Dagblaðið Vísir - DV - 18.04.1988, Page 16

40
MÁNUDAGUR 18. APRÍL 1988.
íþróttir_______
Enska deildin 100 ára:
Ellefu
stofnendur
leika enn
í deildinni
• George Best, leikmaður Manchester United, er einn snjallasti knattspyrnumaður sem hefur leikið í ensku deild-
inni.
Englendingar fagna nú 100 ára af-
mæli ensku deildarkeppninnar sem
stofnuð var árið 1888. Þrátt fyrir að
mikið vatn hafi runnið til sjávar síö-
an fyrsti leikurinn var ílautaður á
hefur leikstíll enskra liða lítið breyst.
Enska knattspyrnan er vinsæl víða
vegna þess hraða, seiglu og baráttu
sem einkenna liðin. Hinn skoski
knattspyrnuáhugamaður William
McGregor, forstjóri Aston Villa, var
stofnandi ensku deildarkeppninnar,
fyrstu deildarkeppninnar sem sett.
var á laggirnar. Þegar hann kallaði
forsvarsmenn 12 knattspyrnuliöa á
Englandi saman 22. mars árið 1988 í
London, hafði verið keppt um enska
bikarinn 17 sinnum. McGregor var
ekki hrifinn af bikarleikjum. Hann
»■ vildi leikjakerfi sem byggðist á stað-
festu, þoli og þreki á löngu tímabili.
Þann 17. apríl var enn haldinn fund-
ur og ákváðu stjórnendur liðanna
tólf: Accrington, Aston Villa; Black-
burn, Bolton, Burnley, Derby,
Everton, Notts County, Preston,
Stoke, West Bromwich og Wolves
leikdága fyrir leiki sín í millum. Af
þessum liðum eru eliefu lið enn þann
dag í deildinni en Accrington datt út
í kringum 1960.
Liðunum hefur fjölgað í 92
Tólf lið léku í deildinni fyrstu árin
og stóð keppnistímabilið yfir í fimm
mánuði. Liðum fjölgaði smám saman
og eru orðin 92, þar af er 21 lið í 1.
deild. Keppnistímabilið hefur lengst
og er orðið níu mánuðir. Allt umfang
keppninnar hefur breyst. Fyrstu
leikmennirnir voru eingöngu áhuga-
menn, en atvinnumennska var
innleidd fljótlega. Félögin eru rekin
sem fyrirtæki og hagnaður fer eftir
árangri liðanna. Miklu skiptir að
framkvæmdastjórinn sé snjall fjár-
sýslumaður ekki síður en snjall
þjálfari. Leikmenn eru seldir milli
félaga og skipta upphæðirnar tugum
milljóna. Leikmennirnir sjálfir eru
vel launaðir, enda er það draumur
flestra ungra manna, jafnt í Englandi
sem öðrum löndum heims, að verða
atvinnumenn í knattspyrnu. Tilvera
flestra knattspymuliðanna byggist
fyrst og fremst á stjörnum, leik-
mönnum sem hafa þá náðargáfu að
spila knattspyrnu betur en félagar
þeirra. Englendingar eru með stærð-
fræðilega útreikninga á hverju liði,
markaskorurum og öðru því sem
tengist íþróttinni. Dixie Dean var
einn öflugasti markaskorari á Eng-
landi. Hann skoraði alls 473 mörk
fyrir Everton, þar af 60 mörk keppn-
istímabilið 1927/28. Það er markamet
sem stendur enn í dag. Sir Stanley
Matthews spilaði knattspyrnu með
Blackburn bg Stoke þar til hann var
orðinn 48 ára. Hann var einkum
frægur fyrir frábæran einleik á kant-
inum. Tom Fmney spilaði með
Preston á sama tíma og Matthews
var á hátindi ferils síns. Finney spil-
aði einnig á kantinum en skoraði
einnig mikið af mörkum. George
Best, sem spilaði með Manchester
United, er einn hinna síðari snill-
inga. Knatttækni hans og lestur
leiksins var með því besta sem sést
hefur í ensku knattspyrnunni. Leik-
skipulag hefur breyst á undanfórn-
um áratugum óg hefur það orðið til
þess að einstakir leikmenn hafa ekki
jafnmikið frumkvæði og áður fyrr.
Nú eru það liðin sem vekja eftirtekt.
Manchester United, lið Matts Busby,
„The Busby Babes“, fórst í Múnchen
árið 1958, en síðan þá hafa Totten-
ham, Arsenal og Liverpool unnið
tvöfalt, bæði deild og bikar. Á hveij-
um laugardegi flykkjast áhorfendur
á knattspyrnuvelli víða á Englandi
og á hveiju keppnistímabili koma á
milli 16 og 18 milljónir manna á
knattspymuvellina samtals. Það er
mikil fækkun frá því er best lét, því
meira en 40 miljónir manna komu á
"völlinn á áranum 1947 til 1950.
