Þjóðviljinn - 21.03.1967, Blaðsíða 6

w
v
g SÍÐA — ÞJÓÐVILJirra — Þriðjadagur 21. marz 196t
, <j£ ' £ '' 'X /»< 'TBprsqf' ^ ^ ' <-•■•• v 'ý ' ' yr's

Þaft er viðurkennt aft nótin er stórvirkasta drápstækið og þaft er varla von aft menn beri virftingu fyrir þeim reglugerðum sem mis-
mtma veiðarfærum íslenzkra fiskiskipa innan landhelginnar.
Verkefni í fiskirækt og vöruvöndun,
ólöglegar togveiðar og afkoma báta
Við Islendingar eigum mörg
spor ógengin frá rányrkju við
fiskveiðar á mörgum sviðum
yfir í ræktun nytjafiska. Á síð-
ustu árum hefur þó vaknað
hreyfing hér á landi fyrir'þeirri
nauðsyn að stofna til fiski-
ræktar í vötnum og ám. En
fiskirækt i sjó er hér ennþá
algjörlega framandi hugtaK.
Ýmsar aðrar fiskveiðiþjóðir í
Evrópu hafa þó á síðustu árum
gert ýmsar tilraunir með fiski-
rækt í sjó og náð talsverðum .
árangri. í Bretlandi hafa t. d.
staðið yfir tilraunir nú í nokk-
ur ár með ræktun skarkola.
og er ekki hægt annað en segja
að þær hafi yfirleitt tekizt mjög
vel. Það síðasta sem ég hef
frétt af hinum brezku tiiraun-
um er það, að vísindamennimir
tóku skarkolaseiði sem voru á
stærð við tveggjakrónupening,
settu þau i stóran geymi fyllt-
an af sjó, en héldu síðan sjón-
um ferskum og á ákveðnuhita-
stigi með hjálp frá kjarnorku-
veri. Síðan voru skarkolaseiðin
fóðruð á skelfiski og voruskelj-
amar muldar njeð fiskinum f,
en að því búnu kastað i geyn\-
inn. Þama náðist mjög athygl-
isverður árangur. Eftir þriggja
mánaða eldi í volga sjónum í
geyminum höfðu skarkolarnir
náð sömu stærð og þyngd eins
og þriggja ára skarkolar sem
alast upp við Englandsstrend-
ur við venjuleg skilyrði frá
náttúrunnar hendi. Skarkoli er
verðmætur fiskur og þegar
maður les um slíkan árangur
sem þennan, þá vaknar óhjá-
kvæmilega sú spurning hvort
ekki væri rétt og sjálfsagt að
gera hliðstæða tilraun hér með
ræktun á skarkola. I þessu sam-
bandi kemur mér í hug ríkis-
jörðin Reykhólar við norðan-
vérðan Breiðafjörð. En máske
ekki skilyrði þar ákjósanleg til
slíkrar tilrauna, jarðhiti í landi
--------------------------------®>
Chagall
sýndur
í Moskvu
Vikublaðið Soviet Weekly
skýrir frá því, að innan skamms
verði opnuð í Moskvu sýning á
verkum Marc Chagalls. Chagail
var fæddur í Rússlandi, en
hélt til Parísar skömmu eftir
byltinguna og hafa verk hans
ekki verið sýnd í heimalandi
hans í fjölmörg ár.
Það fylgir fréttúini að vatns-
litamyndir eftir lærisvein Chag-
alls, Míkhaíl Grobman, veki
uin .þessar mundir mikla at-
hygii á sýningu á Trétjakoí-
safninu f Moskvu.
en skelfiskur í sjó? Ég set þetta
hér fram til umhugsunar fyrir
þá sem bera framtíð Reykhóla
fyrir brjósti. Máske gæti fiski-
rækt í sjó orðið einn þeirra at-
vinnuvega sem hentaði íbúum
bess staðar í framtíðinni, þegar
slík ræktun verður komin af
tilraunastiginu hér á vestur-
löndum. Þegar litið er til þeirra
afreka, sem eiztu fiskræktar-
þjóðir heims háfa náð í dag
svo sem Kínverjar þá gefur það
ástæðu til bjartsýni. Samkvæmt
bandarískum heimildum, þá er
gizkað á, að árið 1959 ha£i
Kínverjar framleitt 1,2 milj.
smálestir af fiski sem þeír
beinlínis ræktuðu í sjö og 960
þús. smálestir sem þeir rækt-
uðu í fersku vatni.
