Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1983, Blaðsíða 7

DV. MIÐVIKUDAGUR 27. JtJLt 1983.
7
Neytendur Neytendur Neytendur
manna vlröist geta vemdaö þá að ein-
hverju leyti fyrir munnangri. Að
minnsta kosti fá þeir sjaldnar munn-
angur en þeir sem ekki reykja.
Streitan sökudólgur
Ekki er ljóst hverjar orsakir munn-
angurs eru. Þó er vitað að streita gerir
það að verkum að menn verða fremur
varir við það. 1 bandarískri rannsókn
kom í ljós aö nemendur sem voru að
gangast undir próf voru verr haldnir af
munnangri en þeir sem voru í fríi.
Stundum virðist vera samspil á milli
tíðahringsins og munnangurs. Sérlega
virðast stúlkur fá munnangur ef
truflun hefur orðið á tíðahringnum.
Vegna þess að orsök munnangurs er
ekki þekkt er nærri því ómögulegt að
gera nokkuö við því. Hægt er að draga
úr sviða og verkjum í sárinu með því
aö hindra aö gerlar munnsins berist i
það. Til þess eru ýmis lyf. 1 lyfja-
búðum fást skolvökvar og vökvar sem
bornir eru á með eymapinnum. Þessir
vökvar draga töluvert úr sársauka. Til
eru önnur lyf sem hafa svipaöa verkun
og eru þau seld gegn lyfseðlum lækna
og tannlækna. En sjálfa orsökina er
ekki hægt aö lækna og því kemur s júk-
dómurinn alltaf aftur.
Munnangur og sveppasýking í munni:
Sjúkdómar
sem koma
aftur og
aftur
Munnangur eða áblástur er
algengasti sjúkdómurinn sem gerir
vart við sig í munnum manna ef frá er
talin tannholdsbólga. I Svíþjóð kom í
ljós í mikilli rannsókn sem gerð var að
18% þjóðarinnar höfðu fengiö munn-
angur á siðustu tveim árum áður en
Vítamínhornið XVI:
Pantóþensýra
Pantóþensýra er ljósgul olía en
svonefnt pantenól sem unnið er úr
henni er litlaus vökvi. Þarmar manns-
ins vinna úr hvoru tveggja. Allar
frumur líkamans þurfa á efninu að
halda. Sérlega þó frumur í beinum,
nýrum og meltingarfærum. Líkaminn
getur ekki geymt pantóþensýru og sé
neytt of mikils af henni skolast það
sem ekki var notað út með þvaginu.
Pantóþensýra er skyld saltsýru og
nokkrum öðrum efnum.
Skortur
Skortur hefur ekki fundist hjá fólki
sem borðar venjulegan mat.
Gjafar
Mikið af pantóþensýru er í geri, lifur
og eggjarauðum. Sojabaunir, heil hrís-
grjón og heilhveiti innihalda einnig
nokkuð.
Þörf
Um 10 mg á dag fyrir fullorðna.
Pantóþensýra er þekkt sem lyf við
streitu. Næst verður fjallað um
cabagin.
Þýtt/DS.
rannsóknin var gerð. Ekki vitum við
neitt um íslensku þjóðina í þessu tilfelli.
Þessi sjúkdómur hefur verið þekktur
lengi. Það var sjálfur Hippókrates,
sem margir telja föður nútima lækna-
vísinda, sem greindi sjúkdóminn og
gaf honum nafn. Það nafn er enn notað
á meðal lækna, after eða recidiverandi
after, sem þýðir að sjúkdcmurinn láti á
sér kræla aftur og aftur. Ekki má rugla
saman munnangri og áblæstri sem fólk
fær stundum i kulda. Slíkur áblástur er
aðeins á vörum og af allt öðrum
orsökum.
Munnangur byrjar sem vægur sviði
og roði. Á nokkrum dögum myndast
síðan sár sem getur verið ýmist stórt
eða lítið. Sársaukinn fer þá að láta
verulega á sér kræla. Hann stafar að
hluta af sjálfum sjúkdómnum og að
hluta af hvers kyns sýklum sem berast
i sáriö úr munninum. I munni manna
eru fjölbreyttir gerlar af ýmsum teg-
undum. Misjafnt er hversu munn-
angrið breiðist út. Sumir fá aöeins eitt
sár en aðrir mörg. Eftir því sem sár-
unum f jölgar eykst sársaukinn.
Oftast kemur munnangrið upp aftur
og aftur. Það er misjafnt eftir sjúkl-
ingum hversu langur tími líður á milli
komu þessa óvelkomna gests. Oftast er
millibilið nokkuð stöðugt hjá sama
sjúklingi, frá þrem vikum og upp í
marga mánuði. Oftast kemur munn-
angrið aftur og aftur á sama stað.
