð barna þeirra og elsti sonurinn. Ingólfur ólst upp hjá foreldrum sínum eins og börn á þeim tíma við mikla vinnu. Faðir hans var talinn vinnuharður en hygginn verkstjóri. Hann vildi að unnið væri af kappi en gerði sér ljóst að börn, sem ynnu mikið, yrðu ein- nig að njóta hvíldar og sá til þess að þau hefðu hvíldartíma. Ingólf- ur byrjaði nám sitt í farskóla og mun þá strax hafa komið í ljós hversu fjölhæfur hann var og námfús. Síðar leitaði hann sér aukinnar menntunar, fyrst með skólavist í Flensborg í Hafnarfirði, síðan fór hann í Bændaskólann á Hólum og var þar í tvo vetur og tók þaðan búfræðipróf. I millitíð- inni var hann vistmaður á Melstað í Miðfirði og vann þar öll algeng landbúnaðarstörf. Þá fór hann til Danmerkur og vann þar á bænda- býli. Alla tíð var hann síðan að auka þekkingu sína með bóklestri eða á hvern þann hátt sem jók honum fræðslu. Sem unglingur, er hann var enn heima í Langholti, sótti hann tveggja vikna nám í hljóðfæraleik að Þjórsá. Það mun hafa verið að Þjótanda og kennari hans var Ein- ar Brynjólfsson bóndi þar, fjölhæf- ur listamaður. Þarna náði hann þeirri hæfni að eftir það var hann kirkjuorganleikari og stýrði kirkju- söng svo áratugum skipti eða allt þangað til hann flutti til Reykja- víkur. Þá tók hann þátt í starfi söngkóra og studdi alla tónmennt þar sem hann kom því við enda var hann ágætlega músíkalskur. Þá studdi hann hvað eina sem honum fannst horfa til aukinnar menningar og mannheilla. A námsárum sínum vann Ingólfur margbreytileg störf svo og fyrstu árin eftir að þeim lauk. Hann var aðstoðarmaður verk- fræðinga sem undirbjuggu Flóaá- veituna og síðar, þegar vinna hófst við skurðgröft, hefur hann án efa unnið við hann. Þá var hann við barnakennslu í Hraungerðis- hreppi um eitt skeið. Þá var far- kennsla og að einum hluta var kennt í Oddgeirshólum. Hann þótti ágætur heimilismaður, hjálp- Staðgreiðsluafsláttur Tækið er taelsta trygging*n . Skattalegt hagræðt Sveigjanleg greiðslubyrði Altt að 100% fjármögnun samur, kátur og glettinn en þó hófstilltur. Þá starfaði hann fyrir Búnaðarsamband Suðurlands og mun hann fljótt hafa orðið trún- aðarmaður Búnaðarsambandsins við úttekt jarðabóta. Ingólfur mun fyrstur manna hafa ræktað hafra til haustfóðurs handa mjólkur- kúm. Árið 1924 urðu þáttaskil í Iífi Ingólfs er hann kvæntist. Kona hans var Guðlaug Brynjólfsdóttir frá Skildinganesi við Reykjavfk, mikilhæf sæmdarkona. Þau byggðu sér smáhús, áfast við íbúð- arhús Þorsteins, föður Ingólfs, og bjuggu þau þar í fjögur ár. Þau munu þá þegar hafa átt einhvetja gripi þó meginhluta teknanna væri aflað með vinnu sem sótt var annað. Þess hefur áður verið getið að tvíbýli var í Langholti og bjuggu þeir í vesturbænum, Þor- steinn og Ingólfur, en í austur- bænum bjó aldraður bóndi í leigu- ábúð. Flutti hann þaðan vorið 1928, tók Ingólfur þá jörðina og bjó þar í þrjú ár. Arið 1927 urðu stjórnarskipti á Islandi. Við tók ríkisstjórn Fram- sóknarflokksins en burðarás þeirr- ar ríkisstjómar var Jónas Jónsson þó ekki