Bætt meðferð
á nýjum fisíiri
Bætt meðferð á nýjum fiski
strax um borð í veiðiskipunum
er nú mal dagsins meðal flestra
fiskveiðiþjóða heims. í þessu
sambandi er það mjög athyglis-
vert að Bretar sem eru fast-
heldnir á gamla siði og kasta
þeim ekki fjnrir borð fyrr en
beir eru sannfærðir um, að
annað^ bjóðist betra, þeir hafa ^
nú verið að gera tilraunir að
undanfömu, með að ísa fiskinn
í kassa um borð í togurum. Ég
las nýlega umsögn um bann
árangur sem orðið hafði af
þessum tilraunum og hann var
á þá leið, að bæði kaupendur
fisksins svo og sérfræðingar í
fiskvinnslu, hefðu sannfærzt
um, að kassafiskurinn væri
betri heldur en sá hillulagði
eftir jafnlanga veiðiferð. Þessi
frétt gefur ótvírætt bendingu
um, að .fiskveiðibjóðir þurfa að
fylgjast vel með því sem ano-
arstaðar er verið að gera á
sviði vöruvöndunar því annars
er hætt við að þær geti dagað
uppi.
Það eru nú liðin mörg ár
síðan Norðmentt tóku að ísa
fiskinn í kassa um borð í sín-
um togurum og línuveiðurum,
þegar aflinn á að vinnasÞ í
frosnar fiskafurðir eða seljast
til neyzlu nýr. Þá má heldur
ekki gleyma því, að ýmsar fisk-
vinnsluþjóðir kosta miklu fé til
árlega, í fræðslu um meðferð
á nýjum fiski bæði um borð í
veiðiskipunum og eins eftir að
í land er komið.
Á þessu sviði standa Norð-
menn mjög framarlega i dag,
enda kosta þeir miklu til, bæði
með munnlegri fræðslu svo og
í rituðu máli. auk beinnar
kennslu við þeirra fiskvinnslu-
skóla og erindaflutnings um
þetta efni við fiskimannaskól-
ana. Ef að við berum þetta
saman við ástandið hér hjá
okkur í dag, þá kemur í Ijós
að við eigum mikið ólært á
þessu sviði. Hér hefur þessum
málum verið* alltof lítið sinnt
jafn þýðingarmikil sem þau eru
fyrir okkur sem fiskveiði- og
fiskvinnsluþjóð. Ég efast ekk-
ert um, að margar tugmiljónir
króna fari forgörðum árlega í
okkar fiskvinnslu beinlinis
vegna þessarar vanrækslu. En
sú var tíðin, að við Islendingar
stóðum allra þjóða fremstir í
meðferð á fiski og upp til okk-
ar var litið sem slíkra, en það
er liðin tið.
Nú er það algengt að norskír
sjómenn og fiskverkendur séu
fengnir til annara landa ein-
ungis til að kenna og tryggjá
góða meðferð á fiski. En hve-
nær hefur það heyrzt, að Islend-
ingar hafi verið beðnir um
slíkt nú á seinni árum, bó bað
væri algengt áður? Þetta segir
sína sögu um bá hnignun sem
hér hefur átt sér stað. Á árun-
um 1920—1930 þá þótti Norð-
mönnum fengur að því að fá 1
Islendinga um borð í sín fisk-
veiðiskip, töldu það geta tryggt
betri meðferð á fiskinum um
borð, enda viðurkenndu Norð-
menn þá að við stæðum þeim
framar á þessu sviði. En sem
sagt, þetta er liðinn tími, þvi
nú getum við áreiðanlega margt
af öðrum þjóðum lært á sviði
vöruvöndunar í fiskframleiðshj
og þá ekki hvað sízt af Norð-
mönnuríi.
Það er áreiðanlega fyrir
lö'ngu orðið tímabært, að þessi
máil öll verði tekin hér fastari
og raunhæfari tökum heldur^
en beitt hefur verið að undan
fömu. Að það verði gert, á þvf
veltur gengi okkar í framtíð-
inni sém fiskveiði- og fisk-
vinnshiþjóðar.
