Dagblaðið Vísir - DV - 13.03.1995, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 13. MARS 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÚLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFANSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91)563 2727 - aðrar deildir: (91)563 2999
GRÆN NUMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Farsi í ráðhúsinu
Blaðamannafundur Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur
borgarstjóra í ráðhúsinu á fóstudaginn var sérkennileg
uppákoma. Þar var lögð fram greinargerð Ingu Jónu
Þórðardóttur um einkavæðingu í rekstri Reykjavíkur-
borgar en hana hafði borgarstjóri fengið frá nafnlausum
sendanda. Taldi Ingibjörg Sólrún að hér væri komin
sönnun þess að sjálfstæðismenn hefðu sagt ósatt fyrir
kosningamar í fyrra um að engin slík skýrsla væri til.
Þegar máhð er athugað kemur í ljós að um er að ræða
eina af mörgum greinargerðum sem Inga Jóna vann fyr-
ir Markús Öm Antonsson, fyrrverandi borgarstjóra.
Greinargerðin er samin nokkrum vikum eftir að hún hóf'
að vinna að verkefninu, þannig að ekki getur verið um
að ræða þá loka- eða heildarskýrslu sem auglýst var eftir
í kosningabaráttunni. Meðan hún kemur ekki fram verða
menn einfaldlega að kyngja því að slík skýrsla hafi aldr-
ei verið unnin.
Blaðamannafundur borgarstjóra var augljóslega ekki
málefnalegur hugsaður. Hann var framlag til kosninga-
baráttunnar sem nú er hafm af fullum krafti. Heldur er
það raunalegt að embætti borgarstjóra sé notað með slík-
um hætti. Þessi vinnubrögð, sem em ekki annað en gam-
aldags stjómmálabrella, em því miður til þess eins fallin
að draga úr áliti manna á Ingibjörgu Sólrúnu.
Hitt er svo undrunarefni út af fyrir sig að sjálfstæðis-
menn skuli ekki hafa fengið Ingu Jónu Þórðardóttur til
að draga saman í heildarskýrslu niðurstöður athugana
sinna fyrir borgarstjóra. Greinargerðin, sem birt var á
föstudaginn, sýnir að hún hefur verið að vinna að mjög
áhugaverðu og uppbyggilegu verkefni.
Þegar einkavæðing opinberra fyrirtækja kom fyrst til
umræðu af alvöru fyrir áratug þótti mörgum sem þar
væm boðaðar öfgar einar. Vinstri flokkamir máttu þá
ekki heyra á einkavæðingu minnst. Þetta hefur ger-
breyst. Nú má heita að í öllum stjómmálaflokkum séu
menn jákvæðir gagnvart einkavæðingu, þótt mismun-
andi sé hve langt menn vilja ganga. Jafnvel Alþýðubanda-
lagið, sem til skamms tíma boðaði þjóðnýtingu einkafyr-
irtækja, hafnar ekki einkavæðingu.
Núverandi ríkisstjóm beittí. sér fyrir sölu nokkurra
opinberra fyrirtækja á kjörtímabilinu. Þótt deilt hafi ver-
ið um vinnubrögð á stundum var tæpast ágreiningur um
söluna sjálfa. Flestir stjómmálaflokkamir viðurkenna
réttmæti þeirrar skoðunar að ríkið eigi ekki að keppa
við einstaklinga í atvinnurekstri.
R-hstinn í Reykjavík er því miður til vinstri við aðra
vinstri flokka þegar einkavæðing á í hlut. Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir hefur hafnað einkavæðingu borgarfyrir-
tækja, enda þótt sum þeirra séu í samkeppni við einkafyr-
irtæki eða rekstur þeirra óumdehanlega betur kominn á
frjálsum markaði.
Þegar fjárhagsáætlun borgarinnar var samþykkt fyrir
nokkrum vikum-lýsti Ingibjörg Sólrún því yfir að félags-
hyggja myndi nú leysa frjálshyggju fyrrverandi meiri-
hluta af hólmi. Forvitnhegt væri að heyra meira um
þessa frjálshyggju því lítíð fór fyrir henni og má gagn-
rýna Sjálfstæðisflokkinn fyrir það.
