Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.1990, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚLÍ 1990.
Fréttir
Ríkisstjómin stefnir að 1,2 prósenta verðbólgu næstu flóra mánuði:
Stefnt að verulega
afgerandi aðgerðum
- segir efnahagsráðgjafi Steingríms Hermannssonar
Ríkisstjórnin stefnir nú að því að nánast frysta verðlag fram yfir nóvember
næstkomandi og kýla veröbólguhraðann niður i um 1,2 prósent.
„Það er vilji ríkisstjórnarinnar,
Alþýðusambandsins og aðila vinnu-
markaðarins að halda verðhækkun-
um innan rauðu strikanna í sept-
ember og nóvember. Það er því verið
að ræða um verulega afgerandi að-
gerðir,“ sagði Bolh Héöinsson, efna-
hagsráðgjafi Steingríms Hermanns-
sonar forsætisráðherra í gær eftir
fund ráðherra og fulltrúa Alþýðu-
sambandsins og vinnuveitenda.
Framfærsluvísitalan hækkaði um
0,7 prósent í gær. Hún er nú 146,4
stig eöa nákvæmlega það sem hún
má vera í september næstkomandi
án þess að komi til launahækkana.
Ef ríkisstjómin ætlar að halda verð-
bólgunni innan rauða striksins þá
má almennt verðlag ekkert hækka.
Aðgerðir stjómarinnar þurfa að
leiða til verðlækkunar á ýmsum vör-
um til að vega upp óhjákvæmilega
hækkun á öðrum.
Ef ríkisstjómin ætlar að halda
framfærsluvísitölunni innan við
rauða strikiö í nóvember má verðlag
ekki hækka nema um 0,4 prósent á
milli september og nóvember. Það
er rétt rúmlega helmingurinn af
hækkun síðasta mánaðar.
Svigrúmið þessa íjóra mánuði fram
til nóvember er því ekki nema þessi
0,4 prósent. Svo lítil hækkun á fjög-
urra mánaða tímabih jafngUdir 1,2
prósenta hækkun vísitölunnar á árs-
grundveUi. Það er því engin furða
þó efnahagsráðgjafi Steingríms taU
um verulega veigamiklar aðgerðir.
Gamlarlummur
Þær aðgerðir sem rætt er um eru
gamlar lummur úr efnahagsumræð-
unrti hér á landi en sú umræða hefur
undanfama áratugi þráfaldlega snú-
ist um glímuna viö að halda fram-
færsluvísitölunni innan við rauð
strik kjarasamninga. Fyrst og fremst
er rætt um að fresta hækkun á opin-
berri þjónustu og lækka opinber
gjöld; til dæmis 2,5 prósent jöfnunar-
gjald á innflutning.
Vægi innfluttrar vöru er um 30
prósent í framfærsluvísitölunni. Ef
jöfnunargjaldið yrði aflagt með öllu
myndi það þannig ekki tryggja nema
0,75 prósent lækkun vísitölunnar ef
sú lækkun myndi skUa sér að fullu
til neytenda. Þetta er ekki nema rétt
rúmlega hækkun vísitölunnar frá í
gær. Það er hins vegar ólíklegt að
jöfnunargjaldinu verði hent á einu
bretti. Bæði er að iðnaðurinn viU
halda í þetta gjald til að tryggja sér
forskot á innflutning í samkeppni.
Ef gert er ráð fyrir að verðlag
myndi hækka um 0,5 prósent á mán-
uði næstu fjóra mánuði ef ekkert
yrði að gert þarf ríkisstjómin að
koma með aðgerðir sem lækka þessa
fóstu verðbólgu um 2,3 prósent á
þessu tímabUi. Hún ætlar að koma
verðbólguhraðanum úr 6,2 prósent-
um í 1,2 prósent.
Það er því ljóst að ef ríkisstjómin
ætlar að frysta framfærsluvísitöluna
næstu tvo mánuði þarf margt að
koma tíl.
Glímt við erlenda verðbólgu
í raun er þetta dáhtið makalaust
markmið.
Verðbólga 1 viðskiptalöndum okk-
ar er um 4 prósent. Þau lönd sem við
flytjum inn vömr frá skipta meira
máli í glímunni við verðbólguna hér
þar sem verðhækkanir á vöram sem
við flytjum inn frá þessum löndum
hafa áhrif á verðlag hér. Lönd eins
og Svíþjóð og Bretland, þar sem verð-
bólga er um 10 prósent í dag, vega
þungt í innUutningi okkar.
