Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1989, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1989.
11
Utlönd
Höfuðborgir morðanna
Bandarísku lögreglunni tekst árlega aö leggja hald á mikið magn fíkniefna. Simamynd Reuter
SteimmnBöðvaiadóttir.DV.Waahington; 1
Washington D.C., höfuðborg
Bandaríkjanna, og Detroitborg í
Michiganriki halda nú sameigin-
lega þeim vafasama titii, „höfuð-
borgir morðanna". í báðum þess-
um borgum voru framin 60 morð á
hveija 100 þúsund íbúa árið 1988
og sló það öll met.
í Washington voru framin 372
morð í fyrra og er það nýtt met.
Það sem af er þessu ári eru fórn-
arlömbin þegar orðin 50 og er jan-
úar þar með kominn á skrá sem
blóðugasti mánuður í sögu borgar-
innar. Hann sló við nóvember árið
1988 en þá voru framin 44 morð.
Yfirvöld óttast að með þessu áfram-
haldi kunni fómarlömb þessa árs
að verða 600.
Yfir 20 þúsund fórnarlömb
Morðum í Washington árið 1988
fjölgaði um rúmlega 65 prósent frá
árinu 1987 og er það mesta fjölgun
innan nokkurrar borgar í Banda-
ríkjunum. Næstmesta fjölgunin
átti sér stað í Houston í Texas eða
37,6 prósent. í New York, þar sem
rúmlega 1800 morð voru framin í
fyrra, var aukningin 11,7 prósent.
í flestum tilfellum þar sem morð-
um fjölgaði í stórborgum er um að
ræða morð tengd fíkniefnaneyslu
og -sölu.
Blóðugasta árið á skrá í Banda-
ríkjunum er árið 1980 en þá voru
framin rúmlega 23 þúsund morð
um gjörvallt landið. Næstu fjögur
ár fækkaði morðum jafnt og þétt
og áriö 1984 voru rúmlega 18 þús-
und morð framin. En æ síðan hefur
hallað undan fæti. Árið 1987 féllu
rúmlega 20 þúsund fyrir hendi
morðingjá og búast má viö að fóm-
arlömbin verði töluvert fleiri árið
1988.
Aukin krakkneysla orsökin
Helsta orsök þessarar aukningar
er síaukin fíkniefnaneysla, sér í
lagi neysla á krakki. Krakk kom
fyrst á markað í Bandaríkjunum
fyrir 5 árum og telja yfirvöld að það
hafi hrundið af stað þeirri öldu of-
beldis og morða sem nú ríkir á
báðum ströndum Bandaríkjanna.
Þrátt fyrir síaukna eftirspum
hefur verð á krakki lækkað síðast-
liöið ár vegna mikils framboðs.
Árið 1985 kostaði meðalskammtur
af því 40 dollara en kostar í dag
miRi 5 og 15 dollara, eða sem svar-
ar til um 250 til 750 íslenskra króna.
Krakk var markaðssett með
yngri og fátækari neytendur í huga
en neytendur kókaíns. Virðist sem
fíkniefnasölunum hafi tekist að
tæla yngri kynslóðina. Um 5 pró-
sent menntaskólanema kváðust í
nýlegri könnun hafa reynt krakk
og tæplega 7 prósent af fullorðnum.
Stríðsástand í borgunum .
Bardaginn um krakkmarkaðina
í stórborgunum hefur leitt tii hálf-
gerðs stríðsástands í mörgum borg-
um. Fíkniefnasalar berjast inn-
byrðis um völd og lögreglan gerir
sitt til að spoma við aukinni fíkni-
efnasölu. Fíkniefnasalamir em oft
á tíöum mun betur vopnum búnir
en lögregla og gerir það yfirvöldum
erfiðara fyrir. I kjölfarið fylgir auk-
ið ofbeldi á götum borgarinnar þar
sem saklausir vegfarendur em í æ
ríkari mæli fómarlömbin.
Fangelsin yfirfull
Reagan, fyrrum Bandaríkjafor-
seti, hóf herferð á hendur fíkni-
efnasölum fyrir 3 árum og hefur
milljörðum dollara þegar Verið
varið til þeirraf barátfu. En allar
aðgerðir yfirvalda hafa reyrist til
einskis. Mörg fangelsi í öllum
stærri borgum em yfirfull, flest
vegna handtöku fikniefnasala.
Árið 1987 voru rúmlega 350 þúsund
fíkniefnasalar og -neytendur hand-
teknir og er það tæplega fjórðungs
aukning frá árinu 1986. Fyrstu 10
mánuði síðasta árs vom hátt í 20
þúsund krakksalar og -neytendur
handteknir í New Yorkborg einni.
Árið 1988 tók bandaríska eiturlytja-
lögreglan meira en 40 þús. kíló af
kókaíni í sína vörslu og er það um
10 prósent aukning frá fyrfa 'ári.