Hitt þarf augsýnhega ekki að deha um að félagshyggja
eða sósíahsk hugmyndafræði hefur að einhverju marki
verið leidd th öndvegis við stjóm Reykjavíkurborgar. Th
marks um það era hækkaðir skattar á borgarbúa og
bmðl með félagslega aðstoð á sama tíma og enga framtíð-
arsýn er að finna sem greiðir fyrir nýsköpun atvinnulífs
íborginni. GuðmundurMagnússon
Neytendasamtökin hafa ítrekað
bent á að frjáls samkeppni og verð-
myndun sé besta trygging neytand-
ans fyrir lágu vöruverði. Til að
tryggja þetta verður samkeppnin
að vera raunveruleg og því mikil-
vægt að stjómvöld tryggi öflugt
eftirlit og aðhald með fákeppni á
markaðnum og uppræti fákeppni
þar sem það er mögulegt.
Einkasöluaðstaða á
einangrunarefnum
Markaðsaðstæður í sölu einangr-
unarefna, steinullar og glerullar,
hafa breyst verulega á undanförn-
um árum. Með tilkomu Steinullar-
verksmiðjunnar hf. hefur almenn
hitaeinaiigmn húsnæðis nánast
algerlega færst úr glerull yfir í
steinull. Áður kepptu nokkrir inn-
flytjendur um sölu glerullar á
markaönum. Samkeppni var frjáls.
Hver sem viidi gat flutt inn sína
glerull í gegnum umboðsaðila, að
uppfylltu því skilyrði að keypt væri
í heilum gámum, 20 eða 40 feta. Nú
er Steinullarverksmiðjan hf. eini
framleiðandi steinullar hér á landi
og með í reynd einkasöluaðstöðu á
íslenska markaðnum. Sölukerfi
hennar byggist að mestu á samn-
ingi við eitt dreifingarfyrirtæki,
Samkeppni/fákeppni?
Krókháls hf., sem hefur einkasölu-
leyfi til endurseljanda skv. samn-
ingi þeirra í millum.
Aðalástæðan fyrir því að Stein-
ullarverksmiðjan hf. hefur náð yf-
irburðaaöstöðu á markaðnum er
aö einangrun af þeirri gerö sem hér
er rætt um er afar dýr í flutningi.
Innflytjendur einangrunar þurfa
að greiða allt að því jafn mikið í
flutningsgjöld til landsins, eins og
til framleiðendanna fyrir vöruna
sjálfa, þ.e.a.s., allt að 100% hlutfall
flutningskostnaðar.
Skaðleg takmörkun
á samkeppni
Ekki verður annað séö en að í
sölukerfi Steinullarverksmiðjunn-
ar hf. felist gróf mismunun. Einka-
sölufyrirtækið Krókháls hf. er talið
vera að 3/4 hluta í eigu tveggja fyr-
irtækja (BYKO hf. og Húsamiðj-
unnar hf.) sem ráða 90% steinullar-
markaðarins á Reykjavíkursvæð-
inu. Það er því augljóslega hagur
þessara aöaleigenda dreifingarfé-
lagsins að dreifing á vörum Stein-
ullarverksmiðjunnar hf. verði hjá
sem fæstum og sérstaklega er þeim
hagkvæmt aö hindra dreifmgu til
samkeppnisaðila þessara fyrir-
tækja á Reykjavíkursvæðinu.
Samningar þessara aöila viö Krók-
háls hf. eru ekki opinberir. Aö
þvinga samkeppnisaðila BYKO og
Húsasmiðjunnar til viðskipta við
Krókháls hf., ef þeir vilja versla
með vöru Steinullarverksmiðjunn-
ar, hlýtur að teljast vafasamt og
hindra eðlilega samkeppni.
Þýsk-íslenska hf. samkeppnisað-
ili eigenda Krókháls hf„ lét reyna
á það, hvort unnt reyndist að ná
beinum viðskiptum við Steinullar-
verksmiðjuna hf. Það reyndist ekki
mögulegt og var Þýsk-íslenska hf.
vísað frá á grundvelli þess að
Kjallarinn
Þuríður Jónsdóttir
varaformaður Neytendasam-
takanna, skipar 5. sæti á lista
Framsóknarfi. í Reykjavik
í sér skaðlega takmörkun á sam-
keppni, sbr. 20. gr. laga nr. 56/1978“.
