Alþýðublaðið - 27.08.1968, Blaðsíða 2

ÍUtstjórar: Kristján Bersi Ólafsson (áb.) og BenediKt Gröndal. Símar: 14900 —
14903. — Auglýsingasími: 14906. — Aðsetur: Alþýðuhúsið við HverfisgötU,
Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Askriftargjalð kr.
120,00. — í lausasölu kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið hf.
' BYGGINGARÁÐSTEFNA
Norræn bygginigaráðstefna
stendur nú yfir í Reykjavík og
er istærsti alþjóðlegi fundur, sem
hér ih)eif|ur verið haldinn. Skipta
þátttafcendor iflrá hinum Norður-
Iðnidunum hundruðum, svo að
f jölldii iþeirra verSur að húa í skipi
í Reykjavífcurhöfn, þar eð gisti-
hús eru yfrrfuil. Míeðal þátt-
tafcenda eru Færeyingar nú marg-
ir, raiuinar taild'ir ivéra tiltölulega
fjalimenniaistir, og haifa þeir verið
sérstalkíliega boðnir velkomnir til
þessa samsfarfs.
Einís og Eggeft G. Þorsteinsson
benti á í setningarræðú sinni í
(gænmorgun, skiptir húsakostur
meginmáli um líf og menniingu
hverrar þjóðar. Þesís vegna eru
•byggingamólin mikilvæg og
uauðsynlegt iað reistar séu íbúðir
á ódýran hátt.
• Það mun vera afmenn skoðún
í byggingaiðnáði okkar, að enn
megi mörgu breyta ti'l þess að
byggt Verði eihs hagkvæmt og
kugsanltegt er. Þess vegna er rík
ástæða til iþesls fyrir Ísíiend!inga
að gefa gaium að reynslu og
þekkihlgu hinna norrænu þjóð-
anna, sem standa framarlega á
þessu sviði, 'hverja sem borið er
saman við.
Kjarni málsins
Kommúnistar voru meðal þeirra
fyrstu, sem mótmæltu innrás
Sovétríkjánnia í Tékkóslóvakíu.
Æsfcufýðsfyllkingih iteitaði ekki
isamstaffls við laðra, enda var
henni áhuigamál að auglýsa, að
sýna skyldi samúð mteð „komm-
únistaflokfci Tékkósfóvakíu." Al-
þýðubandalagsmenn neituðu að
fálast á þetta og tóku þátt í mót-
mælafundi, þar stem innrás
’Varsjárvteldánná í Tékkóslóvakfu
var undánbragðalaust fordæmd.
’ Það er grundvailáratriði í mis-
mun fcommúnisma og jafniaðar-
Istefnju, h\jjort v^ra skuli ilrjáls
skoðanamyndun, einstaklings-
freisí og annað lýðræði, eða tekki.
Kommúnistar neita þessu. Þess
veigna gerðu þeir innrásKna. Dub-
cek og rnann hans fcaiíia sig að
vísu kommúnilsta, en þeir völdu
leið lýðræðissósíállisma. Þeir
völdu frelsijð eftir tuttugu ára
reynslu af Staílínisma.
Með því að fordæma imnrásina
eru sósíálistar því að lýsa fylgi
siíuu við þá iniðurStöðu, sem Tékk-
ar komust að, lýðræðílssósíalisma.
Hjá því verður dkki komizt.
Þetta iskiljá hinir hörðu komm-
úmistar mannla bezt. Þess vegná
fiutti Þorvaldur Þórarinsson hina
furðulegu vamiarræðu fyrir inn-
rás Rússa á fundi Tékknesk ís-
llenzka félagsiihis á sunnudag.
Ýmlsdlr kommúnistar Möppuðu
fyrir ræðlunni, þótt atlur þorri
fundarmanna þegði eða léti anldúð
sína í ljós.
Þorvaldur bað um, að mienn
sýndu ieiðtögum Sovétríkjianna
skilninig. AðáHlatriðið er, að menn
skilji kjaima þeirra hrikiáiegu
átburða, siem gerzt hafa.
Hervörður og lögregla á
flokksþingi demókrata
Gífurlegur viðbúnaður er nú í Chicago vegna
flokksþings demókrata, sem hófst þar í gær. Segja
má að hemaðarástand ríki í borginni, og leikhúsið,
þar sem þingið er háð er umkringt lögreglumönn-
um og hermönnum með alvæpni af ótta við mótmæla
aðgerðir. Talið er líklegt, að Humphdey varaforseti
verði valinn forsetaefni flokksins en hins vegar
f jölgar þeim fulltrúum, sem vilja Edward M. Kenne
dy í framboð.
Á þinginu er nú hafin áköf
barótta fyrir því, að fá Edward
M. Kennedy öldungardeildarþing
mann til að verða í kjöri sem for
setaefni flokksins. Komið hefur
verið á fót sérstakri miðstöð
stuðningsmanna Kennedys og
talsmaður fulltrúanna frá Miehig
an, Philip Hart öldungardeildar-
þingmaður, hefur lýst því yfir,
að hann styðji Kennedy og einn-
ig væntir faann stuðnings full-
trúa Illiois og Kaliforníu, en þeir
hafa enn ekki látið uppi hvern
; þeir hyggist styðja. Eins og
kunnugt er, sigraði Robert F’.
Kennedy í forkosningunum í
Kaliforníu, og talið er, að Ed-
ward geti tryggt sér stuðning
fulltrúanna þaðan ef hann kæri
sig um það. Richard Daly, borg-
arstjóri í Chicago, sem ræður
atkvæðum fulltrúanna frá Illin-
ois, hefur og lýst því yfir, að
hann vilji Kennedyf fyrir forseta
efni, og hann ætlar að láta full-
trúa sína sitja hjá í fyrstu lotu
og sjá, hvernig málin snúast.