væri hann forsætisráð- herra. Ingólfur var öflugur stuðn- ingsmaður þeirrar ríkisstjórnar. Hann var ágætlega máli farinn, rökfastur og einarður fundamað- ur. Nú var það einu sinni á þjóð- málafundi í Tryggvaskála að hann lenti í afar hörðum stjórnmálaum- ræðum og hef ég heyrt að and- stæðingar hans hafi farið þar mjög halloka. Jónas Jónsson var á fund- inum og hreifst svo af málflutn- ingi hans að talið er að hann hafi leitt hugann að því að vinna að framboði hans til setu á Alþingi en það tók síðar aðra stefnu. Þá var það á fundi í Búnaðarsambandi Suðurlands að stjórnmálaumræð- ur urðu, eins og oftar, og hélt Ingólfur uppi málflutningi fyrir Framsóknarflokkinn og leiddi hann Iíklega þó fleiri tækju þátt í umræðunum. Eg hef heyrt til þess tekið hve festulega hann hélt á málum. Á þessum árum var hann kosinn búnaðarþingsfulltrúi og styður það þá skoðun að hann hafi verið Ieiðandi hvað þessar umræð- ur snerti. A þessum árum vann hann nefndastörf fyrir ríkisstjórn Tryggva Þórhallssonar og var því oft langdvölum fjarri heimili sínu. Flóaáveitan var, eins og kunn- ugt er, stærsta verk sem hafði ver- ið unnið á félagslegum grundvelli til styrktar fslenskum landbúnaði. Þegar lokið var framkvæmdum við hana 1927 var vatni veitt úr skurðakerfinu um allan Flóa. Verkfræðingur, sem veitti verkinu forstöðu, var Steinn Steinsen og var hann forsjármaður hennar fyrstu starfsárin en þegar verkinu var Iokið fór hann að huga að öðru starfi. Var þá farið að Ieita að manni til að taka að sér forsjá áveitunnar og mun Ingólfur fljótt hafa komið til greina. Líklegt þyk- ir mér að Steinsen hafi átt uppá- stunguna enda mun hann fyrstur hafa nefnt það við Ingólf. Ingólfur er svo ráðinn til starfsins og í upp- hafi mun hann hafa leitað aukinn- ar þekkingar á þvf sem faglega vék að starfinu. Var hann síðan fram- kvæmdastjóri áveitunnar lengi, síðar tók hann svo við forstöðu Ræktunarfélags Flóa og Skeiða og leiddi það fyrstu árin. Vorið 1931 fluttu þau hjón, Ingólfur og Guðlaug, frá Lang- holti og byggðu hús sitt Merki- land, stóð það andspænis Mjólk- urbúi Flóamanna. Meðan húsið var í byggingu munu þau hafa haft íverustað í gömlu símstöðinni. Fljótlega eftir að þau fluttu að Merkilandi varð mjög gestkvæmt þar. Mátti segja að þar væri opið hús meginþorra þeirra manna sem bjuggu í nálægum sveitum. Kom margt til, margir áttu erindi við Ingólf, einkum um áveitutím- ann, svo var hann með fleiri störf sem juku gestakomu. Þá voru þau hjón veitul og dró glaðværð og góður heimilisbragur þeirra hjóna að sér fólk, þar að auki þekkti Ingólfur fjölda manns sem hélt uppi kynnum við hann. Eg hygg að Merkiland hafi haft menning- arlegt gildi fyrir Flóahreppana meðan þau hjón réðu þar húsum. Ræktun hóf Ingólfur strax er hann settist að í Merkilandi enda hafði hann fengið keypt nokkurt land- svæði. Kringum húsið kom hann sér upp lítils háttar bústofni til tekjuaukningar fyrir heimilið. Ingólfur valdist fljótt til trúnað- arstarfa enda var hann félagslynd- ur og virkur í