Alþýðublaðið - 30.11.1967, Síða 8

Alþýðublaðið - 30.11.1967, Síða 8
Stjórnarandstaðan hefur flutt tillögu um vantraust á ríkis- stjörnina. Fyrstu viðbrögð mín við þessari tillögu eru þau, að mig langar til að lýsa trausti á dómgreind íslendinga, á dóm- greind ykkar, sem mál mitt heyr ið. Oft er sagt um íslendinga, að þeir séu gáfuð þjóð og mennt uð. Einkum er það haft á orði, að þeir séu bókmenntaþjóð. En ég vil einnig mega treysta því, að þeir hafi heilbrigða dóm- greind á efnahagsmál, að þeir geri sér ljósar mikilvægar stað- reyndir og kunni að draga af þeim réttar ályktanir. Hvaða ís- lendingur veit ekki, að mikið verðfall hefur orðið á útflutn- ingsvörum landsmanna? Hvaða íslendingur veit ekki, að afíi hefur brugðizt? Hvaða íslending ur veit ekki, að gjaldeyrisvara- sjóðurinn hefur minnkað um næstum helming á einu ári? Og hver er sá íslendingur, sem held ur, að þetta þurfi engin áhrif að hafa í íslenzku þjóðlífi? Auðvitað hafa þeir hlutir ver ið að gerast í efnahagsmálum íslendinga, að hagur þjóðar- heildarinnar hefur farið mjög veþsnandi. ’Þess vegna hljóte lífskjör okkar allra að rýrna í bráð. Um þetta getur enginn ágreiningur verði meðal skyn- samra manna. Um 'hitt getur menn að sjálfsögðu greint, hvernig bregðast eigi við þess- um vanda. Það má gera með ýmsu móti. Ríkisstjórnin hugð- ist fyrst reyna að leysa vandann án þess að breyta gengi krón- unnar. Hún vissi, að það mundi verða erfitt. En hún vissi líka, að gengisbreytingin er svo við urhlutamikil ráðstöfun, að til hennar á ekki að grípa, nema hún sé talin brýn nauðsyn. Þegar gengi sterlingspunds- ins var læíkkað og gengisbreyt- ing krónunnar varð óhjákvæmi- leg af þeim sökum, þótti ein- sýnt, að skynsamlegt væri áð hætta vlð fyrri fyrirætlanir um lausn á efnahagsvandamálunum og freista þess að leysa þau með því að hafa gengislækkunina nokkru meiri en svaraði til lækkunar sterlingspundsins. í þessu sambandi var það veiga mikið atriði, að gengislækkun- arleiðin gerði kleift að verða við óskum launþegasamtakanna um hækkun verðlagsuppbótar á laun 1. desember næst komandi. Fyrri fyrirætlanir ríkisstjórnar- innar voru við það miðaðar, að kaupgjald héldist óbreytt 1. des ember. En hætta var á, að til víðtækra verkfalla kæmi, ef kaup hækkaði ekki 1. desember. Gengislækkunin gerði kaup- hækkunina mögulega. — Og nú hefur verkföllunum verið af lýst og vinnufriður verið tryggð ur, m.a. af því, að gengislækk- unarleiðin var farin. í sambandi við þessa atburði alla hefur undanfarnar vikur ýmislegt sögulegt gerzt, s^m varpar athyglisverðu ljósi á stjórnmálaflokka og stjómmála menn. Á síðast liðnu sumri fóru fram kosningar til Alþingis. Þá fékk þjóðin tækifæri til þess að láta í ljós traust sitt eða van traust á stjómmálaflokkum, á þeirri ríkisstjórn, sem setið hafði að völdum, á þeirri stjórn arandstöðu, sem andspænis stóð. Úrskurður þjóðarinnar var traust á rikisstjórnina, van traust á stjórnarandstöðuna. Rík isstjómin hélt meiri hluta sín- um, í þriðja sinn. Aðal stjórnar andstöðuflokkurinn, Framsókn- arflokkurirm, tapaði þingsæti. Þetta var lýðræðisleg niður- staða, fengin að loknum frjáls- um umræðum í langri kosninga baráttu. .*;]( Undu ekki úrslitum kosn- inganna. Ríkisstjórn, sem er nýbúin ,að vinna kosningar, á að sjálf- sögffu a<ð fá starfsfrið til þess að vinna að lausn viðfangsefna sinna í samræmi við stefnu sína. Það er grundvallaratriði lýffræffis og þingræðis, að svo geti cþðiff. En stjómarandstaff an á íslandi lítur því miður ekki þannig á. Það er hiff alvarlega, sem verið hefur að gerast bak viff tjöldin undanfarnar vikur. Það, sem í raun og veru hefur verið aff gerast er, aff sfcjómar- andstaffan hefur neitaff að við urkenna niðurstöffu kosning- anna í sumar, þá niffurstöðu kosninganna, að núverandi rík- issVórn eigi að fara áfram meff völd, Þegar stjóranrandstöff- unni tókst ekki að hnekkja meiri hluta ríkisstjórnarinnar í kosningrunum og koma henni frá völdum mefff Þeim hætti, tók hún upp nýja bardagaaffferff tii þess að koma henni frá. Með hliffsjón af hinum miklu efna- hagsörðug-Ieikum, sem verðfall og aflabrestur höfðu valdið þjóð inni, réri hún að Því öllum ár- iun , aff verkalýffshreyfingin efndi til allsherjarverkfalls nú í desember. Þaff skipti þessa stjórnmálabraskara engu máli, hvað slíkt verkfall kostaffi Iaun þegana, þaff skipti þá engu máli, hverju tjóni þaff ylli þ!