Dagblaðið Vísir - DV - 15.10.1985, Blaðsíða 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR15. OKTOBER1985.
13
Uppstokkun í stjórninni
Megintilgangurinn meö uppstokkun-,
inni í ráöherraliði Sjálfstæöisflokksins
ertvíþættur:
1. Aö fá Þorsteini Pálssyni sæti í
rikisstjórninni.
2. Aö koma Albert Guömundssyni
burtu úr fjármálaráöuneytinu.
Fyrri ástæðan þarfnast ekki
skýringa. Þaö ástand var orðið alls-
endis óviöunandi aö formaður stærri
stjórnarflokksins stæöi utan ríkis-
stjórnar. Slíkt gæti vissulega hugs-
ast sem tímabundin ráðstöfun væri
um formann að ræða sem þegar heföi
áunnið sér óskorað frumkvæðisvald í
flokki. Fyrir nýjan formann jafn-
gildir slík ráöstöfun hins vegar
pólitískum útlegöardómi. Vert er að
spyrja sig hvort sjálfstæðismenn
hafi ekki dregiö of lengi aö „skipta
Þorsteini inn á”. Véra má aö þeir
hafi dregiö þaö svo lengi aö for-
maöurinn eigi ekki eftir að bera sitt
barr og að hlutskipti hans veröi
fremur aö brúa biliö milli Geirs Hall-
grimssonar og Davíðs Oddssonar en
að veita flokknum forystu sem full-
trúi nýju kynslóðarinnar. Allt þetta á
þó tíminn eftir aö leiða í ljós. Oneit-
anlega hefði staða Þorsteins þó veriö
styrkari ef frekari mannabreytingar
heföu verið gerðar á ríkisstjórninni
en raun ber vitni, t.d. meö aöild Frið-
riks Sophussonar, Birgis Isleifs
Gunnarssonar og Ölafs G. Einars-
sonar aö henni.
Ekki skortur
á skilningi
Vafalaust hafa Þorsteinn Páisson
og aörir í forystu flokksins cert sér
fulla grein fyrir þessi1 Þeirhafa þó
talið rétt, eða kannski óumfiýjanlegt,
að leggja slík áform til hliðar vegna
innanflokksfriöar. Þá er þaö einnig
trúa mín aö þannig standi nú í bæli
Framsóknar aö Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði komist upp með að
krefjast myndunar nýrrar ríkis-
stjórnar þessara flokka meö sjálf-
stæðismann í forsætisráöherrasæti
því framsóknarmenn eru nú svo laf-
hræddir viö kosningar aö þeir eru
reiöubúnir til þess að samþykkja
næstum því hvaö sem er til þess að
foröast þær. Hefði slikt náöst fram
og alger uppstokkun veriö gerö í
ráðherraliði Sjálfstæðisflokksins þá
er ég þeirrar skoöunar að flokkurinn
heföi átt raunhæfan möguleika á að
fá hreinan meirihluta í kosningum á
næsta sumri. Svo langþreyttir eru
kjósendur orðnir á sjálfheldunni í
íslenskri pólitík og svo reiðubúnir
eru þeir til þess aö fagna og styðja
allar meiriháttar breytingar í þeirri
von aö snúa megi við blaðinu.
Breytingarnar hjá Sjálfstæöisflokkn-
um eru þó ekki nægar til þess að
kjósendur taki þær til marks um þau
algeru umskipti sem þeir bíða eftir,
þannig að möguleikar flokksins til
kosningasigurs eru ekki jafnmiklir
og þeir heföu getaö oröiö.
Albert í útlegð
Burtséö frá mannkostum Alberts
Guðmundssonar, sem eru ótvíræðir
og óvenjulegir, var oröið jafn-
aðkallandi fyrir Sjálfstæðisflokkinn
að flytja hann á burt úr fjármála-
ráðherraembættinu og aö fá Þor-
steini Pálssyni sæti í ríkisstjórninni.
