Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.1988, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 1. SEPTEMBER 1988.
15
„Lin-kind“
í landgræðslu-
málum
„Fyrir nokkru fann einhver spekingur upp nýtt nafn á hina islensku sauö-
kind. Hún er í dag nefnd „fjallalamb“,“ segir greinarhöfundur.
Mikiö hefur veriö rætt undan-
famar vikur um nauðsyn aukinnar
landgræðslu og aðhlynningar á
landi voru. Þetta eru vissulega orð
í tíma töluð og málefni sem ávallt
þarf aö vera á oddinum. Málefhum
er í dag slegið upp í fjölmiölum. Þau
em tískumál í nokkra daga, sum
ná jafnvel athygli fjöldans um
nokkurra vikna skeið. Svo virðist
mér ætla að verða um land-
græðsluumræðuna. Hún hverfur,
þegar þetta er skrifað, í skugga af
söfnun til styrktar handboltalands-
hðinu okkar sem keppa mun í
Kóreu á ólympíuleikunum. Á
morgun er annað málefni brýnna
og hverfur þá landgræðsluumræð-
an enn dýpra niður í skúffuna.
Auðvitað ráðum við sjálf hvaða
málefni við styrkjum og hvernig
við viljum lifa okkar lífi. Nú er
málum þannig háttað að við búum
öll á íslandi, við metum öll hið fall-
ega umhverfi sem hér er. Við kunn-
um öll að meta haga og engi og feg-
urð fjallanna. Við erum öll íslend-
ingar og öll sprottin úr bænda-
samfélagi.
Grunnur okkar er bændamenn-
ingin og þær hefðir og viðhorf sem
henni fylgja. Öll höfum við gaman
af að sjá búfénað þegar við fórum
úr þéttbýlinu. Við erum vön að sjá
kindur og hesta á beit um allt.
Kindurnar hlaupa fyrir böa og
hggja meöfram vegum. Kindumar
eru ahs staðar. Ég er ekki á móti
kindum. Ég er hlynntur því að slík-
um búskap sé haldið áfram en það
þarf að stjórna beit þessara dýra.
Það eru vissulega hugtök í okkar
þjóðarvitund sem myndu hverfa
Kjallariim
Friðrik Á. Brekkan
blaðafulltrúi
þegar beitarstjórnun kemur tö,
hugtök eins og að „reka á fjalT‘,
„smala“, „eftirleitir" o.s.frv. En
tíminn krefst þess að beit bústofns
sé betur skipulögð. Það er ekki
hægt að láta kindurnar æða eins
og sláttuvélar um allar jarðir ásamt
hestunum og éta upp landið. Það
verður að koma til skipulag á lág-
lendi. Það verður að giröa af mikið
akurlendi og hafa kindurnar þar
og gera síðan stórátak í að endur-
vinna aht það land sem hefur tap-
ast og er að blása frá okkur.
„Fjallalambið“
Tímamir era breyttir og við verð-
um að aðlagast þeim. Fyrir nokkra
fann einhver spekingur upp nýtt
nafn á hina íslensku sauðkind. Hún
er í dag nefnd „fjallalamb". Þaö er
sagt að kjötið af hinu svonefnda
„fjallalambi" sé svo þrútið kjarn-
góðu bragði lyngs og fjallagrasa að
það hggi við að „fjallalambskjötið"
sé nokkurs konar ijúpnakjöt sem
kóngar og generálar eiga að falla
flatir fyrir um víða veröld.
Rugl og.þvættingur, segi ég. Það
er ekki nóg með að kindurnar séu
sendar í leiðangra til þess að eyði-
leggja landið á sumrum með skipu-
lögðum hætti heldur á svo að nota
hundruð mihjóna úr ríkissjóði tö
þess að greiða niður þá afurð sem
sprottin er af eyðingarbeit kind-
anna. Hér er fáránleikinn full-
komnaður. Landið er eyðilagt við
að framleiða kjöt sem annaðhvort
er urðað á öskuhaugum þjóðarinn-
ar eða greitt niður með mihjónum
til útflutnings. Ef þú, sem þetta lest,
hefur einhver áhrif þá bið ég þig
um að beita þeim í þá átt að við
ákveðum að gera þrennt. í fyrsta
lagi að koma á stjórnun á beit kinda
og hesta. Láglendi sé girt af. Ekki
þarf að fækka kindum, aðeins
koma’búskap meö þessi dýr í nú-
tímalegra horf. í öðra lagi þarf aö
gera stórt átak í að girða hálendi
og græða upp en það verður ekki
gert nema með því að þriðja atriðið
sé í lagi og það eru stjómmála-
mennirnir. Menn þurfa einhvem
tíma að koma sér saman um stóra
hluti og nú er tíminn. Þjóöfélagið
er að leysast smám saman upp í
afar litla sérhagsmunahópa sem er
alveg sama um hvað hinir eru aö
gera eða hvort þeir eru yfirleitt tö.
