Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.1983, Blaðsíða 22

22
DV. LAUGARDAGUR 21. MAl 1983.
Helgarvísur
Helgarvísur
Helgarvísur
Helgarvísur
53. þáttur
Þaö er langt síðan ég hef birt gamlar og góöar
vísur eftir hina ýmsu höfunda. Nú ætla ég að láta
verða af því, þótt margir kannist sjálfsagt við
flestar þær vísur. Siguröur Breiðfjörð kvað:
Svefn í brjóstid sœkja fer,
þótt sveimi önd í skrokknum.
Hverfult mannsins edli er
eins og hjól i rokknum.
Bólu-Hjálmar og Vatnsenda-Rósa gátu veriö
nokkuð gróf í kveöskap sínum. Sagt er, að Bólu-
Hjálmar hafi eitt sinn komið í fjós, þar sem Rósa
var að mjólka kú, og hafi hann þá kveðið:
Hér er fjós og hér er Ijósiö inni.
Mjólka drósir munu þar
med lók — dósir gulraudar.
En Rósa svaraði strax með „snyrtilegri” vísu:
Ég tek það fram, aö þetta er einasta „snyrti-
lega” vísan, sem ég hef heyrt eftir Skúla Guð-
mundsson.
Hér kemur ein enn eftir Harald Hjálmarsson:
Mikió ertu fjöllud, frú,
fjörid mun þvi valda.
Kvakaöu til mín, þegar þú ,
þarft á manni ad hatda.
Gunnar Einarsson á Bergskála kvaö:
Brostinn streng og flúinn frid
finn og genginn máttinn.
Stóö ég lengi lúinn vid
lífsins engjasláttinn.
Eitt sinn, er maöur nokkur kom til Olafs Sigfús-
sonar í Forsæludal að inna hann eftir nýjum vís-
um, kvaðOlafur:
Enginn breytir grjóti í gull,
greindan þreytir sladur.
Kom tilgeita að krefja um ull
kva'ðaleitamaður.
- 0 0 0 -
I síöasta þætti birtist annaö kvæði af tveimurr, sem
Margrét Olafsdóttir sendi. Nú birtist hiö síöara þeirra:
Léttir.
Með haustinu vaknar i mannlífi margt,
sem magnar upp náttmyrkriö svarta
og fólkið ígeðinu gerir svo argt,
að gleymist hún vornóttin bjarta.
Ogþannig var komið í vetrarins vá,
sem var hér að kveðja um daginn,
að oftsinnis döpur ég undvaka lá,
er óveðrið geisaði um bœinn.
Mér fannst eins og heyrði ég voðaleg vein,
er vindurinn æddi um grundir,
því stöðugt i lífvana stráunum hvein
og stórhríðin gnauðaði undir.
Hún nceðing um glugga og gáttirnar bar
og gerði ’ atlt svo kuldalegt inni,
að hérna oft ríkjandi vonleysið var
og vetrarins héla í sinni.
varpið aö gildum lögum”. Segir „Loki”, að stuöla-
setningin sé hæpin, þótt ekki sé meira sagt. Og
„Loki”kveöur:
Ikvedskap oft má klúður sjá.
Hvers er von hjá öllurn hinum,
þegar stuðlar hrata hjá
hæstaréttarlögmanninum.
„Loki segist hafa verið aö glugga í gamalt
Morgunblaö og rekizt þar á fyrripart eftir Halldór
Blöndal, sem lagður var fyrir lesendur. „Loki”
kveöst hafa botnað þetta og væri vísan þá svona:
Vixlast gengi í veröld liér.
Valt að trúa orðum.
tíamla fróða Ara er
ekki hlýtt sem forðum.
Og „Loki” botnar:
Lengi getur verra en vont
versnað, máttu reyna.
IJugar mörgum drýldni og mont,
er dáðleysi skal leyna.
Dugar mörgum drýlni og nwnt
er dáöleysi shal leyna
Óðsnillingur allt það glingur þekkir.
Sinn á fingur fallegan
færir hringinn gulrauðan.