Munnangrið varir í 6 til 8 daga í
hvert sinn en læknast þá af sjálfu sér
og lætur ekki eftir sig ör. Munnangrið
þrífst best í mýkstu hlutum munnsins,
í slimhimnu kinna og vara, munn-
holinu og undir tungunni. Hörð skán
sem myndast oft í munni reykinga-
Sveppasýking
Sveppasýking er næstalgengasti
sjúkdómur sem menn fá í slimhimnu
munnsins. Henni veldur langoftast
gersveppur sem nefnist candida
albicanos. Hann er í munni um helm-
ings mannkyns. Hann er þá langoftast
aðeins hluti af heilbrigðum örveru-
gróðri í munninum. En í vissum
tilfellum getur hann valdiö sjúk-
dómum, stundum svo alvarlegum að
fólk þarfnast læknismeðferðar.
Sjúkdómurinn lætur á sér kræla í
margvíslegu formi. Stundum er
bráðrar meðferðar þörf, stundum er
sjúkdómurinn ólæknandi. Rétt erlent
nafn á þessum s júkdómi er candidiasis
en hann er einnig kallaöur molilasis og
candiosis.
Sjaldgæft er að sjúkdómurinn
þarfnist bráðrarmeðferðar, algengara
að hann sé ólæknandi. Það eru helst
ungböm sem þurfa meðferð strax.
Þruskusaft er þá algengasta Iyfið.
Aðrir hópar sem eru í hættu er fólk sem
er alvarlega veikt af öörum sjúk-
dómum og fólk sem er á sterkum
lyfjum.
Einkenni sjúkdómsins eru skýrt
afmörkuö svæði í munninum. Þau eru
hvít og ofan á þeim hrúður sem hægt er
að kroppa af. Nokkrar tegundir lyfja
eru notuðviðþessu.
Hreinlæti
Olæknandi afbrigði þessa sjúkdóms
kemur fram á ýmsan hátt. Algengust
er sýking undir gervitönnum, sérstak-
lega hjá gömlu fólki. Þá roðnar slím-
himnan á gómnum. Þá er annaðhvort
um að kenna því að tennurnar eru
orðnar of gamlar og passa ekki lengur
eða að þær eru ekki nægilega vel
þrifnar. Til að koma í veg fyrir þennan
sjúkdóm er nauðsynlegt að hreinsa
tennumar mjög vel með bursta og til
dæmis handsápu. Á nóttunni er best að
geyma góminn í viðurkenndum sótt-
hreinsilegi. Þetta felur það auðvitað í
sér að menn taka út úr sér tennurnar á
nóttunni til þess að hindra það að slím-
himnan sámi.
Annað afbrigði þessa sjúkdóms og
ekki sjaldgæfara er breyting sem
verður á slímhimnu munnsins, einnig
hjá fólki sem notar gervitennur. Slím-
himnan innan við munnvikin er
viðkvæmust. Oft er um að ræða lítið
hvitt fleiður sem gjaman breytist síðar
í stærra sár. Sprungur sjást stundum
út frá því í munnvikunum.
Forðist tóbak
Sveppasýking í munni getur einnig
sést á öðmm stöðum. Til dæmis aftast
á tungunni miöri. Þaö fólk sem er meö
ólæknandi sveppasýkingu ætti að
forðast að reykja. Jafnvel þó að
hægt sé aö halda sjúkdómnum niðri
með lyfjum blossar hann upp aftur ef
haldið er áfram að reykja.
Gmni menn að þeir séu með sveppa-
sýkingu ættu þeir að láta lækni eða
tannlækni líta á sig. Hann segir þá til
um nauðsynlega hjálp. Venjulegasta
lækningin sem reynd er eru töflur sem
sognar eru í nokkurn tíma, 4-6 sinnum
ádag.
Hafnfirðingar
athugið!
j verslun okkar fæst ávallt ódýr fatnaður á börn og
fullorðna.
Athugið það. Verslunin Rún.
Trönuhrauni 8,
Hafnarfirði.
Sími 51070.
GÚMMÍBÁ TAR
m Igafli fyrir mótor
m/árum
Verðkr. 13.400,-
PÓSTSENDUM.
MC Glæsibæ
C J M mLm/T Sími 82922
\
MONSTER MUDDER
HJOLBARÐAR
12 x 16
12x15
17/40x16,5
Q78x 15
10,50x16
14/35x 15
15/38, 5 X 15
MICKEY THOMPSON
HJOLBARÐAR
27-9,5x14
27-9,5x15
9,5x15
11x15
12x15
14-33x15
11,5-35x15
WHITE SPOKE FELGUR
15x7 15x8 15x10
Bensinbrusar
Mini pickup sæti
Driflokur
Blæjur
Pickup plasthus
Varadekksfestingar
Warn-rafmagnsspil
Gúmmi brettakantar
* KYNNIÐ YKKUR SERTILBOÐ OKKAR
SEIVI GILDIR UT MANUÐINN
MARl sf
Vatnagöroum 14
Sími 83188
Þýtt úr Helse/DS.