Albert hefur vissulega til að bera
mikinn velvilja og góðgirni, ekki síst
ef honum eru kynnt vandkvæði fólks
Kjallarinn
SIGHVATUR
BJÖRGVINSSON
FYRRVERANDI
ALÞINGISMADUR
mUliliðalaust, en mótun samræmdr-
ar heildarstefnu er honum ekki
lagin. Hann sér ekki skóginn fyrir
trjánum. Því er hann gjarna fyrstur
manna til þess að hlaupa frá öUum
meginlínmn í stefnumörkun ef hon-
um eru kynntar undantekningarnar
frá reglunni og þá einkum ef um er
að ræða vandræði einstakra aðila
hvort heldur er um að ræða persónur
eða fyrirtæki og þó sérstaklega ef
viðkomandi leitar tU hans sjálfur.
Því bar svo við að hann var iðulega
lipur á aukaf járveitingar að umsókn
einstaklinga, sem hann hafði neitað
fagráðherrum um til málefnisins.
Þannig braut hann sjálfur sín eigin
loforð og hafði lag á að gera það
þannig að geta þakkað sjálfum sér
bæði boðorðin og brotin. Hafa fáir
komist nær því en hann aö vera bæði
Móses og Aron.
Nýstefnumenn
Einkum og sér í lagi yngri kynslóðin í
Sjálfstæðisflokknum, sem vill breyt-
ingar í þjóðarbúskapnum í átt til meiri
markaðshyggju og mónetarisma, gat
að sjálfsögðu ekki umborið sUka fjár-
málastjóm. Annaðhvort varð því að
víkja — afstaða flokksins eða Albert.
Albertvék.
Margir gerðu því skóna að hann
myndi, eins og Matthías Bjarnason
gerði, setja hnefann í borðið og
forystunni stólinn fyrir dyrnar og
segja: Eigi skal v&ja. Þeir sem
gerst þóttust vita töldu að einasta
ráðherraembættið, sem Albert
myndi þiggja, væri viðskipta-
ráöherraembættið því þá gæti hann
loksins sýnt bankakerfinu í tvo
heimana eins og hann hefur lengi
langað til að gera. Aö hann skuli
fallast á að láta flytja sig hreppa-
flutningi úr fjármálaráðuneytinu án
þess að fá það embætti er sigur
flokksforystunnar en mikill
móralskur ósigur hans.
Geir Hallgrímsson
Það eina sem er þó hægt að gera
alvarlegar athugasemdir við í þess-
ari uppstokkun Sjálfstæðisflokksins
á ráðherrunum er meðferðin á
Geir Hallgrímssyni. Sjáifstæðis-
flokkurinn ætlar ekki að gera það
endasleppt við þann mann. Ekki
aðeins hefur flokkurinn gengið fram
fyrir skjöldu annarra flokka til þess
bókstaflega aö br jóta Geir niður sem
pólitíkus heldur hefur flokkurinn, þá
loks Geir var kominn á sina réttu
hillu og átti margfalda kröfu til þess
að fá að gegna þeim störfum í friði
sem hann gegndi vel, knúið hann til
afsagnar út á flokkshollustu sem
hann hafði til að bera en aðrir ekki.
Fáir stjórnmálamenn hafa að
minu mati fengið óréttmætari og ó-
sanngjarnari meðferð af hálfu
flokksmanna sinna en Geir
Hallgrímsson. Framkoma sjálf-
stæðismanna gagnvart Geir Hall-
grímssyni er blettur á þeim og flokki
þeirra.
Sighvatur Björgvinsson.
^ ,,Albert hefur vissulega til aö bera
mikinn velvilja og góögirni, ekki
síst ef honum eru kynnt vandkvæði
fólks milliliðalaust, en mótun heildar-
stefnu er honum ekki lagin.”
UM HVAÐ ER ÞESSIGEIR AÐ TALA?
Ég var að lesa í annað sinn ræðu
Geirs Hallgrímssonar, utanríkis-
ráðherra Nató-landsins Islands, á
yfirstandandi allsherjarþingi
Sameinuöu þjóðanna. Mér varð
orðfátt yfir þessum lestri.
Þóttist maðurinn vera að
tala um frið?