„Oft verður galinn foli góður hestur”, segir
málshátturinn, og hefur það vissulega sannazt á
Hallgrími Péturssyni sálmaskáldi. Eftir sögu-
sögnum kom hann sér illa í Hólaskóla, mest fyrir
kerskilegan níðkveðskap. Enn er sagt, að hann
hafi verið rekinn úr skólanum af þeim sökum, auk
illrar hegðunar yfirleitt. Þessa vísu kvað hann
hafa ort um morgunstund á Hólum:
Sefur vaknar, sér við snýr,
sezt upp, étur, vadir kvið,
Iwstar, ræskir, hnerrar spýr,
liikstar, geispar, rekur við.
Og hér er ein enn eftir Bólu-Hjálmar, sem hann
orti í orðastað konu:
Síðan ég meydóm setti í veö,
sízl má gleði njóta.
Oft ég lít með angrað geð
ofan í milli fóta.
Þórður á Strjúgi mun sennilega hafa ort þessa
vísu (ég er ekki alveg viss um, hvort ég fer rétt
meðhana):
Þótt slípist hestur og slitnigjörð,
slettunum ekki kvíddu.
Hugsaðu hvorki um himin ogjörð,
haltu þér fast og ríddu.
Bjarni Ásgeirsson, alþingismaður og ráðherra,
ortiáferðalagi:
Röskan tima rammar ár
reri ég þetta morgunsár,
þó hef ég tæpast tekið I ár
tíu síðast liðin ár.
Á styrjaldarárunum, áður en Kaninn kom, var
Skúli Guömundsson alþingismaöur á ferö noröur í
Vestur-Húnavatnssýslu. Fariö var, að mig minn-
ir, með skipi, mestu manndrápsfleytu, til Borgar-
ness, en meö rútu þaðan noröur. Nú bilaði fleytan
á miöri leið, en brezk hersnekkja dró hana ásamt
farþegum til áfangastaðar. Meðal farþeganna var
kona, sem kölluð var Ranka, og var henni meinilla
við Breta. Þegar rútan tók við, var nokkuð liöiö á
dag, og er komið var noröur á Holtavörðuheiði,
varð þögn í rútunni og drungi og svefnhöfgi færð-
ist yfir farþegana. Þetta líkaði Rönku illa og bað
Skúla að yrkja nú eitthvaö til að lífga upp á mann-
skapinn. Þá kvaðSkúli:
Syfja tekur maryan mann,
mál er að fara ’ í háttinn,
en lianka blessar blessaðan
Bretann fyrir dráttinn.
Egill Jónasson á Húsavík kvaö:
Karlmennirnir kvenna biðja,
kossum hafa fáar neitað,
en það er víst kölluð þunyamiðja
þelta, sem mest er eftir leitað.
Gísli Olafsson frá Eiríksstööum kvað:
Lífsins rökin lýsa skammt,
leiðir ökum naurnar.
Rælast stöku sinnum samt
svefns- og vökudraumar.
Næsta vísa mun vera eftir Magnús Sigurðsson
frá Heiði:
Þó ég sökkvi i saltan mar,
sú er eina vörnin:
Ekki grætur ekkjan par
eða veina börnin.
Svo eru hér nokkrar stökur eftir Steingrím Thor-
steinsson. Eg geng þess ekki dulinn, að roskið fólk
kann þessar vísur, en birti þær vegna hinna yngri les-
enda:
Lastaranum líkarei neitt,
lætur hann ganga róginn;
finni hann laufblað fölnað eitt
fordæmir hann skóginn.
Eggjaði skýin öfund svört,
upp rann morgunstjarna.
,,Byrgið hana, hún er of bjiirt
helvítið að tarna. "
Orður, titlar, úrelt þing,
eins og dæmin sanna
notast oft sem uppfylling
i eyður verðleikanna.
Ást er föstum áþekk tind,
ást er veik sem bóla.
Ást er fædd og alin blind,
ást sér gegnum hóla.
Hér kemur næst heilræðavísa eftir Steingrím:
Tækifærið gríptu greitt,
giftu mun það skapa.
Járnið skaltu hamra heitt,
að hika er sama og tapa.
En dag einn, er leiðindin lögðust mig á,
ég leit út um gluggann að vanda,
þá beint upp úr fannþöktu beði ég sá
tvær blómstrandi dvergliljur standa.
Þá lyftust frá sinninu sólmyrkvatjöld.
A'ú söngleikinn heyrði ég kunnan,
sem gerði mér Ijóst þetta kyrrláta kvöld,
að komin var lóan að sunnan.
