Þjóðviljinn - 21.03.1959, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓ-ÐVILJIXN — Laugardagur 21. marz 1959
þJÓÐVILIINN
\
6tprefandi: Sameinlngarflokkur alþýðu - Sósíalistaflokkurinn. - Ritstjórar:
Mekiiús Kjartansson, Siguröur Ouömundsson (áb.). — Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaöamenn: Ásmundur Sígurjónsson, Guðmundur Vigfússon.
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
Friðbjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeír Magnússon. — Ritstjórn, af-
creiðsla. auglvsingar, prentsmiðja: Skólavöröustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur. — Askriftarverð kr. 30 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
\
Alvarleg tíðindi
að er staðreynd, sem ekki
mun gleymast, að vinstri
‘tjórnin sveik loforð sín um
'ipttför bandaríska hersins.
Pramsóknarflokkurinn o« Al-
V.iýðuflokkurinn neituðu að af-
-töðnum kosningum að fram-
kvæma sína eigin tillögu og
.ítanda við hátíðlega svardaga,
cg þarf nú enginn að draga
tengur í efa að fyrirheit þeirra
íyrir kosningarnar 1956 voru
■ isvitandi blekkingar, ósann-
jndi mælt af ráðnum hug til
í ð gabba kjósendur. Slík
framkoma þarf að hefna sín
ftirminnilega, ef heiðarleiki og
-iðgæði eiga ekki að verða út-
‘ægir eiginleikar í opinberu
lífshættulegar morðstöðvar
þessar eru, heldur til að benda
á að íslendingar hafa fengið
m.iög mikilvæga viðspyrnu á
síðustu þrem árum. í baráttu
íslenzku þjóðarinnar til að
losna við erlenda hersetu er
það að sjálfsögðu meginatriði
að herstöðvarnar séu sem lítil-
vægastar, áhugi hins erlenda
kúgunarvalds sem takmarkað-
astur; ef Bandaríkin teldu ís-
land einn mikilvægasta stað-
inn í styrjaldaráformum sín-
um, þarf engum getum að því
að leiða hvernig þau myndu
bregðast við jafnvel einróma
kröfum íslenzku þjóðarinnar
unr brottför hersins.
iijfi á íslandi.
Qvo herfileg sem þessi svjk
eru, verður tímabil vinstri
stjórnarinnar þó ekkj talið
undanhaldstímabil í baráttu
ojóðarinnar gegn hersetunni,
heldur náðist þá árangur sem
getur orðið mjög mikilvægur
ryrir alla framtíð. Með þátt-
:öku sinni í ríkisstjórn tókst
Alþýðubandalaginu sem sé að
itöðva um þriggja ára skeið
allar nýjar stórframkvæmdir
sem hernámsliðið hafði í undir-
júningi. Þegar vinstri stjórnin
• ar mynduð var Bandaríkja-
-tjórn sem kunnugt er búin að
:a formlegt leyfi hjá fyrrver-
f.ndi stjórn til þess að gera
nikla herskipahöfn i Njarðvík,
, rnikii áform voru uppi um kaf-
bátastöð í Hvalfirði og kann-
r.ðir höfðu verið möguleikar á
gerð flugvallar á Suðurlandsund-
írlendinu og hafnargerð í sam-
oandi við þær framkvæmdir.
2n öli þessi miklu og stór-
hættulegu áform voru stöðvuð
i956 eftir að vinstri stjóm-
;n var mynduð. Síðan hafa
3andaríkin aðeins ■ lokíð þeim
■ erkefnum sem áður voru haf-
;n og framkvæmt viðhald. En
hessi kyrrstaða hefur jafngilt
bví að herstöðvunum á Jslandi
hefur hnignað mjög stórlega á
þessu tímabili, því á sama
‘íma hefur orðið einstaklega
ör þróun í hertækni og feiki-
'egt kapp verið lagt á að full-
komna aðrar herstöðvar Banda-
ríkjanna; sérstaklega lögðu
bandarísk stjórnarvöld mikla
herzlu á að fullkomna . her-
-töðvar sínar á Grænlandi eftir
: ð stórframkvæmdir höfðu-ver-
;ð stöðvaðar hér, o« hefur þeim
:.ð talsverðu leyti verið fengið
;jað hlutverk sem bækistöðv-
;inum hér var áður ætlað. Ár-
;ð 1956 voru a'.lar Hkur á að
ísland ætti að verða eitt öfl-
ugasta og mikilvægasta víg-
hreiður Bandaríkjanna, einn
.f miðdeplum nýrra styrjaldar-
ataka ef til kæmi, en nú hafa
Aöðvarnar hér dregizt langt
: ftur úr mörgum öðrum. Og
Kkert úreltist eins fljótt og
rnorðtól og víghreiður.