Breyttar þjóðfélagslegar aðstæður
valda þessari fækkun fyrst og fremst,
en einnig hafa óeirðarseggir hrætt
fólk frá því að fara á völlinn.
Englendingar hafa gaman af að
bera saman knattspyrnumenn sína
og knattspyrnumenn annarra landa,
enda telja þeir sig spila bestu knatt-
spymu í heimi. Frægt er dæmið
þegar lið Ungveijalands heimsótti
England árið 1953 og vann England
6-3. Fyrir þann leik var talið að lið
Ungveijalands væri að vísu nokkuð
gott, en einnig var gefið í skyn að
leikmenn á meginlandinu kynnu
ekki að skjóta af nokkru viti. Annað
kom í ljós.
Urðu tvöfaldir meistarar fyrsta
árið
Preston varð fyrsti Englandsmeist-
arinn keppnistímabilið 1888/89 og
varð liðið einnig bikarmeistari það
ár. Slíkt hafa fá lið endurtekið, enda
er það einkenni enskrar knattspymu
að hvaða lið sem er getur unnið ann-
að lið án tillits til hver staða þeirra
er í deildarkeppninni. Lið úr lægri
deildunum vinna oft og iðulega lið
úr efri deildunum og er sigur Sund-
erland á Leeds, í bikarkeppninni árið
1972, mönnum en í fersku minni.
Reading sem er að falla úr 2. deild í
3. deild um þessar mundir vann Lut-
on úr 1. deild í úrslitum Simod
bikarkeppninnar á Wembley fyrir
skömmu síðan. Þannigmá lengi telja.
Liverpool hefur borið höfuð og
herðar yfir önnur lið á Englandi
undanfarin ár og hefur unnið deild-
arkeppnina níu sinnum síðan
1975/76, að þessu keppnistímabili
meðtöldu. Liverpool, hefur unniö
deildarkeppnina 16 sinnum, Everton
9 sinnum, Arsenal 8 sinnum og
Manchester United og Aston Villa 7
sinnum. Þessi frægu stórlið hafa því'
unniö deildina samtals 47 sinnum.
í gær og fyrradag spiluðu 16 lið
stutta leiki á Wembley til minningar
um aldarafmælið. Átta liö úr 1. deild,
fjögur úr 2. deild, tvö úr,3. deild og
2 úr 4. deild komust í þessa keppni.
Einungis fjögur af þeim tólf liðum
sem stofnuðu deildina komust í
keppnina: Aston Villa, Blackburn,
Everton og Wolves.
-EJ
Knattspyman talin romvevsk íþrótt
- fomminjar hafa fundist um knattspymuiðkun frá 200
Fornleifafræðingar hafa fundið í
rannsóknum síhum á fornminjum
dæmi um knattspyrnuiðkun frá því
árið 200 fyrir Krists burð. íþróttin sú
var mjög óskyld þeirri sem nú er iðk-
uð. Talið er að knattspyrna sé
upphaflega rómversk íþrótt og var
tilgangurinn að fara með knött yflr
afmarkaða línu á afmörkuðum velli.
Eftir því sem nær dregur nútímanum
fara dæmi um knattspyrnuiðkun að
verða skýrari og auðveldara að sjá
hver þróunin var. Knattspyrna hefur
löngum verið vinsæl á Bretlandi,
spiluö á götum og í almenningsgörð-
um. Knötturinn, uppblásinn svína-
belgur, sprakk oft og gekk illa að
stjórna honum. Reglur voru engar
né takmarkanir. Hendur og fætur
vora notuð að jöfnu og þátttakendur
spiluðu uns þeir nenntu ekki lengur
að vera með og fóru heim. Ekki kom-
ust þó allir heim því leikurinn var
mjög grófur og blóðugur. Limlesting-
ar vora tíðar. Edward 2., Richard 3.
og James 1. Englandskonungar tóku
það til bragðs að banna knattspymu
með öllu því miklar óeirðir og styrr
fylgdu leiknum. Þrátt fyrir bann
Englandskonunga minnkaði áhugi
almennings á íþróttinni ekki sem
neinu næmi.
Hendur bannaðar
Smám saman þróaðist knattspyrn-
an til hins betra og reglur fóru að sjá
dagsins ljós. Mikil barátta var milli
þeirra íþróttamanna, sem vildu að
knattspyrna yrði leikur þar sem nota
mætti hendur, og þeirra sem vildu
banna handsnertingu með öllu. Sú
barátta leiddi til þess að íþróttagrein-
amar urðu tvær: soccer, knatt-
spyrna án handsnertingar, og ragby,
en í þeirri íþrótt má nota alla hluta
líkamans til að færa knött milli staöa.