Þar 'sem innUutningur hefur bein
áhrif á um 30 prósent af framfærslu-
vísitölunni getur verðbólga í við-
skiptalöndum okkar leitt til 0,1 til 0,2
prósenta hækkunar vísitölunnar
hér. Óbein áhrif gera síðan þessi
áhrif víðtækari. Ef stjómvöld æUa
nánast að frysta vísitöluna þarf ekki
einungis að tryggja að innlent verð-
lag hækki ekki neitt heldur beinlínis
lækki til að vega upp hækkun vegna
erlendrar verðbólgu.
Annað sem gerir þessa glímu erfiða
er að Hagstofan mælir ekki verð á
öllum vörum í hverjum einasta mán-
uði. Sumt er einungis mælt einu
sinni á ári, annað á hálfs árs fresti
og sumt fjórum sinnum á ári. Hluta
af hækkun vísitölunnar að undan-
fömu má því skýra með almennum
hækkunum fyrir ári. Hækkunin
kemur hins vegar ekki fram fyrr en
nú þar sem verð á viðkomandi vöru
eða þjónustu hefur ekki verið mælt
fyrr en nú. Þannig em sólarlanda-
ferðir ekki mældar nema einu sinni
á ári, um mitt sumar, þó þær hækki
yfirleitt upp úr miðjum vetri.
Ríkisstjórnin þarf því að berja nið-
ur almennt verðlag til að vega upp
þessar óhjákvæmilegu hækkanir
vísitölunnar á næstu mánuðum til
viðbótar við glímu sína við verðbólgu
í öðrum löndum. Þá er innlend verð-
bólga enn eftir.
Bjartsýnisspá
Ríkisstjómin ætiar að leggja í þessa
glímu til að halda verðhækkunum
innan við rauð strik verðbólguspár
samninganna. Sú spá var byggð á
mikilli bjartsýni eins og alhr vita.
Þannig á Vinnuveitendasambandið,
Þjóðhagsstofnun og fjármálaráöu-
neytið spár frá því í febrúar síðast-
hðnum sem gerðu ekki ráð fyrir að
aht gengi upp og gera ráð fyrir verð-
bólgu svipaðri og orðiö hefur. Mark-
mið ríkisstjómarinnar nú er því að
láta verðbólguspá, sem allir vissu að
var næsta óraunhæf, rætast.
Þrátt fyrir að þessi bjartsýnisspá
hafi ekki ræst hefur árangur kjar-
samningcmna í að lækka verðbólgu
veriö betri en hér hefur sést síðan
hinn endalausa ghma við verðbólg-
una hófst.
Það er ekki furða þó ýmsir hag-
fræðingar séu htt hrifnir af fyriræti-
unum ríkisstjórnarinnar nú. Mörg
af þeim meðulum sem hún hefur úr
að velja hafa áður verið notuð og
reynst illa. Frestun á opinberum
hækkunum leiðir til haha á ríkissjóði
og aukinnar þenslu vegna hans. Að
sjálfsögðu gildir það sama um lækk-
un á opinberum gjöldum eða skött-
um. Launþegar hafa líka slæma
reynslu af frestun á hækkun opin-
berrar þjónustu. Hún á það til að
hækka fljótiega þegar komið er fram
yfir rauðu strikin. Reynslan frá 1986
Fréttaljós
Gunnar Smári Egiisson
segir líka að óvarlegt sé að lækka
innflutningsgjöld þegar efnahagslífið
er að rétta úr sér eftir kreppu. Það
ýtir undir aukna eftirspurn og býr
til þenslu.
Ráðist á gamla verðbólgu
Nú þegar efnahagslífið virðist vera
að rétta úr kútnum eftir langvarandi
heimatilbúna kreppu er hætt við því
að aðgerðir sfjórnvalda geti orðið
tvíbentar. Kannski sérstaklega þegar
aðgerðirnar snúast um að beija nið-
ur verðhækkanir sem í raun eru þeg-
ar orðnar. Það er ekki einungis stefnt
að því að almennar verðhækkanir
verði nánast engar heldur í raun
minni en engar þar sem ákveðnar
hækkaniraðrareruóumflýjanlegar. •
Þegar slíkar handaflsaðgerðir eiga
í hlut á lögmáhð um boltann oft vel
við: því fastar sem þú kastar boltan-
um í vegginn því fastar kemur hann
th baka.
I dag mælir Dagfari
Hafnfirskt réttlæti
Lögfræðingur nokkur í Hafnarfirði
hefur verið kærður fyrir meint
fjármálamisferh. Málavextir eru
þeir að þessi sami lögfræðingur var
formaður í hafnamefnd Hafnar-
fjarðarbæjar og honum var fahð
að innheimta greiðslu hjá skipafé-
lagi sem skuldaöi bæjarsjóði Hafn-
arfjarðar rúma mihjón króna. Þeg-
ar greiðslan hafði ekki borist nú á
vordögum var farið að inna skipa-
félagið eftir þessum peningum og
þá kom í ljós að greiðslan hafði
verið send til lögfræðingsins og for-
manns hafnamefhdar löngu fyrir
áramótin síðustu. Reyndist það rétt
og lögfræðingurinn hefur ekki bor-
ið á móti því að hafa tekið við
greiðslunni. Hann hefur aftm- á
móti sagt það sér til málsbóta að
hann hafi sjálfur átt inni hjá bæjar-
sjóði fyrir yfirvinnu á vegum hafn-
amefndar og hafi ætlað sér að
skuldajafna þannig að hann sá ekki
ástæðu th að skila peningunum frá
skipafélaginu.
