Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1985, Blaðsíða 8

8
DV. MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRÚAR1985.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Norðmenn f rjáls-
legir með
leynistimpilinn
Frá Jóni Einari Guðjónssyni, frétta-
ritara DV í Osló:
Nú er aö veröa greinilegt aö helsta
málsvörn Arne Treholts í réttinum í
Osló verður aö hann hafi ekki afhent
skjöl er varði öryggi Noregs, heldur
mestmegnis meinlítil skjöl. Þó þau
hafi verið stimpluö leyndarmál þýði
þaö ekki aö þau séu þar meö þjóö-
hættuleg.
Sérfræðingar sem DV hefur rætt viö
eru sammála um að norsk ráðuneyti
séu fræg um allan heim fyrir frjálslega
notkun á leynistimplum. Vitað er
meöal blaðamanna og annarra að jafn-
vel blaðagreinar hafi verið stimplaðar
„Hlutunum
snúið við”
— segir Arne Treholt um ákærurnar
Frá Pétri Ástvaldssyni, fréttaritara
DV i Osló:
Ame Treholt vísaði því algerlega á
bug í varnarræðu sinni í gær aö þeir 120
fundir sem hann er ákæröur fyrir að
hafa átt með Sovétmönnum hafi verið
njósnafundir.
„Hlutunum er hér algerlega snúið
við,”sagðihann.
Treholt hélt því fram að á 15 ára
tímabili hefði hann aöeins átt 59
„vinnufundi” meö fulltrúum sovéska
sendiráðsins þar sem stjórnmálaum-
ræöur voru á dagskránni.
Aö sögn Treholts lá að baki þessum
fundum þörfin á auknum skilningi á
málefnum austurs og vesturs. Hann
vísaði eindregið á bug vangaveltum
um aö hann hafði afhent Sovétmönnum
upplýsingar er hann stundaði skokk
sitt í Central Park í New York.
Treholt var haröorður í garð Lasse
Qvigstad saksóknara og kvað margt í
ræðu hans hafa verið beinlínis æru-
meiðandi. Hann sagði aö í ákærunni
hefði verið lögö allt of mikil áhersla á
fyrsta framburð sinn eftir handtökuna.
Treholt kveöst þá hafa verið niður-
brotinn maður og átt í mikilli sálar-
kreppu. Fyrst var hann yfirheyrður
samfleytt í 15 klukkustundir og líkti
Treholt því ástandi við réttarhöld í
Kafka-stíl. Honum var aldrei sagt að
hann ætti rétt á lögfræðingi en þegar
Ulf Underland verjandi loksins kom
„lá fyrir framburður sem átti eftir að
sem leyniskjöl. Þannig kom upp mál
árið 1979 að í ljós kom að grein úr Dag-
blaðinu norska hafði verið stimpluð
„trúnaðarmál.”
I samtali við DV nefndi Nils Petter
Gleditsch, þekktur friðarrannsóknar-
maður, dæmi frá því í fyrra. Þá var
verið að ræða um staðsetningu her-
gagna í Noregi fyrir bandarískar her-
flugvélar á hættutímum. Varnarmála-
ráðuneytið norska setti leynistimpilinn
á allt sem viðkom þessari áætlun. En í
Bandaríkjunum var allt málið í dags-
birtunni. Þegar norskir blaðamenn
vildu fá upplýsingar um málið fóru
þeir til Washington.
Blaöamenn hafa oft farið til Banda-
ríkjanna, og jafnvel til Bretlands, til að
fá skjöl sem eru talin leynileg í Noregi.
Á leiðinni úr og í fangelsið gætir
lögreglan Arne Treholts vandlega
og hefur jafnframt mikinn and-
vara á sér gagnvart hugsanlegum
hryðjuverkum á meðan á réttar-
höldunum stendur.
Stal FBI dagbókum?
Treholt ákveðinn og skipulagður
Ulf Underland er aðalverjandi Arne
Treholts en þeir þekktust allar
götur frá þvi að Underland og Jens
Evensen reyndu að sækja her-
foringjastjórnina i Grikklandi til
saka fyrir mannréttindadómstóln-
um i Strassbourg á sjöunda ára-
tugnum.
veröa bæði bindandi og stefnu-
markandi fyrir mig”. Lögreglan hefði
greinilega verið á höttunum eftir
svörum sem pössuöu inn í fyrirfram
ákveðinn ramma.
Níu mánuðum eftir handtökuna
breytti Treholt síðan mörgum atriðum
í fyrri framburði sínum í bréfi til
leynilögreglunnar.
Frá Jóni Einari Guðjónssyni, frétta-
ritara DV i Osló:
Komið hefur fram í réttarhöldunum
gegn Arne Treholt að dagbækur hans
fyrir tvö ár, 1973 og 1974, vantar. Sjálf-
ur segist Treholt ekkert skilja í því.
Hann segir að hann stæöi sterkar að
vígi hefði hann þessar dagbækur.
I gær sagði hann að sér fyndist lík-
legast að einhver „opinber þjófnaður”
hefði átt sér staö. Saksóknari flýtti sér
að spyrja hann hvað hann ætti viö með
orðunum „opinber þjófnaður.” Treholt
gaf þá í skyn aö bandaríska alríkis-
lögreglan, FBI, hefði hugsanlega tekiö
þær.