IJtan við lög og: rétt
Þann 16. þ.m. bírti Morgun-\
blaðið þá frétt að þyrla Land-
helgisgæzlunnar hefði þá dag-
inn áður tekið 6 Vestmanna-
eyjabáta að meintum ólöglegum
veiðum innan landhelginnar á
Vestmannaeyjamiðum. Blaðið
segir að tveir þessara báta hafi
áður orðið brot.legir við land-
helgislögin á yfirstandandi ári.
Var þetta í annað sinn sem
annar báturinn var tekinn, en
hinn var nú tekinn íþriðjasinn
á árjnu. Þá segir Morgunblaðið,
að alls hafi verið teknir að ó-
löglegum veiðum það sem af er
þessu ári 27 togbátar, það er
iP segja á tveggja og hálfsmán-
aðar tíma. Hér eru að ske mjög
alvarlegir hlutir. Lög og reglu-
gerðir hér að lútandi sem í
gildi eru, banna allar veiðar
með flotvörpu og botnvörpu
innan 12 mílna landhelginnar
að undahteknum nokkrum af-
mörkuðum svæðum þar sefn
þessar veiðar eru leyfðar á á-
kveðnum árstímum. Brotin á
landhelgisiögunum hjá vélbát-
um eru orðin svo mörg og víð-
tæk að stjómarvöldin ráða ekki
við þau. Og með hverjum mán-
uði sem líður verður lausn
þessa máls sífellt erfiðari.
Bátamir eru að vísu teknir
og dæmdir, en það er engin
leið til að framfylgja dómun-
um, því það mundi þýða gjald-
þrot á gjaldþrot ofan hjá mörg-
um tugum vélbátaútgerða. A1-<S>-
varlegasta ástandið í þessum
efnum er að sjálfsögðu í Vest-
mannaeyjum en þaðan eru
flestir togbátanna gerðir út frá
einu plássi. Gjaldþrot togbáta-
flotans í Vestmannaeyjum
mundi þýða mjög alvarlegt at-
vinnuástand í Eyjum og máske
síðar hrun sumra fiskvinnslu-
stöðva þar. Því umbúðalaus
sanrileikur í þessu máli er sá
að þessir brotlegu togbátar í
Vestmannaeyjum, það eru fyrst
og fremst þeir sem hafa haldið
uppi lífsafkomu fólksins í Vest-
mannaeyjum langa tíma á ári
hverju, því án þessara brotlegu
veiða hefðu fiskvinnslustöðv-
arnar staðið auðar langtímum
samam Þetta er líka að sjálf-
sögðu ástæðan sem liggur f.jl
þess, að ríkisstjórnin hefur
hikað við að framfylgja þeim
dómum sem dæmt hafa togþát-
ana í háar sektir fyrir fram-
kvæmd brot, eins og lög á-
kveða.
En sé dómúm ekki framfylgt,
þá er verið að brjóta niður
lögin og það ástand sem af
slíku getur hlotizt, það er
hættulegt hverju réttarríki. En
lög sem ekki eiga stuðning í
réttlætisvitund almennings á
þeim stöðum sem beita þarf
lögunum, þeim verður ekki
haldið uppi án stórvandræða.
Það sem í upphafi knúði vél-
bátana í Vostmannaeyjum til
aS taka upp veiðar með tog-
vörpu var sú staðreynd að þeir
fengu ekki nægan mánnafla á
netaveiðar á vertíðinni. Tog-
veiðar er hinsvegar hægt að
stunda með allt að þvi helm-
ingi færri mönnum og sú ut-
gerð gefur í mörgum tilfellum
betri afkomu, er ódýrari í
framkvæmd heldur en aðrar
veiðar. Þegar nú sjómenn tog-
bátanna í Vestmannaeyjum svo
og annawa togbáta sjá, að það
er látið afskiptalaust og bein-
Ifnis Jeyft af stjórnarvöldum að
þorskveiðar séu stundaðar með
nót og kraftblökk hvar sem er
innan laqdhelginnar, og köstin
framlengd þannig þegar henta
þykir, að botnköst cru tekin
á sléttum botni og blýteinn
nótarinnar látinn sópa um-
hringað botnsvasði í snurping-
unni, þá er það mjög eðlilegt
frá mfnum bæjardyrum séð, að
sjómenn beri ekki mikla virð-
ingu fyrir þeim lögum óg reglu-
gerðum sem þannig mismuna
veiðai’færum íslgnzkra. fiski-
skipa innan . líir.cú.eh.'ima”.