Knattspyrnan færðist af götum bæja
og borga yfir á graslendi og auð
svæði. Reglur sáu dagsins ljós en
mismunandi eftir svæðum. Harrow,
Eton og Winchester skólarnir höfðu
hver sínar reglur og kepptu eftir
þeim og gera jafnvel enn í dag. Árið
1863 urðu þáttaskil í þróun knatt-
spymunnar er Englendingar stofn-
uðu fyrsta knattspyrnusambandið,
The Football Association. Sú stofnun
kom í kjölfar fyrsta bikarúrslitaleiks
á Englandi sem liðin The Wanderers
og The Royal Engineers léku 16.
mars 1862. The Wanderers unnu, 1-0,
og vora áhorfendur 2000. Síðan er
spilaöur úrslitaleikur í F.A. bikar-
keppninni á ári hverju og áhorfendur
jafnan um 100.000 en að auki fylgjast
hundrað milljóna manna með leikn-
um í sjónvarpi víða um heim.
Breytingar á knattspymureglun-
um þróuðust með tímanum. Árið
1878 fengu dómarar flautur, árið 1883
komu slár á mörkin og árið 1891 net
í mörkin. Markatöflur voru engar og
var fjöldi marka skráður með skor-
um í stangirnar, sem vora auðvitað
úr tré.
Árið 1872 uröu enn þáttaskil í
knattspyrnu er Englendingar og
Skotar léku fyrsta landsleikinn.
Leikurinn endaði í jafntefli, 0-0. Árið
1888 var enska knattspyrnudeildin
stofnuö að frumkvæði Skotans Will-
iams McGregor sem var aðalstjórn-
andi hjá Aston Villa. McGregor vildi
sjá lið ellefu manna keppa við önnur
lið þar sem seigla og vilji skipti máli
en ekki dagsform liðs eða heppni.
Knattspyrna barst sem eldur í sinu
til annarra landa með sjómönnum,
hermönnum og kaupmönnum. Til
dæmis hófst knattspyrnuiðkun í
Ástralíu árið 1894 og varð strax vin-
sæl í Suður-Ameríku. Frakkar litu
hýru auga til iþróttarinnar og árið
1904 var Alþjóða knattspymusam-
bandiö (FIFA = Federation Inter-
nationale de Football Association)
stofnað í Frakklandi. Lítið fór fyrir
Alþjóða knattspyrnusambandinu
fyrstu árin og fyrri heimsstyijöldin
setti strik í reikninginn. Árið 1921
varð hinn áhugasami Jules Rimet
forseti FIFA. Knattspymulið Uru-
f.Kr.
guay vakti athygli hans og annarra
knattspyrnuáhugamanna á ólympíu-
leikunum í Frakklandi 1924 og
Hollandi 1928 því leikmenn Uraguay
urðu ólympíumeistarar í bæði skipt-
in. Rimet fékk forseta Uruguay til að
halda fyrstu heimsmeistarakeppnina
árið 1930. Einungis fjögur Evrópu-
lönd, Frakkland, Júgóslavía,
Rúmenía og Belgía, mættu til leiks
utan keppenda frá Suður-Ameríku
og Bandaríkjunum. Ferðin frá Evr-
ópu tók 14 daga. Fyrsti leikurinn fór
fram 18. júlí í Montevideo en úrslita-
leikur Argentínu og Uruguay var
leikinn 30. júlí. Bæði liðin vildu nota
sinn knött en Argentína vann upp-
kast og því var leikið með argent-
ínska knöttinn. Það dugði þó ekki til
sigurs því lið Uruguay sigraði, 4-2,
og voru leikmennirnir því fyrstu
heimsmeistararnir í knattspyrnu.
Reglur hafa lítið breyst
Knattspyrnureglur hafa ekki
breyst mikið síðan fyrstu reglurnar
voru settar en allt yfirbragð knatt-
spymunnar er annað. Tækni er
orðin slík að hundruð milljóna
manna horfa á knattspymuleiki
beint í sjónvarpslýsingum víða um
heim. FIFA stjórnar nú knattspyrnu-
iðkun í meira en 130 löndum víða um
heim. Leikurinn sjálfur hefur fyrir
löngu orðið alþjóðlegt tungumál,
leikur sem allir geta spilað án tillits
til trúarbragða, kynþátta eða tungu-
mála.
-EJ
• Áhugi á knattspyrnu er geysilegur í Englandi og um helgar koma menn
vfða saman til aö leika knattspyrnu. Eins og myndin ber glöggt merki um
er hver reitur notaður til hins ýtrasta.