„Eg lít kannski svolítið öörum
augum á austantjaldslönd,” sagði
hann. Hann gaf þannig í skyn að
Bandaríkjamönnum þætti akkur í því
að fá hann sakfelldan og því hefðu þeir
stolið dagbókum hans, dagbókum sem
heföu kannski sýnt hann í betra ljósi.
Við réttarhöldin tóku menn til þess
hve öruggur Treholt var í allri fram-
komu í gær. Hann var í sókn allan
tímann. Hann talaði mjög skipulega.
Ræða hans var nær öll skrifuð niður.
Þarna fór þaulvanur ræðumaður.
Hann þótti mjög ákveðinn, án þess að
vera hrokafullur.
Hann notaði svo mikinn tíma til að
segja frá æviferli sínum að dómara
var farið að finnast nóg um. Treholt
sagðist vilja rifja upp ævisögu sína frá
menntaskólaárum til að sýna áheyr-
endum hugsanir sínar og geröir í því
ljósi. Hann óskaði eftir að fólk talaði
saman í stað þess að slást sýknt og
heilagt.
Ráðuneytið hvatti Treholt
til að sækja um skólavist
ÞAGNARMUR UM TRE-
HOLT í GRIKKLANDI
Frá Pétri Ástvaldssyni, fréttaritara
DV i Osló:
Það var fyrir hvatningu frá utan-
ríkisráðuneytinu aö Arne Treholt sótti
um inngöngu í Varnarmálaskólann í
Osló áriö 1982. Að sögn hans sjálfs
haföi það aldrei hvarflað að honum
fyrr. Ráðuneytinu var þá ókunnugt rnn
að Treholt hafði í nokkur ár verið grun-
aður um njósnir en það vissu hins
vegar nokkrir æðstu menn í utanríkis-
dómstóla- og varnarmálaráðuneytinu,
gegnum leynilögregluna.
Vandinn var sá að Treholt var aöeins
grunaöur og erfitt hefði orðiö að neita
honum um skólavist án nokkurrar
áþreifanlegrar ástæðu. Þótti því óhætt
að hleypa honum að en skólastjórinn
Lítið hefur verið skrifað um Treholt-
máliö í grískum dagblöðum þó margt
tengi Treholt við Grikkland. Treholt
var góðvinur Andreas Papandreous
forsætisráðherra og tengsl hans við
íraka voru í gegnum sendíráð þeirra í
Aþenu.
Stjórnarandstööublöð reyndu fyrst
eftir að málið fréttist að gera sér mat
úr því. En þaö féll í svo grýttan
jarðveg að síðan í fyrravor hefur
ekkert verið skrifað þar um málið.
Norska pressan, sem hefur reynt að
tala við embættis- og stjómmálamenn
í Grikklandi um málið, hefur mætt
þagnarmúr.
Persónulegt samband Papandreous
og Treholts var mjög náið og hefur
staðið lengi. Treholt var einn þeirra
Norðmanna sem stóðu hvað fremst í
baráttunni gegn herforingjastjórninni
í Grikklandi sem sagði af sér 1974.
Hann hitti Papandreou fyrst í Aþenu
1966.
Andameríkanisminn er svo ríkjandi
í Grikklandi nú að lítiö er fjallað um
syndir Sovétmanna. Eöa eins og einn
grískur blaöamaður, sem ekki vildi
láta nafns síns getið, sagði: „Sá
blaðamaður sem reyndi ao hefja rann-
sókn á Treholtsmálinu myndi verða
stimplaður CIA-agent, ekki bara af
starfsbræðrum sinum heldur almenn-
ingsálitinu.” þóG
Andreas Papandreou og Arne
Treholt urðu góðir vinir. Hór hitt-
ast þeir i eitt skipti af mörgum i
Aþenu.
Reidar Torp ofursti var hins vegar
ekki með í þessum bollaleggingum.
Þreyttur
í réttar-
haldinu
Frá Pétri Ástvaldssyni, fréttaritara
DV í Osló:
Rétti var slitið snemma í gær, um
hálftvö eftir hádegi, að ósk sakborn-
ingsins Arne Treholts. Hann lýsti því
yfir aö álagiö á sig í upphafi þessara
réttarhalda væri afar mikið, ekki síst
það að vera innan um svo margt fólk
að nýju eftir langa einangrun. Fór
hann því fram á frestun.
Treholt hóf að rekja lífshlaup sitt og
stjórnmálaferil fyrir réttinum í gær.
Lengst ræddi hann um fyrstu kynni sín
af fólki í Austur-Evrópu, einkum
Tékkum. Einnig sagði hann frá bar-
áttu sinni gegn herforingjastjórninni í
Grikklandi og hvernig það atvikaðist
mörgum árum síðar að grískir vinir
hans kynntu hann fyrir Irakanum Radi
Mohammed.
Treholt komst aðeins fram til ársins
1973 þannig að hann komst ekki að
þeim tíma sem hann er talinn hafa
byrjað að stunda njósnir fyrir Sovét-
menn.