óð arheildinni. Þaff eina, sem skipti þá máli, var, að erfi{ffleik arnir yrffu svo miklir, að ríkis- stjórnin treysti sér ekki til ann ars en að óska eftir samvinnu viff stjórnarandstöffuna til þess að' leysa þá, m.ö.o., aff þeim yrffi boðin affild aff ríkisstjórn- inni. Meff misnotkun verkalýffs- hreyfingarinnar átti þannig aff knýja það fram, sem ekki hafði unnizt í nýafstöðnum kosning- um. Það þýðir ekkert fyrir leið- toga fFramsóknarflokksins og kommúnistaforingjana í Alþýðu bandalaginu að bera á móti því, að þetta hafi verið ætlunin. Það var í margar vikur altalað meðal þingmanna í stjórnar- andstöðuflokkunum, að erfið- leikarnir framundan væru svo miklir, að ríkisstjórnin kæmist ekki hjá því, að leita samvinnu við stjórnarandstöðuna um lausn þeirra. Og jafnframt þótt ust þá ýmsir vita, að Eysteinn Jónsson og Lúðvík Jósepsson myndu engan kost gefa á sam starfi um lausn vandans, nema fyrsta sporið yrði myndun fjög urra flokka ríkisstjórnar, áður en nokkuð yrði rætt um úrræð in. Þá fyrst ætluðu þessir herra menn að segja, hvað þeir vildu gera til þess að leysa vandamál- in, þegar þeir væru orðnir ráð herrar. Og leiðin til þess að komast í þessa aðstöðu átti að vera sú, að magna verkföll og ringulreið. Hér er um alvarlega hluti að ræða. Hér er um það að ræða, að stjórnmálamenn reyna að koma sér undan lýðræðislegum dómi kjósenda méð bolabrögð- um, með rangindum, sem ekki aðeins íkosta þjóðarheildina stór fé heldur kippa í rauninni grundvellinum undan gildi þing ræðis og kosninga. Ef mönnum sem tapa í lýðræðislegum kosn ingum, á að takast að þvinga sig inn í ríkisstjórn með verk- fallsbaráttu, þá er niðurstaða kosninganna ógild, þá er verk- fallsvopníð orðið áhrifameira en kjörseðillinn. Allir hljóta að sjá, hvert slíkt myndi leiða. Fleiri flokka stjóm kom til mála. Ég er þeirrar skoffunar, aff þaff hefffi fyllilega getað komiff til mála, að fleiri flokkar fengju hlutdeild í stjórn landsins, ef það' í raun og ve.ru heföi getaff stuðlað aff Iausn vandamálanna. En stjórnarmyndun án sam- komulags um úrræffi í megin- dráttum gat ekki veriff spor . í þá átt. Og ríkisstjórnin hefði brugffizt hrapallega skyldum sín um, ef hún hefði látið knýja fram með verkföllum niður- stöffu, sem átti sér ekki lýðræff islegar og þingræðislegar for- sendur. Yerkföll á að leysa á vinnumarkaðnum, en ekki með stjórnarmyndun. Sem bétur fer (kom ekki til verkfalla. En það var sannarlega ekki Framsókn arforingjunum eða kommúnista leiðtogunum að þakka. Ástæðan var sú, að verkalýðshreyfingin lét ekki misnota sig, þegar til kastanna kom. Ábyrgir verka- lýðsleiðtogar tóku hagsmuni launþega fram yfir valdastreitu Framsóknarmanna og kommú- nista. Framsókarforingjarnir og kommúnistaleiðtogarnir urðu fyrir vonbrigðum, þegar verk- föllunum var aflýst. Tilraunin til þess að hrekja ríkisstjórnina frá völdum hafði mistekizt. Draumurinn um að brjótast upp í ráðherrastólana, þrátt fyrir niðurstöðu kosninganna, var bú inn. Því miður er þetta ekki í fyrsta skipti, sem þessir sömu menn gera tilraun til þess að misnota verkaljfóshreyfinguna sér til framdráttar. Hliðstætt gerðist í raun og veru eftir næstsíðustu kosningar, haustið 1963. Ríkisstjórnin hélt velli í þeim kosningum og jók atkvæða magn sitt. En því átti ekki að una. Sumarið og haustið 1963 voru uppi vífftækar ráðagerðir um að knýja fram með verkföll- um, sem hafði ekki unnizt við kjörborðið. Þetta olli mikluin og alvarlegum erfiðleikum. En einmitt þeir erfiðleikar stuðl- uðu að því, að verkalýðshreyf- ingin gerði sér ljóst, hvað 'hér var um að vera og hvað var í húfi. Þess végna kom til júní- samkomulagsins svo nefnda 1964, en með því samkomulagi var að ýmsu leyti brotið blað í sögu samskipta ríkisvalds og verkalýðshreyfingar. Það voru ábyrgir verkalýðsleiðtogar, sem að því samkomulagi stóðu. En það lékiekki á tveim tungum, að kommúnistaleiðtogarnir og Framsóknarforingjarnir voru því algerlega andvígir. Þeir reyndu fram á síðustu stundu að koma í veg fyrir að samkomu lag yrði og leyndu ekki von- brigðum sínum, þegar úr því varð. Það voru sömu mennirnir, sem unnu gegn júní-samkomu- laginu, og hvöttu til verkfall- anna nú í desember. Það voru sömu mennirnir, sem í bæði skiptin sátu eftir með sárt enn ið, vonsviknir yfir því, að hafa ekki getað misnotað verkalýðs hreyfinguna til þess að veikja löglega kosna ríkisstjórn og færa stjórnarandstöðu, sem RÆÐA GYLFA Þ. GISLASONAR I UTVARPSUM g 30. nóvember 1967 - ALÞÝÐUBLAÐiÐ

x

Alþýðublaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.