félagsskap. Öll störf leysti hann af hendi með kost- gæfni, hann átti lengi sæti í skattanefnd Arnessýslu, þá var hann skólanefndarformaður í Hraungerðishreppi um langt ára- bil. Þar varð hann að leiða til lykta erfitt mál og það á þann hátt sem honum var ekki að skapi. Fátækt var mikil í sveitinni á þeim árum sem hann var forsjármaður Þing- borgarskóla, heimavist var í skól- anum og sameiginlegt mötuneyti. Þau heimili voru til, sem áttu börn í heimavistinni, sem áttu afar erfitt með að Ieysa út það gjald sem fæði þeirra kostaði. Dæmi eru um það að Ingólfur hafi greitt það úr eigin sjóði enda var honum ekki sýnt um það að krefja fátæka menn skuldar. Arið 1949 var byggðin á Selfossi gerð að sérstöku sveitarfélagi. Ingólfur var kjörinn í fyrstu stjórn þess og sat i henni tvö kjörtímabil. Vafalaust hefur hann verið þar til- Iögugóður eins og annars staðar og lagt framfaramálum lið. Eg vil minnast á tvö verkefni sem Ingólf- ur var fenginn til að vinna. A fyrstu árum Selfossbyggðar var ekki komin lögboðin skipulags- skylda né byggingarsamþykktir. Tvö fyrirtæki voru í sveitinni lang- samlega stærst og áhrifaríkust, Kaupfélag Arnesinga og Mjólkur- bú Flóamanna. Egill Thorarensen var forsjármaður þeirra beggja. Egill var víðförull og fylgdist vel með undirbúningi og framkvæmd- um mannvirkja hvar sem hann ferðaðist. Nú stóðu þessi fyrirtæki oft í framkvæmdum og fékk hann Ingólf til að vinna fyrstu skipu- lagsvinnu hvað þær snerti. Það sagði Ingólfur mér að ekki hefði Egill verið naumur á greiðslur enda Ingólfur vandvirkur við störf sín. Þá var Ingólfur um árabil að- almaður við landskipti í sýslum á Suðurlandi, Arnessýslu, Rangár- vallasýslu og Skaftafellssýslum, og heppnaðist vel og var eftirsóttur til starfsins. Mun ekki vera nema í eitt skipti sem erfiðleikar hlutust af skiptagerðinni sem hann fram- kvæmdi enda lét hann sér það að kenningu verða. Eftir það bjó hann svoleiðis um hnútana, áður en hann hóf að skipta, að allir sem hlut áttu að máli undirrituðu skuldbindingu um hvernig með skyldi fara ef sátt yrði ekki um skiptin. Það hefur áður verið minnst á hversu öflugt Ingólfur studdi og starfaði í Framsóknarflokknum á árunum fyrir 1930, en á árunum þar á eftir fór hann að verða rót- tækari í skoðunum, þar mun heimskreppan hafa spilað inn f. Hann þekkti verkamenn og kjör þeirra og sá hversu áhrif hennar léku launþega hart efnalega og ekki síður andlega með geigvæn- legu atvinnuleysi og óvissu um framtíðina. Atvinnuleysistrygging- ar voru ekki til, aðeins stopul at- vinnubótavinna sem næsta ógjörningur var að draga fram líf- ið á. Hann mun hafa litið svo á að Framsóknarflokkurinn hafi horft fram hjá þessum vanda og fundist það óverjandi. Þá voru forsvars- menn hinna róttæku afla þjóðlífs- ins glæsilegir og kjarkmiklir hæfi- Ieikamenn sem fluttu mál sitt á áhrifaríkan hátt. Það mátti því heita sjálfgefið að Ingólfur, sem bæði var víðsýnn og með ríka rétt- lætiskennd, gengi til Iiðs við þá sem nú komu fram með félagslega lausn á þessum