Erfitt reyndist að ná viðskiptum
við Krókháls hf. sölusynjun þeirra
byggist m.a. á því að gera verði
kröfur um að seljendur steinullar
verði að vera með smásölu á timbri
og stáli til að hafa burði til að geta
selt einangrunarefni enda þurfi til
þess talsverða sérþekkingu sem
ekki fáist nema menn selji timbur
og stál líka. Augljóst má vera að
hér er um fyrirslátt aö ræða sem
ræðst ekki af umhyggju fyrir hags-
munum neytenda eða einhverri
fagmennsku, heldur af þröngum
viðskiptahagsmunum eigenda,
heildsöluaðilans Krókháls hf.
Viö athugun á dreifikerfi Stein-
ullarverksmiðjunnar hf. og sam-
skiptum hennar og umboðsaðila
hennar við endurseljendur er ekki
hægt að sjá að unnt sé að tryggja
sanngjarna og eðlilega samkeppni
„Að þvinga samkeppnisaðila BYKO og
Húsasmiðjunnar til viðskipta við Krók-
háls hf., ef þeir viljá versía með vöru
Steinullarverksmiðjunnar, hlýtur að
teljast vafasamt og hindra eðlilega
samkeppni.“
einkasölusamningur Steinullar-
verksmiðjunnar hf. og Krókháls
hf. leyfði ekki slíkt. Ályktun verö-
lagsráðs dags. 06.10.1992 tekur af
allan vafa um réttmæti sölukerfis
Steinullarverksmiðjunnar hf„ en
þar segir „í ljósi markaðslegrar
stöðu Steinullarverksmiðjunnar
hf. og að fákeppni ríkir í smásölu
steinullar á Reykjavíkursvæðinu
telur Verðlagsráö að synjun á sölu
steinullar til Þýsk-íslenska hf. feh
milli aðila, heldur viröist vera um
að ræða einokun í sinni verstu
mynd, þ.e.a.s. þegar aðili með lykil-
aðstöðu á markaði aíhendir einka-
fyrirtæki einokunaraðstööu. Slíkt
getur aldrei þjónað hagsmunum
neytenda. Verst er að hið opinbera
(hluthafi í Steinullarverksmiðj-
unni hf.) skuli taka þátt í svona
viðskiptum í stað þess að uppræta
þau.
Þuríður Jónsdóttir
Skodanir aimarra
Hugsjón og sérhagsmunir
„Til eru tvenns konar stjómmálamenn: þeir sem
eru í stjómmálum af hugsjón og þeir sem em í stjóm-
málum til að koma fram sérhagsmunum. Þeir fyrr-
nefndu eiga ekki í vandræðum með að taka skýra
afstöðu til brýnustu þjóðmála og koma henni frá sér
í ræðu og riti. Þeir síöarnefndu eiga aftur á móti
erfitt með að tjá sig af nokkurri sannfæringu og
enda oftar en ekki á því að villast í hugsanaþoku. I
aðdraganda kosninga kemur þessi munur skýrt í ljós
þegar gluggað er í stefnuskjöl, bæklinga og greinar
flokka og frambjóðenda."
Vilhj. Þorsteinsson kerfisfr. í Alþ.bl. 10. mars.
Ásókn f neffndlr og ráð
„Flestir vita um ásókn þingmanna í hinar ýmsu
nefndir og ráð á vegum hins opinbera. Ekki skal
lagöur dómur á það hvaö liggur að baki. Hitt er ann-
að mál að vart getur það talist eðlilegt að sami mað-
ur sitji á Alþingi íslendinga og samþykki lagasetning-
ar í mörgum málum sem varða þjóðarhag og sitji
síðan í bankaráði og ráðstafi íjármagni sem fer til
að framkvæma þá lagasetningu sem áður var sam-
þykkt. Að sitja þannig báðum megin viö borðið eru
óþolandi stjórnunarhættir að mínu mati.“
Unnur Stefánsd. framsóknarm. í Tímanum 10. mars.
Öflug menning
„Vera varnarliðsins á íslandi vakti í upphafi ótta
um að menning þjóðarinnar myndi að lokum bíða
varanlega skaða af. Raunin hefur orðiö önnur, ís-
lensk menning hefur líklega aldrei verið öflugri eða
fjölbreyttari og leiða má að því getum að nábýlið
hafi eflt sjálfstraust þjóðarinnar í menningarlegu
tilliti og aukið styrk hennar til að bregðast við breytt-
um kringumstæðum og auknum erlendum áhrifum
áupplýsingaöld.“
Jón Baldvin Hannibalsson í Mbl. 10. mars.