Um hvað var maðurinn eiginlega
aö tala? Var hann að tala um að það
væri kominn tími til fyrir mannkyniö
til að hugsa eins og siðaðir menn og
afvopnast? Eöa var hann bara eins
og venjulega að tala um skrattann
sem sagður er búa í austri og valdur
er að öllu illu hér á jörðu, eins og
Geirs er venja þegar skilgreina á
bara eitthvert vandamál heimsins í
dag?
„Ekki okkur að kenna"
Það er nú annars ótrúlegt hvað
hægt er að ljúga miklu að almenningi
hér á landi, og lengi, um ástand
heimsmála almennt. En auövitað
hangir þetta allt á þeirri spýtunni að
viðhalda ríkjandi efnahagsskipan
jarðarinnar í dag. Hún er nefnilega
afskaplega hagstæö mér og þér og
hinum smáborgurunum hér „í öllu
frelsinu”, en ekki „pakkinu þarna
fyrir sunnan, sem ekkert getur og
engu nennir”, eins og það er oftast
oröað hér fyrir norðan.
Þessi utanríkisráðherra fór, eins
og venja er vel-klæddra Vestur-
landabúa, nokkrum fögrum orðum
þarna á allsherjarþinginu um
nauðsyn afvopnunar. Og um nauösyn
bættra samskipta hins frjálsa heims
(?) viö alræðisstjórnirnar fyrir
austan (?) og svo frv. og svo frv. —
Og endaði síðan hvern kafla hjá sér
eins og venjulega á því að kenna
einhverjum öörum um vandamál
heimsins: „Ekki við.” — „Það eru
hinir.” — „Það er flestallt þeim að
kenna.” Og svo frv. Þaö þekkir flest
upplýst fólk þennan söng núoröiö.
Þessi Geir rakti samt líka
óvenjuvel í tölum aukna vigvæðingu
heimsins og aukna vopnaverslun. Og
er það fremur óvenjulegt af
utanríkisráöherra Nató-landsins
Islands. — En að lokum kom svo
þessi hefðbundna kaldastríðs-
heimsmynd um orsakir alls ills hér á
jörðu eins og fyrr var minnst á og allt
varð lok lok og læs, allt í stáli; og
brennibáli.
Þessum Geir ferst ekki að
tala um afvopnun annarra
En það sem ég var samt mest sár
og móðgaöur yfir var hvernig þessi
utanríkisráðherra leyfði sér að vera
að hvetja til friðar og afvopnunar í
heiminum á sama tíma og hann
sjálfur stendur fyrir örugglega lang-
umfangsmestu hemaðaruppbyggingu
síns eigin lands i allri 1000 til 2000 ára
byggð þess.
Það er á svona dögum sem ég er
minna stoltur yfir því að vera Islend-
ingur en aðra daga. Og þá einkun
þegar maður leiðir hugann í leiðinni
að fátækt og styrjaldarhættu heims-
ins annars vegar og dugnaði tslend-
inga í vígvæöingu síns eigin lands
hins vegar. — Enda hefi ég oft
erlendis lent í mjög aumri stöðu,
þegar ég rökræði við útlendinga um
friðar- og afvopnunarmál, þegar ég
fæ það á nasirnar að í fáum ríkjum
séu reknar eins og öflugar herstöðvar
og á Islandi. Og þaö af erlendu
herveldi! — Þaö hugsa miklu færri
Islendingar um þessa staðreynd en
ástæða er til.
Hvað ætli Jóni Sigurðssyni
hefði fundist um erlendan
her hér?
Eða hvaö ætli t.d. Jón Sigurösson,
forseti og sjálfstæðisfrömuður, hefði
sagt um erlendan her á Islandi? —
Nú, eða þá þeir Fjölnismenn? Til
dæmis Jónas Hallgrímsson? — Hvaö
hefðu yfirleitt allar þjóðfrelsishetjur
nítjándu aldarinnar sagt um að
MAGNÚS H.
SKARPHÉÐINSSON
FYRRV. VAGNSTJÓRI SVR
Island gengist erlendu herveldi á
hönd? Ég er meira að segja sann-
færður um að eitt mesta afturhald
þeirrar aldar, Grímur Thomsen,
konungssinni og óðalsbóndi á Bessa-
stöðum með fleiru, heföi aldrei
samþykkt að gangast neinu herríki á
hönd — þó að honum hafi nú annars
ekki fundist ýkja mikil ástæöa fyrir
Island að flýta sér aö losna úr danska
konungssambandinu.