Nú vonleysið yráa, sem veturinn ól,
mun víkja úr sérhverju spori,
því nepjuna köldu þú sigraðir, sól,
og sál mína fylltir af vori.
Þórey Ingimundardóttir, aðeins ellefu ára,
sendir vísubotn. Hún á heima að Vatnsenda, Vill-
ingaholtshreppi (?). Hún botnar:
Á kjördag er smalað og smalað,
og smalarnir hóa þá.
Þá er líka talað og talað,
tilbera greina má.
Þú verður að afsaka, Þórey litla, þótt ég breyti
aðeins síðari ljóðlínu botns þíns. Fyrsta orðið
. (áherzluatkvæðið) í þeirri ljóðlínu verður aö hef j-
"ast á hljóðtákninu t. En haltu áfram á þessari braut,
I
Að lokum vil ég tjá þeim, sem ekki vita, að þessi
ábending í vísuformi er eftir Steingrím Thor-
steinsson:
Trúðu á tvennt í heimi,
tign sem hæsta ber,
tíuð í alheims geimi,
tíuð ísjálfum þér.
■ þetta kemur með æfingu og smávegis námi í brag-
fræði.
P.S.P., allir vita nú, hver hann er, skrifar:
Hér fylgja vísur um fyrirbærin „alkóhólistar” og
„nikótínistar”. Orð þessi ættu aldrei að sjást sem ís-
lenzka, heldur þýðingin áfengisháðir og tóbaksháðir.
Ég reyni að skýra þetta með tveimur ferskeytlum.
Þegar samstarfsmaður minn sá þær, bætti hann
einni viö. Hún skýrir sig sjálf:
„Alkóhólistar” (alcoholics)
Áfengisháðir eru þeir,
sem alltaf hlakka til að drekka
og fullir heimta meir og meir.
Mannorð sitt af þessu flekka.
„Nikótínistar” (nicotinists)
Tóbaksháðir teljast þeir,
sem tillitslausir keðjureykja
og loftið eitra meir og meir.
Margir sér af þessu hreykja.
Vísan sem vantaði
Kvenmannsháðir kallast þeir,
sem keppast við að sofa lijá
og sifellt vilja meir og meir.
Miklirþykjast eftirá.
„Loki Laufeyjarson” skrifar og segir, að sér líki
ekki fyrripartur P.S.P., þótt tekinn sé úr Morgun-
blaðinu: „Þingið gerði flokksformanna/frum-
Ekki batnar ástandið
eftir kosningarnar.
Eflaust Framsókn íhaldið
enn að lokum barnar.
„Sjálfs erhöndin hollust ”, þó
hinu sé ekki að leyna,
að ýmis viðþað öðlast ró
annars tryggð að reyna.
„ Oft erþað í koti karls,
sem kóngs er ekki í ranni. ”
Aflið þverrar æ míns ,,jarls ”,
ætla ég frúrþað sanni.
Og„Loki”kveöur:
Að viði röðull sígur senn,
svona lífíðgengur.
Þótt ég drekki drjúgum enn,
dufla ég ekki lengur.
Það hefur verið furðulega dauft yfir hagyrðing-
um þessa dagana. Eg vona, að vorið og sumarið
hafi ekki þau áhrif á lesendur og hagyrðinga, að
þeir leggi upp laupana, hvað kveöskap snertir. Nú
verð ég einu sinni enn að leggja sjálfur til fyrri-
partana:
Nú er vor um fold og firði,
ferðalanga vaknar þráin.
Skyldi „Stefanía ”nú
ná að endurfæðast?
Lífs á göngu lúinn ég
lít nú yfir farinn veg.
„Snyrtilegum” vísum, sem ég hef birt í Helgar-
vísum er misjafnlega tekiö af lesendum. Þó eru
þeir fleiri, sem gamna sér við slíkan kveðskap.
Þessum þætti ætla ég að ljúka með einni sérdeilis
„snyrtilegri”, þótt hún kunni að hneyksla frómt
fólk með hreinar hugsanir. Ekki veit ég höfund
vísunnar, en fengur þætti mér í, ef einhver les-
enda, sem þekkti hann, léti frá sér heyra. En hér
kemurþá vísan:
Er við sáum áfram líða
allan þennan meyjafans,
þyngdarlögum hætti að hlýða
hluti nokkur líkamans.
Skúli Ben
Helgarvísur
Pósthólf 161
230Keflavík.