George Bush Bandaríkjaforseti
hefur lofað hertum aðgerðum í har-
áttunni gegn fíkniefnabölinu. Hann
réð William Bennett til að hafa
umsjón með þeirri baráttu og var
það embætti upprunalega jafnt ráð-
herrastóli. En nýverið tilkynnti
forsetinn aö Bennett myndi ekki
eiga fast sæti í ráðuneytinu. Sú
ákvörðun vakti reiði margi-a, bæði
almennings og lögreglu, sem telja
að eigi herferö stjómvalda að bera
árangur þurfi náið samstarf Ben-
netts og margra annarra deilda rík-
isstjómarinnar. Að auki sagði for-
setinn að í ljósi fjárhagsvanda rík-
isstjómarinnar ýrði bætt menntun
frekar en mikil aukning í löggæslu
til grundvallar herferð stjórnar-
innar.
Margir óttast að Bush sé að gef-
ast upp á fíkniefnavandanum. En
í sannleika sagt er of fljótt að dæma
aðgerðir forsetans í þeim efnum,
hann hefur eingöngu setið í emb-
ætti í nokkra daga. Tíminn á eftir
að leiða í ljós hversu áhrifaríkar
aðgerðir forsetans verða. En eitt
er víst, hann á fyrir höndum erfitt
verkefni.
Kennedy sendi geðsjúka út á götu
Fyrir rúmum aldarfjórðungi op-
inberaði John F. Kennedy, þáver-
andi forseti Bandaríkjanna, áæti-
un, sem fól í sér að geðsjúklingar
yrðu losaðir út af geðsjúkrahúsum
og látnir koma á göngudeildir til
að fá lyfjaskammta sem nauðsyn-
legir em til að halda niðri einkenn-
um geðsýkinnar.
Þetta var gert til þess að gefa fólki
sem átti við geðveiki að stríða, en
var samt nægilega heilbrigt til að
geta verið á meðal fólks ef það tók
lyf sín reglulega, kost á því að vera
úti í þjóðfélaginu eins og heilbrigt
fólk.
Allar götur síðan hafa geðsjúkl-
ingar verið útskrifaðir í stríðum
straumum út af geðsjúkrahúsum
og leyft að taka þátt í lífinu.
Á síðustu þrjátíu árum hafa fjög-
ur hundmð og þrjátíu þúsund
sjúkrarúm verið losuð með þessum
hætti.
Þessi áætlun var gerö af góðum
hug og tilgangurinn var fallegur.
Hins vegar hefur framkvæmd
hennar aldrei verið með jafnmikl-
um glæsibrag og forsetinn ungi
ætlaðist til fyrir rúmum aldarfjórð-
ungi.
Geðveikt fólk hefur streymt út á
götur í Bandaríkjunum og því hef-
ur verið treyst til að koma reglu-
lega til að fá lyfjaskammtinn sinn.
Því miður hefur reyndin sýnt að
einungis örlítiö brot af þeim sem
fá að fara frjálsir ferða sinna með
þessu móti koma til að fá lyfin sem
halda einkennum sjúkdóms þeirra
niðri.
Hinir sem ekki koma verða fljótt
einkennum sjúkdóms síns að bráð
og leggjast í ræfildóm og vesöld.
Talið er að nú sé um þriðjungur
allra heimilislausra í Bandaríkjun-
I höfuðborginni, Washington, eru víða skýii sem þessi fyrir heimilis-
lausa. Engin séraðstaða er fyrir geðsjúkt fólk úr þeirra hópi. Áætlun
Kennedys, fyrrum forseta, brást algerlega.
um geðveikur. Heimilislausir eru
alls um þrjú hundruð og fimmtíu
þúsund.
í nýjasta tölublaði Newsweek er
greint frá því að komin sé út bók
eftir mann að nafni E. Fuller Tor-
rey um þetta efni. Bókin heitir,
„Nowhere to Go; The Tragic Odyss-
ey of the Homeless Mentally ni“,
sem á íslensku getur útlagst sem
„Hvergi skjól: Hörmungarferð geð-
sjúkra heimilisleysingja".
í bókinni sakar Torrey stjórnvöld
um að hafa aldrei varið nægilega
miklu fjármagni til að byggja upp
göngudeildir fyrir geðsjúka og að
þeir hafi því ekki getað leitað neitt
með vandamál sín. Þess vegna
gangi svo margif geðsjúklingar um
götur stórborga heimilislausir og
betiandi, hættulegir umhverfi sínu
margir hveijir.
Talið er að um eða yfir þriöjungur heimilislausra i Bandarikjunum sé geöveikt fók sem ætti heimna á stofnunum
I New York er þetta algeng sjón, nema rétt í mestu vetrarkuldunum því
þá hefur lögreglan leyfi til að handtaka heimilislausa sem virðast ætla
að fara sér að voða í kuldanum.