Kenndy er staddur í Massach-
usettes og hefur ekkert látið
uppi um þá hreyfingu, sem komin
er upp honum til stuðnings, en
talið er ólíklegt, að hann hafn-
aði útnefningu ef flokksþingið
sameinaðist um hann.
Þrátt fyrir mótlæti síðustu
daga, er Humhrey varaforseti
enn sigurviss. í sjónvarpsviðtali
sagði hann, að sér þætti miður,
að flokksþingið skyldi hjddið
innan víggirðingar og undir
strangri lögregluvernd, en taldi
það nauðsynlegt, vegna hugsan-
legra óeirða, sem skipulagðar
væru af fámennum hópi öfga-
manna.
Þessa dagana eru í Chicago
álíka margir lögreglumenn og
hermenn og þeir serq hyggjast
hafa í frammi mótmælaaðgerðir.
Yfirvöid í Chicago telja að í
borginni séu um 20 þúsund
manns, sem ætla að efna til mót-
mælaaðgerða. Mótmælendurnir
hafa hins vegar komið því til
leiðar, að demókratar verða að
velja forsetaefni sitt í skjóli
gaddavírsgirðingar og byssu-
stingja, og telja sig með því hafa
nokkuð haft fyrir sinn snúð.
Á morgun verður forsetaefnið
valið, og þá ætla mótmælendur
að efna til mótmælagöngu tii
leikhússins, þar sem þingið situr.
Á hinn bóginn hafa göngumenn
aðens leyfi borgaryfirvalda til
að halda fund í skemmtigarði
einum, og nú velta menn því
fyrir sér, hvort þeir láti þar við
sitja, eða gangi til móts við röð
hermanna og lögreglumanna,
standa umhverfis leikhúsið gráir
fyrir járnum.
Aðfararnótt mánudags kom til
átaka milli mótmælenda og lög-
reglu í grennd við Lincoln
skemmtigarðinn, og óvægilegar
aðgerðir lögreglunnar þykja
benda til þess, að Daley borgar-
stjóri ætli sér að sjá til þess, að
friður og regla haldist meðan
flokksþingið stendur yfir.
Á mánudagsnóttina var 19
ára piltur frá Milwaukee hand-
tekinn á þaki hótelsins
þar sem Humphrey vara-
forseti og MeCarthy öldungar-
deildarþingmaður búa,, meðlan
þingið varir. Hann hafði í hönd-
unum riffil með kíki. Honum
verður stefnt fyrir rétt 3. sept-
ember vegna ólöglegs vopnaburð-
ar, en hann var látinn laus að
yfirheyrslu lokinni.
2 27. ágúst 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Bréfa—
✓
Á eiíeftu stundu
í viðtali í útvarpinu núna
fyrir helgina ræddi Jón Heiga
son prófessor um nauðsyn ör-
nefnasöfnunar á íslandi. Það
var orð í tíma talað. Að vísu
hafa fleiri fræðiimenn rætt
um þetta á síðustu árum, svo
sem starfsmenn Orðabókar
Háskólans, Þórhallur Vilmund
arson prófessor og ýmsir aðr-
ir, en söfnun og skipulegrf
skrásetningu örnefna er þó
ennþá skammt á veg komið
og alltof lítill skriður á mál-
inu hingað til.
Söfnunin hefur að mestU
farið fram á vegum Þjóð-
iminjasafnsins og mun vera
búið að fara lauslega yfir
mestan hluta landsins, en mik
ið vantar á, að um fullnað-
arsöfnun sé að ræða. SpjalcU
skrá er engin yfir örnefnin,
sem safnað hefur verið, og ejr
það mjög bagalegt. Mér skilst.
að Handritastofnun íslanda
hafi nú tekið við framhaldl
söfnunarinnar, en föst eð*
endanleg skipan virðist ekk£
vera komin á verkið í hfeild,
og er örnefnasafnið ennþá 8
höndum tvéggja stofnana.
* I
t
Það leikur ekki á tveinfl.
tungum, að hér er um stór-
kostlegt menningarmál að
ræða. Ekki fer heldur milli
mála, að nú eru síðustu for-
vöð að bjarga frá algeiTÍ
gleymsku og glötun mörgum
þeim örnefnum, sem ekki eru
komin á skrá, byggðin er víða
að fara í eyði, og eftir nokk-
ur ár verður enginn til frá-
sagnar um hvaða nöfn ýmsir
staðir og kennileiti hafa bor
ið. Við erum á elleftu stundu
í þessum efnum. Þeir, sem til
þekkja á eyðibýlunum, flytja
•einn af öðrum í kirkjugarð-
inn og taka með sér undirt
græna torfu þá vitneskju, sem
hvergi í heiminum er að fá,
hvað sem í boði væri. Ótal
örnefni eru þegar týnd af þess
um sökum, en miklu mætti þó
ennþá bjarga, ef undinn væri
bráður bugur að söfnuninni
meðal þeirra, sem enn eru o£-
an moldar. Tíminn er dýr-
mætur. Eftir örfá ár verðufl
það um seinan.
★ !
Við látum okkur að vonunf
annt um heimt handritanna
frá Danmörku, sem þó era
geymd á vísum og tiltölulega
öruggum stað. Um það ertf
allir sammála. Hinsvegar lðt-
um við undir höfuð leggjast
að gera gangskör að því að
safna pg skrásetja þúsundirj
Framhald á bls. 14.