Þetta er eðlilegt, við eram að
stækka, en þetta er líka óeðlöegt
því viö erum ahs ekki stór þjóö.
Það verða að koma tö verkefni sem
stappa öhum saman með jöfnu
mölibih í sögunni, annars fýkur
þjóðin á haf út ásamt jarðveginum
sem hún er sprottin úr, Land-
græðsluverkefni er slíkt stórverk-
efni. Líttu í kringum þig gagnrýn-
um augum og þú munt komast aö
sömu niðurstööu.
Aðgerðir strax
Málið liggur ljóst fyrir. Landið er
að eyðileggjast. Við getum stjórnaö
því að svo veröi ekki og við eigum
að gera það nú þegar.
Sumar fréttir af málefnum,
tengdum búsmala okkar, eru alveg
út í hött eins og þjóðfélagið er í
dag. Til að mynda eru stundum
fréttir af.einhveijum rohum sem
fundist hafa inni í afdölum eða
uppi á jöklum löngu eftir að smölun
er lokið. Þessar fréttir eru með
stóram fyrirsögnum á baksíðum
eða jafnvel forsíðum blaðanna.
Stundum eru þyrlur Landhelgis-
gæslunnar sendar til þess að sækja
nokkrar rollur einhvers staðar
lengst uppi á fjöllum.
Möljónatækjum er stefnt í voða
til þess að viðhalda úreltum bú-
skaparháttum. Ég hef miklar
áhyggjur af fækkun mannafla í
sveitunum en ég held einmitt að
ein af ástæðunum sé einmitt „lin-
kind“ og stefnuleysi stjórnvalda í
að leiðbeina virköega bændum og
hjálpa á allan hátt að nýta sinn
stofn sem best. Það er erfitt að vera
bóndi og enn erfiöara hlýtur það
að vera að eiga það ávallt yfir höfði
sér að þurfa upp á fjöll á hverju
hausti og smala saman rollum sem
svo auðveldlega gætu verið í hag-
anum við bæjarhlaöið.
Það er flest gert til þess að gera
bændum lífið leitt en tökum nú öll
höndum saman og græðum upp
landið á skipulegan hátt. Það er
ekki nóg að kaupa tvö kíló af gras-
fræi á bensínstöð og henda síðan
fræjunum einhvers staðar í skipu-
lagsleysi. Ég vö að lokum minnast
á Landgræðslu ríkisins í Gunnars-
holti og aðrar slíkar stöðvar og
gagnsemi þeirra. Það er oft að
menn rjúka upp til handa og fóta
og gagnrýna allt og ekkert en ég
vona að svo verði ekki vegna þess-
ara skrifa því málefnið er hafið yfir
alla gagnrýni. Þaö snýst um tilveru
þína...
Friðrik Ásmundsson Brekkan
„Landið er eyðilagt við að framleiða
kjöt sem annaðhvort er urðað á ösku-
haugum þjóðarinnar eða greitt niður
með milljónum til útflutnings.“
Vinnulýður, verk þín bíður
ASÍ, samtök erfiðisfólks, var
stofnað fyrir rúmlega 70 árum af
fáum en harðsnúnum hugsjóna-
mönnum. Smátt og smátt hefur
meðhmum fiölgað og munu nú
vera yfir 60 þúsund af báðum kynj-
um. Maður hlýtur að velta því fyr-
ir sér hvernig stendur á þvi að þessi
voldugu samtök skuli ekki, í þessu
breytta þjóðfélagi, hafa áorkað að
tryggja meðhmum sínum lífvænleg
laun fyrir átta stunda vinnudag.
Ég hef eins og aðrir velt þessu fyr-
ir mér og læt þær vangaveltur
flakka hér.
Fram yfir 1940 var ASÍ tengt Al-
þýðuflokknum, þ.e. allir meðlimir
þess voru skráðir alþýðuflokks-
menn. Þetta kahaði fljótlega á
skærahernað, klofning og hvers
konar innri átök. Þegar þessu var
aflétt gekk á ýmsu og þá upphófust
fljótlega hrossakaupin sem síðan
hafa veriö þar ahsráðandi.
Verslunarmannafélag Reykja-
víkur komst þar inn við illan leik
enda þá að mestu orðið hreint
launamannafélag. Þar með komst
þar tö áhrifa Björn Þórhallsson,
viðskiptafræðingur sem á sitt eigið
fyrirtæki og hlutdeild í öðrum.
Þetta er ekki sagt honum tö hnjóðs,
bara undarlegt að hann skuh vera
þarna.