í yfirlýsingu, sem borist hefur frá
nefndum lögfræðingi, greinir hann
frá því að hann hafi lagt inn ódag-
settan tékka hjá gjaldkera bæjar-
sjóðs fyrir hálfúm mánuði og þegar
hann heyrði að aðrir vissu að hann
lá inni með mihjónina frá skipafé-
laginu dagsetti hann tékkann th
greiöslu þann fimmta júlí og nú er
sem sagt skuldin uppgerð og mál-
inu lokið.
Þetta virðist einfalt mál og ekki
efni í rekistefnu og það er ástæða
th að vara bæjarstjóm Hafnar-
fjaröar við að kæra máhð th sak-
sóknara því þá er eins víst að mál-
ið tapist. Saksóknari er ekki vel að
sér í lögum eins og sjá má af.Haf-
skipsmáhnu þcu- sem hann ákærði
í tvö hundruö og fimmtíu atriðum
en aht reyndist thhæfulaust og
heiðarlegt. Hafnarfjarðarbær á
ekki að taka áhættuna af því að
hleypa sínum málum í hendur
manna og embætta sem ekki em
nógu vel að sér í lögum th að gera
sér grein fyrir því hvað sé refsivert
og hvaö sé ekki refsivert. Enda má
sjá það og skhja af yfirlýsingum
lögfræðingsins í Hafnarfirði að
hann hafi algjörlega farið að lögum
þegar hann skhaöi ekki peningun-
um, sem hann innheimti, fyrr en
hálfu ári eftir að hann fékk þá í
hendumar.
Það er erfitt starf og erhsamt að
vera formaður í hafnamefnd í
Hafnarfirði. Það gerir ekki hver
sem er. Lögfræðingurinn, sem
Hafnfirðingar vom svo heppnir að
fá sem formann, hefur lagt nótt við
dag í langan tíma í strangri yfir-
vinnu og aldrei fengið krónu fyrir
þau störf. Hann á inni háar fjárf-
úlgur hjá Hafnaríjarðarkaupstað
og í rauninni ætti hann að inn-
heimta fyrir höfnina og bæjarsjóð
án þess að skila nokkurri krónu
vegna þess aö hann á að fá þessa
peninga sjálfur fyrir aha þá fyrir-
höfn sem hlýst af því að innheimta
þá.
Bæjarsjóður á ekki að vera með
svona sparðatíning og bæjarsjóður
á að tíma að borga formanni hafn-
amefndar fyrir aha þá yfirvinnu
sem hann hefur lagt á sig í þágu
hafnarinnar. Innheimtur lög-
manna, sem taka aö sér störf í þágu
bæjarfélaga sinna, em í rauninni
peningamir þeirra. Þaö sjá allir
sem hafa einhvem snefil af sann-
girni.
Vitieysan hjá lögfræðingnum var
sú að dagsetja tékkann og greiöa
hann. Hann hefur ekki efni á því
að greiða peninga sem komnir eru
í hans hendur. Lögfræðingar em
manna snjahastir að útbúa sína
eigin reikninga og hann á ekki að
láta bæjarsjóð komast upp með það
að hafa af sér yfirvinnuna sem er
í rauninni langt um meir en mihj-
ónar króna virði.
Hafnfirski lögfræðingurinn ætiar
í mál við Hafnarfjarðarkaupstað,
og þá væntanlega hafnamefnd, th
að fá þessa peninga endurgreidda.
Hann ætiar í mál við sjálfan sig.
Hann ætiar aö stefna formanni
hafnamefndar fyrir ógreidda
reikninga fyrir yfirvinnu sem lög-
fræðingurinn hefur unnið sem for-
maður. Formaðurinn fer í mál við
lögfræðinginn. Þetta er hafnfirskt
réttiæti og þetta er mál hafnarinn-
ar í Hafnarfirði og nú skal engum
hlíft. Milljónin skal á réttan stað.
Ef málið vinnst mun lögfræðingur-
inn sjá um innheimtuna hjá for-
manninum og á endanum er ljóst
að peningamir komast í réttar
hendur. Þetta er mál sem getur
ekki tapast. Sem sýnir að þaö var
óþarfi hjá lögfræðingnum að skha
peningunum.
Dagfari