Þjóðviljinn - 21.08.1971, Qupperneq 5

Laugardiagur 21. ágiúst 1971 — ÞJÓÐVIUINN — SlÐA g
Stríðsandstæðingar Washington: „Myndi Jesú bera á sér herkvaðningarskírteini?“ Merki hreyfingarinnar: Engin leið önnur til hjálpræðis. — Niðurdýfingarskírn
Til hægri: Jesúfólk í Ástardal.
Á Iþessum orðum hefst frá-
sögn sænsks blaðamanns. Sig-
frids Leijonhufvuds, um sér-
kennilega „trúarívakingu“ sem
bandarisldr fjölmiðlar hafa lát-
ið sér mjög títt um að undan-
fomu.
Maægt ungt fólik, sem áður
rétti upp tvo fingur, en það er
meriki friðarsinna. benda nú
vísifingrinum einum til himins.
— Halló bróðir, ertu kristinn?
Oh, wow! Ldfaður sé Drottinn!
Engdnn veit hvort Jesúhreyf-
ingin er nolkikuð annað en tázku-
Slugia. Hún er varila nema
eins árs gömul í Kalíforníu. Hin
fjölmörgu „neðanjarðarblöð“
hreyfingarinnar segja að í fylk-
inu séu meira en 200 stór-
kommúnur fyxir „bjálfa Jesú“,
eins og þeir em nefndir, ednnig
af þeim frelisuðu. Það er fyrst
og fremst í vesturríikjum lands-
ins og suðurríkjunum sem
hreyfingin hefur náð fötfestu.
En hver stórborg á sér sitt
Jesúkaffihús og Jesúbúðir, sem
innréttaðar em í „hugleiðslu-
Stórf jölsfey?d an
1 New York ber miklu medra
á sértrúarflokknum Hare
KS’ishna', 'Sðm er umdir búdd-
istoum áhrifum — það fólk
gengur um í rauðgulum búning-
um með hérbúsk á annars
nauðrökuðu höfði. Jesúfölkið er
hinsvegar mjög likt hverjum
öðmm hippum. En í tfriðar-
kröfugöngum má stundum sjá
þá með plaköt sem á er letrað
„Mundi Jesús bera herkvaðn-
ingarskirteini?“ eða „Jesús er
brú yfir úfin vötn“.
En einnig í sjálfiu New York
ríki hefiur þessi hreyfing skotið
í Wasliington.
Sérkennileg bandarísk trúarvakning:
JESÚBYLTING
EÐA
JESÚTÍZKA
□ „Englar vítis“ hafa að vísu ekki látið umtumast til
réttrar trúar, en svo mikið er víst, að um Kalifomíu brun-
ar nú annar mótorhjólaflokkur í Jesú nafni. Gogo-stelpur,
Maigdalenur okkar tíma, dansa nú fyrir Jesú, svo hundr-
uðum slkiptir. Fjöldinn allur af ungu fólki hefur kastað
frá sér LSD og fer nú „í reisu“ með Jesú. Tughúsundir
síðhærðra bandarískra ungmenna líta á Jesú Krist sem
„superstar“, en ekki aðeins nafn á rokkóperu.
rótum. í Freeville, skammt frá
hinum þekfcta Cornell-háskóla,
er forvitni ferðamanna vakin
með stóm skilti sem á er letrað
„LOVE INN“. Þetta er stór
hlaða sem hýsir um 20 fasta-
gesti og oft jafnmarga skyndi-
gesti. En „Love Inn“ er ekkert
syndairinnar hreiður og vekur
ekki nedna skeMingu meðal ná-
grannanna. Þetta er stórfjöl-
skylda sem telur sig Undir
verndarvaeng Krists. Meðlimir
hennar em oft boðnir í nálæga
skóla til að tala um hættur
eiturlyfjaneyzlu, og meirihluti
Kristin kommúna í Freeville.
þeirira talar þar af edigin
reynslu.
