Þjóðviljinn - 22.08.1962, Blaðsíða 5

Þjóðviljimi hefur áður, þegar náð hefur verið merkum áfanga í geim-
vísindum, birt mat franska gejmvísindamannsins Albert Ðucrocq á
því sem var að gerast, síðast þegar Bandaríkjamenn sendu á Icft sjóii-
varpstungl sitt, Telstar. Hér fara á eítir kaflar úr grein, sem hann rrf-
aði í vikublaðið L’Express út af síðustu afrekum Sóvétríkjanna á
þessu sviði, sem hann segir að marki alger tímamót. Þar leitast hann
m.a. við að finna skýringu á því að Sovétríkin hafa skotið öllum
öðrmn aftur fyrir sig í þessari mikilvægustu vísindagrein nútímans.
tímans.
MymJirnar hér á síðunni eru teknar úr sovézkri kvikmynd
seni gcrð var fyrir nokkrum árum um i’ramtíðarfyrirætlanir í
-geimnum. Þær fyrirætlanir cru senn að verða að. veruleika.

„í sömu vikunni og síðasta
hefti vikublaðsins „Time“
hékk framan á blaðsöluturn-
um með framtíðarsögu í stíl
Jules Verne, skreytta litlum
skýringarmyndum, um hvað
Bandaríkjamenn hefðu í
hyggju að gera í geimrann-
sóknum á árunum 1964—1970,
bárust mönnum á vesturlönd-
um tvser stuttar sovézkar til-
’kynningar um að kappihlaupið
til tunglsins væri þegar hafið.
:Hátt á lofti, úti í geimnum,
flugu tveir nýir geimfarar
saman á brautum sem voru
mjög nærri hvor annarri. Þeir
voru svö nærri hvor öðrum í
nálægt 250 km ihæð frá jörðu
og á 28.000 km hraða á
klukkustund, að þeir gátu
fylgzt með ferðum hvors ann-
ars. Með því að setja stjórn-
flaugar sínar í gang hefðu
þeir getað nálgazt hvor annan
svo mjög að skip þeirra hefðu
getað snerzt. Virt hvor annan
fyrir sér. Brosað sín á milli.
Og áður en varir, Ijúkast
geimskip þeirra. upp cg menn-
irnir tveir, eða íelagar . þeirra,
festir við geimskipin með
mjóum strengjum, fal’ast í
íaðma úti í svartri geimnótt-
inni, bjóða hvor öðrum um
borð“.
Það er þannig að því komið,
heldur Ducrocq áfram, að
vandamál stefnumótsins í
geimnum verði leyst, en það
þýðir um leið, að ekki iíður
á löngu þar til menn geta far-
ið til tunglsins. Slíkt stefnu-
mót, eða tenging tveggja eða
fleiri gervitungla á brautum
úti í geimnum, er algert
frumskilyrði langferða um
geiminn.
Nákvæmni útreikn-
inganna skiptir öllu
máli
Og Ducrocq heldur áfram:
„En til þess að . þetta sé
unnt, þarf hvorki neitt undra-
eldsneyti né írábærar málm-
'blöndur, og það einmitt vegna
,, þqss að hámarksnotaþyngd
skiptir ekki iengur öllu máli,
þegar hægt er að” sétja 'sám’áh
úti í geimnum gervitungl sem
vega mörg hundruð, eða mörg
þúsund lestir.
En á hinn bóginn þarf, hér
ótrúlega nákvæmni í útreikn-
ingum. Franskur vísindamað-
ur sem verið hafði í Sovét-
ríkjunum var spurður . við
heimkomuna um hið fræga
fasta eldsneyti-feem nótað.ér í
sovézku eldflaugárnar. Hann
svaraði þá í gamni að í elds-
neytisgeymum sovézku spútn-
ikanna og vostokanna væri í
rauninni ekkert annað en „hið
gráa heilaefni" úr nokkru.m
hu.ndruðum ’ stærðfræðinga.
Auk óskeiku.lla útreikninga
rafeindareiknivéla byggðist
þessi fundur tveggja geimfara
úti í geimnum á uppfinningu
nýrra reikningsaðferða cg því
á starfi þúsunda stærðfræð-
inga. Þetta u.ndur byggist á
þaulskipulagðri samvinnu vís-
indamanna sem ekki þurfa að
standa neinum skil á fjármál-
u.m né öðrum málum, heldur
ekki pólitírkum sjónarmið-
um“.
Og enn segir Ducrocq:
„Hinn rússneski heimur sem
nú nær til stjarnanna byggist
á því, að megináherzla er lögð
á allar greinar hreinna vís-
indarannsókna“, þ.e. á undir-
stöðuatriði vísindanna, hvort
sem búast má við hagnýtum
afrakstri af þeim í bfáð *cðá'
ekki.
-
„Þjó3 g'ærdag-sins eða
ríki morgundagsinsu
Síðan rekur hann hvernig
Bandaríkin og þarmeð allur
auðvaldsheimurinn hefur
helzt úr lestinni í því mikla
vísindakapphlaupi sem nú er
háð, og nefnir ýmsar ástæður