Undir stjóm háskólamanna
Lengi vel var greinöegur vinstri
meiröiluti í miðstjórn ASÍ. Því var
það undarlegt að einmitt á þeim
tíma var tekin upp ahs konar bón-
us- og ákvæðisvinna og launabihð
óx. Þegar Bjöm Jónsson féh frá tók
KjaUaiiim
Ágústa S. Björnsdóttir
húsmóðir og varaformaður
Borgaraflokksfélags Akraness
og nágrennis
Asmundur Stefánsson fljótlega við
forustu, studdur af fólki bæði tö
hægri og vinstri. Geðþekkur maður
sem er hagfræðingur aö menntun
og hafði um árabil unnið sem slíkur
hjá ASÍ, vel þekktur og vel hðinn
og þó hann væri yfirlýstur alþýðu-
bandalagsmaður og ekki tahn hk-
legur tö aö breyta pólitísku ofríki.
Sem varaforseti var valinn Björn
Þórhallsson. Inn tö sambandsins
kom líka Björn Björnsson, einn
fræðingurinn frá Kjararannsókn-
arnefnd, geðþekkur ungur maður
og afar tölufróður. Þessir þrír
menn hafa mest ráðið stefnu ASÍ
sl. átta ár og með þeim komust
samtök erfiðismanna undir stjórn
háskólamanna. Á árunum 1980-84
var frekar hljótt um ASÍ enda var
meirihlutinn hlynntur stjórn
Gunnars Thoroddsen en þegar
sfiórn Steingríms tók viö kom
máttleysið brátt í ljós.
Seinna kjörtímabihð má segja að
einkennist af sundrung og sam-
takaleysi og það svo að flestir telja
sambandiö í dauðateygjunum. Ég
hef verið að reyna að gera mér
grein fyrir af hverju og tala um það
við fólk sem ég tek mark á. Mér
sýnist allur metnaður forsetans
hafa farið í póhtísk slagsmál í eigin
flokki. Hann hafi hvorki haft tíma
né áhuga fyrir öðra. Möh hans og
sumra áhrifamanna í Verka-
mannasambandinu var eilift ósam-
komulag. 1. varaforsetanum var af
alkunnum ástæðum aldrei að
treysta og 2. varaforsetinn, Guðríð-
ur Elíasdóttir, sem á uppruna sinn
og starf í verkalýðsstétt, hefur ekki
passað í kramið. Þegar svo forset-
inn féll fyrir borð í eigin flokki var
Björn Björnsson orðinn áhrifa-
mesti maður ASÍ. Honum þurfti að
koma burt með góðu móti. Það
reyndist auðvelt. Fyrst fór hann
sem aðstoðarmaður til fiármála-
ráðherra og hann!! maðurinn frá
ASÍ er a.m.k. líklegur til að vera
einn af höfundum þeirra ólaga sem
Jón Baldvin hefur leitt yfir alþýðu
manna. Sennöega líka skapari
Vestfiarðasamninganna. Á meðan
beið eftir honum laust sæti sem
bankastjóra Alþýðubankans eftir
að öllum sem unnið höfðu að því
að byggja bankann upp var fleygí
burt eins og ónýtu drasli.
Hvað er til ráða?
Efnahagsráðstafanir ríkisstjórn-
arinnar kölluðu á nokkur mót-
mæh, m.a. kæru tö útlanda, og
þarf ekki að gráta það. En væri
ekki nær að berjast hér heima? En
hvar á að byrja? Það er ASÍ-þing í
haust. Það verður farið að kjósa
hljóðlega og sem minnst áberandi.
Ef á því þingi ríkir sama máttleys-
ið, sama makkið, sömu hrosskaup-
in, þá óttast ég veralega um fram-
tíð ASÍ, að það splundrist í ahar
áttir. Sumir eru farnir að tala um
það sem einu leiðina. Þetta hefur
verið að gerast og er að gerast í
BSRB. Ekki hefur það breytt miklu
fyrir láglaunastéttimar þar. Ég get
ekki séð annað en þar séu ríkjandi
sömu vinnubrögð og í ASÍ og alveg
„Seinna kjörtímabilið má segja að ein-
kennist af sundrung og samtakaleysi
og það svo að flestir telja sambandið í
dauðateygjunum.“
er það sláandi að Reykjavík skuh
borga sínu fólki, þ.e.a.s. í lægri
kantinum, hklega verst allra bæj-
arfélaga á landinu.
Og hvaö um hfeyrissjóðina? Get-
ur það verið satt að öla stödd fyrir-
tæki skuldi tugi miöjóna í launa-
tengd gjöld? Era það ekki fyrst og
fremst lífeyrissjóður og önnur gjöld
sem fyrirtæki taka af fólki við
hverja útborgun.
Ég vö fá skýr svör hjá ASÍ og
sambandi lífeyrissjóða hvort þetta
getur verið. Gleymið því ekki, góðir
menn, - „að þjófurinn þrífst en
þjófsnauturinn ekki“.
Ágústa S. Bjömsdóttir
„Á arunum 1980-84 var frekar
hljótt um ASÍ enda var meirihlutinn
hlynntur stjórn Gunnars Thorodd-
sen en þegar stjórn Steingríms tók
við kom máttleysið brátt í ljós.“
segir m.a. i greininni.