Jesúrokk
— Það getur verið að skóla-
stjórarnir trúi því ekki að
svörin sé hjá Kristi að finna,
en þeir halda að okkur takist
það sem þeim sjálfum hefur
mistekizt, segir foringi hópsins,
Scott Boss. Hann er um þrí-
tugt, áður plötusnúður í New
York borg. Nú tekur hann upp
trúarlegar rokkmúsfkÚagskrár i'
Freeville, sem dreift er til um
30 útvarpsstöðva í landinu.
Hann er einn þeirra sem í senn
vinnur að vinsældum jesúrokks-
ins, og um leið sér hann ný-
frelsuðum Mjóðfæraleikurum
fyrir vinnu..
Nú sem stendur er Jesús
„nafn sem selst“ en Ross etfast
mjög um að áhugi rokkstjam-
anna fyrir firelsaranum vari
lengi.
Margir innan „kerfisins" telja
það ágætt, að Muti þeirrar
æsku, sem mjög hefiur reynzt
erfitt að innlima, hvort sem var
vegna pólitískrar róttækni, eða
nýrra nautnameðala, tdlur sig
nú hafa fundið guð. Þó er
hrifningin dræm á ýmsan hátt.
fhalldssamt fólk hefiur andúð á
lifnaðarfiáttum Jesúfólksins og
síða hárinu. Frjálslyndari menn
innan kirknanna hafa ýmiugust
á Mnni algjöru trú á bókstaf
biblíunnar,-'sem einkennir mik-
inn Muta Jesúhreyfingarinnar.
Gjafir
— En margir hugsa sem svo,
að betta sé bó mikið betra en
eiturlyf. 1 Kalífomíu býr nokk-
ur hluti af stórfjölskyldum Jesú
í villum með sundlaug, sem
efnaðir stuðningsmenn hafa
lánað eða jafnvél gefið.
Það eru stórfjölskyldumar og
Jesúhippamir sem hafa vakið
mesta athygli En það er og
verulegur Muti af venjulegri
millistéttaræsku, sem hefur
hrifizt af hreyfingunni. Oft
heldur þetta fóik áfram að fara
i kirkju, því Jesúhreyfingin
gerir ekki mun á einstökuim
kirkjudeildum og sértrúaxlflókk-
um.
Blanda
En meðal Jesúfólksins er mjög
fáa þeldökka unglinga að flnna,
eins og reyndar meðal hippa.
Þetta er dæmigerð miðstéttar-
hreyfing, og ungir blökkumenn
af millistétt eru bæði fáir, og
öft virkir í Mannréttíndahreyf-
ingunni eða róttækari samtök-
um blökkumanna.
Jesúhreyfingin er ekki skyn-
semistrú. Hún fær sumpart
lánað frá dulfræðum fíknilyfja-
manna Þá hefur Jesús komið
í staðinn fyrir stjömuspáfræði
og hugleiðsluleit austurlenzkra
trúarhragða sem um stund hafa
verið í tízku. Enn eitt einkenni
hreyfingarinnar er bókstafstrú
heittrúarmanna og heilagsanda-
tal Hvítasunnumanna. Allt
þetta blandast saman í sælli
trú hinna nýfrelsuðu.
Blöð í Bandarfkjunum hafa
gert mikið veður úr hreyfimg-
unni. Time, sem kemur út í
sextán miljónum eintaka um
allan heim, lagöi 12 síður af
máli og myndum undir grein
sem blaðið netfndi „Jesúbylting-
in“. Hið róttæka kaþólska tíma-
rit, Ramparts. leggur ágúst-
hefti sitt og að verulegu leyti
undir sama efni, en fyrirsögnin
er f allt öðrum tón: Grooving
on the Blood og the Lanub.
Time lýsir hraða útbreiðslu
hreyfingarinnar með hrifningu
sem jaðrar við óskhyggju. En
Ramparts vekur athygli á ýms-
um afturhaildstilhneiginguim: inn-
an hinnar nýju vakningarhreytf-
ingar.