Þegar svo þar við bætist að
nótin er nú viðurkennd lang-
stórvirkasta drápstækið sem
notað er við fiskveiðar á mið-
um, þá er ekkert undarlegt við
það, að sjómenn togbátanna
geri uppreisn gegn því að
veiðar með togvörpu séu bann-
aðar þegar slíkar veiðar með
nót og kraftblökk eru leyfðar
algjörlega hömlulaust inrran
landhelginnar.
Það er þetta sem itiggur trl
gnjndvallar hinum margendur-
teknu brotum togbátanna. I
fyrsta Iagi, veiðamar með tog-
vörpu eru í flestum tilfellum
hagkvæmari fyrir bæði útgerð-
ina og sjómennina heldur en
FISKIMAL
eftir Jóhannl
J. E. KLúic!
veiðar með netum og línu. 1
öðru lagi með tilkomu þorsk-
nótarinnar, þessu afkastamikla
tæki þar sem hægt er að beita
því, þá vilja sjómenn togbát-
anna ekki una við að togvarp-
an sé bönnuð á sama tíma og
stórvirkasta drápstækið nótin
er leyfð, það er þetta sem ai-
þingismenn og stjómarvöld á
Islandí verða að horfast í augu
við í dag. Það er uppreisn geen
lögum og reglugerðum, sem
hafa dagað uppi, en ekki fylgt
þróuninni í fiskveiðitækninni.
Islenzkir sjómenn vita það t.d.
að Norðmenn banna þorskveið-
ar með nót á vetrarvertíð i
hrygningarstöðvum þorsksins á
Lófótmiðum sem eru samsvar-
andi mið og suður- og suðvest-
urlandsmiðin hér, en á þessum
sömu miðum leyfa Norðmenn
sínum togurum veiðar á ytri
hluta miðanna innan landhelæ
innar og sumstaðar upp að
fjórum mílum. Það er sama
hvemig á þetta mál er litið.
það er nú þegar orðið hreiri
vandræðamál innan . okkar
þjóðfélags. Og það hefur orðið
það fyrir þá sök, að mann-
dóm hefur skort, Ifklega ásamt
þekkingu, til að leysa það á
rneðan ennþá var tími til, því
ósamræmið verður sífellt meira
áberandi, eins og hinar leyfðu
þorsknótaveiðar bera glöggt
vitni um á sama tíma og tog-
veiðar eni algjörlega bannaðar
í íslenzkri landhelgi.
Aðalfundur Félags fram-
reiðslumanna var 20. fm.
Aðalfundur Félags fram-
reiðslumanna var haldinn 20.
febrúar sl. Á fundinum var
kjörinn formaður til eins ársog
tveir nýir stjórnarmenn til
tveggja ára og er stjómin þann-
ig skipuð: Jón Maríasson , for-
maður, Garðar Sigurðsson, vara-
formaður, Leifur Jónsson, rit-
ari, Valur Jónsson, gjaldkeri,
Viðar Ottesen, aðstoðargjald-
keri.
Sem kunnugt er, gekk 'á
ýmsu í samningaumleitunum
FF við SVG sl. sumar. Kom
til verkfalls framreiðslumanna
hinn 8. júlí, en það var bann-
að með bráðabirgðalögum
79/1966 hinn 15. júlí.
I janúar sl. var svo aftur
setzt að samningaborðd með
veitingamönnum og fór nú allt
friðsamlega fram, ekki komtil
verkfalls og .. voru samningar
undírritaðir. 31. janúar. Merk-
asti áfanginn, sem náðist í
samningum þessum var stofn-
un LíTeyrissjóðs Félags fnam-
reiðslumanna; einnig hækkaði
orlof.
Sl. haust gekkst Félag fram-
reiðslumanna fyrir námskeiði
fyrir aðstoðarstúlkur frarn-
reiðslumanna, var það vel sótt
og þótti takast hið bezta í alla
,staði.
Fjárhagur félagsins er með á-
gætum og innan félagsíns er
starfandi öflugur sjúkrasjóður.
Árgjald félagsmanna er nú kr.
3000.00 óbreytt frá síðasta ári.
Félagsmenn eru nú um 90. '
Ný sovézk herþota vopnuð eldflaugum
Sovézka fréttastofan Novosti hefur sent út þessa mynd af nýrri sovézkri herþotu sem, eins og
myndin sýnir, er búin flugskeytum. Nánari upplýsingar um þotuna voru ekki gefnar.
í