Hvað ætli margir Islendingar viti
það að hér á Islandi er meira fé varið
til hermála en t.d. í skólamál, heil-
brigðismál, félagsmál og yfirleitt öll
önnur slík mál?
Eins og komið hefur fram í öllum
íslenskum blöðum nema Morgun-
blaðinu (sem ég bara skil ekkert í
??) nema fjárfestingar hins
bandaríska setuliðs hér á landi yfir
43 milljörðum íslenskra króna ca 2 til
3 misseri — á meðan fjárlög íslenska
ríkisins 1985 eru ekki nema 25
milljarðar. (Sjá m.a. DV þann 02.08.
sl. og Þjóðv. þann 06.08. sl.)
Hvar í veröldinni annars staðar
ætli meira fé sé eytt til hermála en
sem nemur öllum heildarútgjöldum
ríkisins? Örugglega ekki í nokkru
einasta! En ég held líka að við eigum
heimsmet miðað við íbúafjölda (eins
og í flestu öðru) í yfirlýsingum um
nauösyn friðar og afvopnunar (sic!).
Þaö er ekki allt sem sýnist með
samvisku okkar þegar betur er að
gáð. Og við ættum aö líta okkur nær
framvegis þegar við brigslum öðrum
þjóðum um hræsni og yfirdrepsskap,
sem ekki kemur svo sjaldan fyrir.
Meiri útgjöld til hermála =
meira hungur og fátækt
Nei, þetta gengur ekki lengur hjá
okkur. — I heimi þar sem útgjöld til
hermála eru komin yfir 40 þúsund
milljarða íslenskra króna á ári, — og
alþjóðleg vopnaframleiðsla og
vopnaþróun hefst á sífellt hærra og
stjórnlausara stig getum við ekki
lengur setið aðgerðalausir hjá. Á
sama tíma og hungur og ólæsi í
þriðja heiminum eykst sífellt og
erfiðara og erfiðara verður aö hemja
alla þessa sjúkdóma sem upp spretta
þar sem annars staðar, í sífellt aukn-
um mæli, hvað sem læknavísindin
hamast. Við verðum að leggja okkar
skerf til að bæta ástandið eitthvað.
Útilokuð er nokkur von með frið í
veröldinni á meðan auði veraldar-
innar er svona misskipt, eins og
raunveruleikinn ber með sér. Stríðs-
valdinn verður að f jarlægja.
Velsældarklúbburinn
ínorðrinu
I heimi þar sem 20% mannkynsins
eyða yfir .80% alls afraksturs
jaröarinnar og hin 80% mannanna
(pakkið í þriðja heiminum) verða að
láta sér nægja 20% afrakstursins er
útilokað að friðvænlega geti horft.
Og mestur hluti þessarar misskipt-
ingar er í skjóli hervalds velsældar-
klúbbsins hér í norðrinu eins og fólk
fyrir sunnan er farið að kalla okkur.
— Enda birtist misskiptingin hvergi
skýrara og öfgafyllra en í þessum
sturlaða fjáraustri í stríðsvélar af
öllu tagi, meðal annarrai í þær er
gista á Miðnesheiðinni íslensku, til
frambúðar að því er virðist, því mið-
ur.
íslenska f riðarstef nu,
en ekki árásarstefnu!
Þess vegna á íslenska þjóðin að
gera skilyrðislausa kröfu til stjórn-
valda sinna um islenska friðar- og
hlutleysisstefnu i stað árásarstefnu,
er hér hefur verið rekin allar götur
frá árinu 1949 þegar Island gekkst
undir hervald eins sterkasta herveld-
is sögunnar. — Undir svipað vald og
fyrrum hlutlausa ríkið Afganistan
undirgekkst á sínum tima og er að
súpa seyðið svo smekklega af núna.
Magnús H. Skarphéðinsson,
A* „En það sem ég var samt mest
w móðgaður yfir, var hvernig þessi
utanríkisráðherra leyfði sér að vera að
hvetja aðra til friðar og afvopnunar í
heiminum.”