Söluvara
Sú staðreynd, að blöðin og
aðrir fjölmiölar gera svo mikið
úr Jesúhreyfingunni sem raun
ber vitni, segir fleira um það
hve góð „söluvara" slfkf' efm
er heldur en það, hver er raun-
veruleg þýðing þessarar nýju
tilhneiginga æskunnar. Það *er
enn ekkert hægt að fullyrða u-m
það, hvort hér sé um að ræða
eitthvað annað en tfzkufyrir-
bæri meðal Muta þeirra ungra
Bandarikjamanna, sem tekur
sér stöðu utan við venjulega
lífshætti þar í landi. En flestar
líkur benda samt til þess, að
meirihluti hinna nýfrelsuðu
missi sjónar á Jesú þegar fjöl-
miðlar og tízka bjóða upp á
nýja „súperstjömu“.
Vegna þrítugrar kjallaragreinar
Fágæt má sú lesning vera
sem er jafn flreistamdi og
gömul dagblöð eða þá sendi-
bréf. Þegar þú hefiur fiyrir
framan þig það sem þóttu
merkileg tíðindi og þýðingar-
miest deiluefini á hverjum degi
fyrri áraituga, virðist svo sem
all'ir hlutir færist ótrúlega ná-
lægt. Smáatriðin bregða á leik
í litsbrúðugri fjölibreytni, og
firæðimannlegar frásagnir, siem
inni í knöppum skilgreining-
inni í knöppum skilgreining-
um verða í meira lagi dauf-
legar. (Segi þó enginn, að
án þeirra verði kom-izt).
Undirritaður kemst í svo
viðkvæmt skap vegna þess, að
á dögunum finnur hann í
kisitu up'pd á geymslulofti
nokbur tölublöð af Tímanum
frá stríðsvetrinum 1942. Sjélf-
sagt eru þetta ekki merkilegri
sýnishorn af íslenzkri blaða-
mennsku en hver önnur, en
þegar þau nú eru fyrir augum
manna duga þau ágæta vel
til að skemmta lesiandanum
með nálægð andrúmslofts
sem er horfið, en þó fýllilega
innan seilingar.
En það var reyndar ekki
ætlunin að reka áróður
fyrir þlaðaleit á háaloilltum
sem tómstundagamni. Á þessi
gulnuðu Tímaiblöð er nú
minnzt vegna þess, að þar var
að finna grein, sem 'mun vera
dágóðuir vitnisburður um
menninigarástand tímabilsins
og huigarfar; ef til vill giæti
hún velt einhverju utan á
sig eins og blautur snjóbolti
í hlíð. Þann fyrsta desemiber
heflur ónatfngreindur maður
skriifað kjallaragrein (svíflur
þó andi Jónasar flrá Hriflu yf-
ir vötnum eins og fleira í
þessum blöðum) og nefnist
hún „Bóklestur alþýðu". Þar
er eirnn partuir um skáldsögur
og er þá heldur en ekki hvat-
skeytslega vikið að Halldóri
Laxness, eins og þá var mdkil
tízka bæði í Mogga og Tíma
og víðar. Þessar fjölur ilma
sem hór segir:
„Hailldör Kiljan Laxness
hefir verið stórvirkastur í
þesisari grein, og tðku hann
margir höfundar til fyrir-
myndur um fáránlegt ogsóða-
legt orðaval, fyndnislausa
kaldlhæðmi og girályndiar ádedl-
um um alllt, sem fcðrunum er
heiiagt .. Efnið í sfcáldsögum
Kiljans og þeirra, sem hann
öpuðu er lítið annað en
þynnri og þynnxi útþymndr á
tveimur vísuorðum Bóilu-
Hjálmars: „Eru þar fJestir
aumimgijar, en illgjarnir þeir
sem þetur mega“ .... Kiljan
þynnir þetta út áratugum
saman í margar bækur, og
lætur þessa lýsingu ná til
alllra manna, hvar sem er á
landimu, til allra tíma. Skáld-
sögur hans eru fluillar af ó-
geðslegum lýisingum á úlflgrá-
um ömurleika hversdagsiífs-
ins .... Gráthroslegt er að
hugsa um að Kiljan skuli
télja stg máisvara hinna £á-
taéku og kúguðu. Enginn hef-
ur ausið íslenzka bændur og
verkalýð öðrum eins óþverra-
skömmum og níði, til þess
hefir hann varið öllum sínum
kröftum í áratugi og meiri
pappír og prentsvertu en flest
góðskálLd tm fagurra veirka“.