4 þetta er ekki bent til þess
að draga úr því hversu
17n því aðeins verður þessi
árangur mikilvægur til
frambúðar og forsenda nýrrar
sóknar, að bandarískar stór-
framkæmdir hefjist nú ekki á
nýjan leik. Þess vegna eru Það
fnjög alvarleg tíðindi að núver-
andi ríkissjórn — sú auma
minnihlutastjórn sem lofaði því
við valdatöku sina að forðast
athafnú- sem ágreiningi gætu
valdið — skuli dirfast að
heimila liernámsliðinu að reisa
miðunarstöð í þágu hersins
þegar á þéssu sumri. Sú stað-
reynd er sönnun þess að Banda.
ríkin hafa fyllsta hug á að
fullkomna stöðvar sínar hér á
landi. Hún sýnir að herstjórn-
in telur sig nú hafa tryggingu
fyrir því að herinn fái að
dveljast hér áfram um langt
árabil enn. Og hún ber því
vitni að hermangararnir eru
enn sem fvrr óðfúsir í að halda
áfram að selja ættjörð sína og
græða á niðurlægingu þjóðar-
innar og þeirri lífshættu sem
yfir hana hefur verið leidd.
Lóranstöðin ái Snæfellsnesi er
vísbending um Það að enn
kunni bandaríska herstjómin
að hugsa sér að gera Island að
herbækistöð í fremstu viglínu,
atómstöð og eldflaugasetri.
Svik vinstri stjórnarinnar í
hersetumálinu urðu her-
námsandstæðingum mikil von-
brigði, og agentar Bandaríkj-
anna reyna stöðugt í áróðri
sínum að iáta þau vonbrigði
siiúast upp í vonleysi. Þau á-
form munu þó ekki bera árang-
ur; hernámsandstæðingar gerðu
sér ljóst þegar í upphafi (þegar
Sósíalistaf.lokkurinn einn barð-
ist gegn hernáminu) að barátt-
an yrðj langvjnn og erfið, og
munu fáir hafa ímyndað sér
að sigur ynnist í einu áhlaupi.
Sú þjóð sem í sjö hundruð ár
laut erlendu kúgunarvaldi veit
að óbilandi þrautseigja og
staðfesta og æðruleysi eru þeir
eigin’eikar sem munu færa sig-
ur. Þvi munu Islendingar enn
sem fyrr hefja öflu.ga gagnsókn
gegn áformum hermangaranna
og halda af alefli í þann mik-
ilvæga árangur sem þó náðjst
jafnhliða svikum vjnstri stjórn-
arinnar.
Aðfarir Breta í Nya^alandi og Rliodesíu hafa vakið sára gremju rnn alla Afríku. 1 Accra,
liöfuðborg Gliana, fyrstu brezku Afríkunýleiul unn&r, sem gerzt hefur sjálfstætt svertingja-
ríki, fór mikill manngrúi hópgöngu til bústaðar brezlta stjórnarfulltrúans undir forustu
Krobo-Edusei samgöngiunálaráðherra, sem sést borlnn á gullstóli vinstra megin á myndinni.
Á spjöldunum stendur m. a.: „Látið Afríku vera!“, „Látið dr. Banda lausan!“, )(Burt
ineð heimsvalAistefnuna!", „Gefið Austur-A fríku frelsi, ella fer Gliana úr Samveldinu!“
Epþáttastríð eða icsfnréttl
Austur«Jiiríka á vegamótum
gerðum. Engirm Afríkumaður
má halda fund fleiri landa
sinna en tólf nema með skrif-
legu ieyfi yfirvaldanna. Brot á
þessu ákvæði skal varða eins
árs fangelsi. Loks er kveðið
svo á í þriðja frumvarpinu, að
Afríkumenn sem handteknir
hafa verið fyrir „undirróður“
skuli hafðir í haldi eins lengi
og yfirvöldunum sýnist án
dóms og laga. Þingnefnd skaí
fjalla um mál slíkra fanga á
lokuðum fundum og skila áliti
til dómsmálaráðherrans. Lög-
reglunni er gefið vald til að
handtaka Afríkumenn án
handtökuheimiidar frá dóm-
stólj.
17'vrópskir landnemar eru það
fjölmennir í Rhodesíu, að
Afríkumenn geta lítt varið sig.