þjóðfélagsvanda. Hann gekk enda til liðs við Sam- einingarflokk alþýðu, sósíalista- flokkinn, og fór í framboð fyrir hann meðan hann var búsettur á Selfossi og vann honum af alhug. Eins og minnst hefur verið á var Ingólfur afar fjölhæfur og fljótur að setja sig inn í mál, auðveldaði það honum að inna af hendi þau fjölmörgu störf sem hann valdist til. Félagsmálaáhugi var í ætt Ing- ólfs og var fyrsti formaður verka- lýðsfélagsins Dagsbrúnar, Sigurð- ur ráðunautur, föðurbróðir hans. Árið 1956 fluttu þau hjón til Reykjavíkur með stuttri viðkomu í Hafnarfirði. Réðst Ingólfur þá til Búnaðarfélags Islands og gekk þar að ýmsum störfum. Kom honum þar vel í hag, eins og alls staðar, hversu íjölhæfur hann var. Vel lík- aði honum að vinna hjá Búnaðar- félaginu, mun það hafa verið gagnkvæmt hvað yfirmenn hans snertir enda reyndust þeir honum vel og mat Ingólfur þá mikils. Eft- ir að Ingólfur flutti frá Selfossi mun hann ekki hafa haft afskipti af félagsmálum en nú fóru erfið- leikar að steðja að í lífi þeirra hjóna. Guðlaug hafði fyrir all- mörgum árum þurft að gangast undir erfiða skurðaðgerð, þó hún heppnaðist, þá mun hafa skort á að fullur bati fengist. Ingólfur, sem verið hafði heilsugóður, fór nú að finna til sjúkdóms, Parkin- sonsveiki sem þjakaði hann alla ævi eftir þetta með vaxandi þunga þar til yfir lauk. Eg hygg að þrátt fyrir mikla gestanauð og örlæti þeirra hjóna hafi þau haft allgóða efnahagsafkomu. Ástæða er til að ætla að hin mikla breidd í starfs- hæfni Ingólfs hafi átt ríkan þátt í því. Ingólfur var meðalmaður á vöxt og manna fríðastur, léttur í hreyf- ingum og hinn mesti snyrtimaður í klæðaburði og vandaði klæðnað sinn. Guðlaug var fluggáfuð, dul í skapi, hún mun lengst af ævi sinni hafa búið við skerta heilsu. Lengi gátu þau haldið heimili saman, glaðsinna voru þau, létt í skapi, fróð og skemmtileg í viðmóti, vin- sæl og mikils virt af öllum og mest af þeim sem þekktu þau best. Börn eignuðust þau fimm. Elsta son sinn, Brynjólf, misstu þau í frumbernsku. Næstur var Þor- steinn tæknifræðingur, kvæntur Maríönnu Mortensen, þau eiga einn son. Þá Elín kennari, gift Þorgeiri K. Þorgeirssyni, fram- kvæmdastjóra hjá Pósti og síma, þau eiga þijár dætur. Þá Auður rit- ari, gift Þór Halldórssyni lækni, þau eiga Qögur börn, tvær dætur og tvo syni. Yngstur er Sverrir, Iög- giltur endurskoðandi, kvæntur Lillýju Svövu Snævarr [nú látin], eiga þau þrjár dætur. Ingólfur lést 27. ágúst 1980, en Guðlaug 1981. Samhent voru þau í lífinu, skammt var á milli ævi- loka þeirra. Niðjum sínum veittu þau fagurt fordæmi en vinum sín- um hugljúfar endurminningar. Skrifað hefur Ólafur Árnason (f. 1915, d. 1996) frá Óddgeirs- hólum (ritað 1995). EinfaK dæmi með SP-F|ármögnun ....... í m SP- FJARMOGNUN HF SP Fjármögnun • Vegmúla 3 108 Reykjavík • Sími 588 7200 • Fax 588 7250 Skoðaöu vefinn okkar www.sp.is

x

Dagur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagur
https://timarit.is/publication/251

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.