Vafalaust miuna allmargir
lesendur Halldörs Laxness
skrif sem þessá, eða þeklkja
þau óbeint af ómdldum svör-
um hans um þaiu, sem komdð
hafa á bæfcur. En samt sem
áður er fróðlegt til þess að
hugsa, að þessi sbuli haifia ver-
ið rfkjandi tónm, eða allavctga
algemgastur tónn, í ritsmíðum
um þann ritböfund. sem þá
þegar hafði sfcrilflað Sjélflstætt
fólk og Heimstjós. Ef við ber-
um þessi sfcrif saman vdð rnn-
sagnir um bætour, sem nú eru
settar saman, þá sýnast hlut-
föll reyndar alllt önmur. Það
eru færri undantékmingar á
því að verbum höfunda sé
ékki sýmd eimhverskonar
kurteisi. Það er að visu skrif-
að mjög dræmlega í hægiri-
málgögn um þá höfunda, sem
fást með einum hætti eða öðr-
um við þjóðlflélaigslega gaign-
rýnd (ef þá wokkuð er skrifað),
en menn reyna þó allajafnan
að sýna viðledtni til sanngimi
gagnvart „listrænnd firammi-
stöðu“, jafnvel þótt það sé
þeim þvert um geð. Á síðari
árum er það varía nema einn
höfumdur sem heflur Meypt
mörrnum í amnam eims ham og
Halldór gerði hér áður fyrr,
og það er Guðbergur Bergs-
son.
Emigimm veit hvað átt hefur
flyrr en másst heflur, á
Geir bdslkup Vídalín að hafla
sagt eftir að andslkotanum
hafði verið kiippt út úr trú-
arjátningunni og stfðan laumað
inn í hana atftur í þamæstu
útgáfu
Ekki svo að skilja, að ég
vilji sakna þeirrar blindu
skapvonzbu, sem áðumefnd
kjallaragrein er dæmigerður
fulltrúi fyrir. En ég hefi
grun um að í þann tíð hafi
menn í raun og veru tékið
meira mark á orði rithöfund-
ar en nú. Sú fúlmennska í
andanum, sem nú var vitnað
til, er ékki imerlkáleg í sjálfri
sér heldur sem einskonar
vitnisburður og minnisgripur
einmitt um þetta. Okkur
skilst, að fyrir nokkrum ára-
tuigum hafi rnenn laigt mikllu
meira persónulegt kapp í mat
sitt t.d á nýjum slcáldsöigum,
borið hana saman við sín
eigin viðhorf af miklu meiri
ástríðu en við eigum nú að
venjast. Bókmenntalestur virð-
ist orðinn öðru vísd nú, lík-
lega umburðarlyndari. sem er
[L^ILD©^[K5
em<mm
IFDSTDILtL
ágætt, en um leið þrengri,
sérhæfðari, og slappari. Menn
sýnast miklu fiemur hikandi
við að tatoa hmnskiptna, per-
sónulega afstöðu til bóto-
menntaverka (og á ég þar
auðvitað ekki við það eitt að
menn skrifi um bækur). Þeir
Mka í lemgstu lög við að
fella dóma, bíða eftir þvi
sem aðrir segja, skjóta eigin
afstöðu á bak við þokukennt
margræði ýmissa nýrri verka
— og þar fram eftir götunum
Enginn veit hvað átt hefur
fyrr en misst hetfur — en það
er ékki beðið um eilíft líf
fyrir Meypidóma í garð„öðru-
vísi“ rithöfunda. heldur þann
virka áhuga á þvtf sem skrifa*
er, sem gefur miinmim rét+
til að andmæla eða f«sna
bókmenntaverkum af skyn-
samlegu viti
Arni Bergmann.
i
i
t