í Nyasalandi eru aðstæður aðr-
ar, landnemar aðeins um 7000
talsins og samgöngur erfiðar.
Þar hafa Afríkumenn búið um
sig í Mjsukufjöllum norðarlega
í landinu, koma þaðan í flokk-
um og -gera Bretum ýmsar
skráveifur. Þeir brjóta brýr,
brenna brezka búgarða og
spilla uppskeru á plantekrum
landnema. Misukufjöllin eru
giljótt og full af heHum, þar
sem Afríkumenn geta falið sig
um daga fyrir könnunarvélum
Breta. Koniir og börn færa
skæruliðunum fréttir og mat.
Herflugmönnum Bi'eta hefur
verið falið að fylgjast sérstak-
lega vel með ferðum Afríku-
kvenna, og í fyrrad. var' skýrt
frá því að brezkir hermenn'
hefðu skotið áfríska konu til
bana.
¥»að sem nú er að gerast r
■- Nyasalandi og Rhodesíu er
Frambald á 11. síðu
17’réttimar frá nýjasta ókyrrð-
■*■ arsvæði Afríku, Nyasa-
landj og Rhodesíu, eru líkar
frá degi til dags. Rjtskoðun
Breta sleppir fáu til umhejms-
ins öðru en berum tölum, svo
og svo margir Afríkumenn
hafa verið skotnir til bana fyr-
ir mótþróa við brezkan her og
lögreglu, svo og svo margir
tugir Afríkumanna hafa verjð
handteknir og fluttir í fanga-
búðir. Reynt er að fela sem
vendilegast bakvið embættis-
mannastíl opinberra tilkynn-
inga átakanlega sögu af bar-
áttu vopnlausrar þjóðar, sem
krefst þess að fá að ráða sjálf
framtíð sinnj, við erlenda yfir-
gangsmenn, komna til þess að
sölsa undir sig land og vinnu-
orku innborinna manna.
T gær færðist kastljósið um
■*■ stund frá Nyasalandi til
nágrannalandsins Norður-
Rhodesíu, þar voru menn að
kjósa sér þing. Þær kosni-gar
skýra að nokkru, hvers vegna
Nyasalandsmenn vilja allt til
vinna að losna úr sambands-
ríki með Rhodesíuunum báð-
um, sem stofnað var að þeim
fornspurðum. í N-Rhodesíu
búa 2.100.000 Afríkumenn og
71.000 Evrópumenn Á kjörskrá
í kosningunum í gær voru
hinsvegar 22.000 Evrópumenn
cn einungis 8000 Afríkumenn.
Og ekki nóg með það, Evrópu-
menn fá 14 þingmenn kjörna
en Afríkumenn ekki nema átta.
Að auki skipa svo brezkir emb-
ættismenn átta konungkjörna
þingmenn úr sínum hópi.
Þannig er kosningafyrirkomu-
lagið í því fylki sambandsrík-
isins, þar sem réttur Afríku-
manna er rýmstur.
T/"osningaundirbúningurinn var
■*■*• af hálfu fylkisstjómar
brezkra landnema fólginn í því
að banna Zambjaflokkinn, sem
berst fyrir auknum réttindum
Afríkumanna og hafði skorað á
fylgismenn sína að taka eng-
an þátt í kosningunum. For-
ustumenn flokksins hafa verið
teknir höndum, og komjð hef-
ur til blóðugra átaka milli Af-
rikumanna og brezks liðs.
Perth lávarður, samveldis-
málaráðherra í brezku stjórn-
inni, hefur verið á ferð í N-
Rhodesíu og lagt blessun sína
yfir þessar aðgerðir. Sömuleið-
is hefur hann lýst yfir fullu
samþykki við þær ráðstafanir
brezku yfirvaldanna í Nyasa-
landi og Suðui’-Rhodesíu að
lýsa yfir neyðarástandi og'
banna öll stjórnmálasamtök
Afríkumanna.
tjórn brezkra landnema í
Suður-Rhodesíu leggur nú
fram á þingi hvert frumvarp-
ið af öðru um lagasetningu tjl
að þrengja kosti Afríkumanna.
Eitt miðar að því að banna
fyrir fullt og allt fjölmennustu
stjórnmálasamtök Afrlku-
manna, Þjóðþingsflokkinn.
Arrnað frumvarp felur í sér
afnám málfrelsis og funda-
frelsis. Samkvæmt Því skal
það • varða misserls fangelsi,
ef Afríkumaður sýnir evrópsk-
um embættismanni „óviður-
kvæmilegt viðmót“ í orði eða