til þess: Stóriðjuhringarnir
sem eðli sínu samkvæmt
hljcta að miða allt við hugs-
anlegan gróða, auglýsinga-
skr.umið sem krefst nýrra og
nýrra tilrauna, þó svo að þær
séu vonlausar, hinn stöðugi
reipdráttur milli einstakra
deiida Bandaríkjahers, skiln-
ingsleysi þess manns, sem til
skamms tíma hafði íorystu
fyrir hinu bandaríska stór-
veldi. Eiserihowers, sem sagð-
ist ekki. koma au.ga á „nauð-
syn þess að lagt sé í óhemju-
legá kostnaðarsamar geim-
rannsóknir".
Ducrocq líkir þessum orðum
Eisenhowers við orð lögmanns
sem telur skjólstæðing sinn af
því að leggja fé í vafasamt
kauphallarbrask. En hér vár
bara ekki um að ræða neitt
brask eða áhættu, segir hann,
heldur um hitt „hvort menn
vildu heldur vera: Þjóð gær-
dagsins eða ríki morgundags-
ins, þjóð sem horfir fram á
veginn, eða þjóð sem rígheld-
úi’ sér í fi'ðahdi slund“, og
hann heldur áfram:
„Það er ekki þjóðarmetnað-
ur sem er í húfi í kapphlaup-
inu til tunglsins og þar er
heldur ekki um að ræða að
menn tryggi sér geimstöðvar
fyrir hugsanlega styrjöld milli
megi.nlandanna. Augljóst er að
Bandaríkin og Sové.tríkin hafa
í hyggju að notfæra ■ sér geim-
stöðvar í hernaðarskyni, ým-
ist til njósna eða sem skot-
palla fyrir varnareldílaugar,
eða fyrir árásarskeyti með
kjarnahleðslum. En geimkapp-
hlau.pið er í eðli sínu ekki
frekar bundið hernaði en
hagnýting kjarnorkunnar er
tengd árásinni á Hiroshima.
Hernaðartengslin eru enn
lau.sari, því að kjarnasprengj-
an átti í írauninni rætur sínar
í stríðinú, en géimkapphlaup-
ið á ekki upphaf sitt ,í stríði.
Að bakl því liggur á hinn
bógihri sú nýstárlega hu.gsun,
sem Bandaríkjamenn gerðu
sér fyrst Ijósa eftir heilan ára-
tug að nú hafa geimrannsókn.
irnar tekið við því hlutverki
sem hernaðurinn hefur gegnt
í sögunni til þessa; að örva og
hvetja til framfara í vísind-
u.m og tækni“.
Hinn nýi maður
„Þær tálmanir sem verða
munu á vegi mannsins úti í
geimnum, fjötrar þeir sem
hann verður að brjóta af sér
til þess að hann geti í. raun-
inni lagt jörðina að baki,
munu neyða hann til að smíða
sér slíkar völundarvélar og
tæki, að . þau munu breyta
honum sjálíum. Maðurinn sem
stígur fæti á Marz eða Venus
verður nýr maður, sem hefur
í glímu sinni við hinn ó-
kunna geim aflað sér meiri
þekkingar en nokkur stríð
sögu hans hafa kennt hon-
um . . . Könnun heimsins er
rétt að byrja, fram að þessu
hefu.r heimu.rinn jafnan verið
skoðaður fi'á jarðnesku sjón-
armiði. En við vitum nú þeg-
ar að allar spurningar sem
við getum lagt fyrir okkur
um samsetningu efnisins og
um uppruna lífsins eiga sér.
svör í víðáttu geimsins sem
ckkur standa nú til boða“.
Geimvísindin eru ásamt
hagnýtingu kjarnorkunnar
mesta afrek mannsandans á
tuttugustu öldinni, segir Ducr-
ocq, og þau eiga eftir að um-
bylta viðhorfum manna til
allra hluta, hernaðar. stjórn-
mála, mannkynssögunnar,
frelsisins; og síðan spyr hann
hvernig á því standi. aö Sov-
étrikin hafi komizt frernst
allra þjóða á þessu sviði:
„Einföld staðreynd“
„Skýri.nguna er að finna í
einfaldi’i staði'eynd. Síðasta
áratuginn hafa geimrannsókn-
ir Sovétríkjanna ekki heyrt
undir hermálaráðuneytið eða
flokksstjórnina. Þær heyra
undir sovézku vísi.ndaakadem-
íuna og • hana eina, en hún
hefur fengi.ð óskorað vald til
allra ákvarðana á þessu sviði.
1 Bandaríkjunu.m hefur stjórn
þessara málá farið úr höndum
herforingjanna í hendur
stjórnmálamanna og stóriðju-
hölda. Þau hafa orð^.ð bitbein
flughers og flcta, orðið póli-
tískt vopn í höndum Demó-
krata í árásum þeirra á valda-
rnenn Repúblikana. f Sovét-
ríkjunum hafa geimrannsókn-
i.rnar aldrei verið í höndum
annarra en þei.rra s’em bezt
kunnu skil á þei.m, geimvís-
indamannanna sjálfra."

Miðvi^udagur 22. ágúst 1962 —, .ÞJQÐVILJINN