Þjóðviljinn - 24.12.1975, Blaðsíða 24

24 StÐA — ÞJÓÐVILJINN — Jólablaö 1975.
Einar Már
Jónsson heldur
áfram frásögn
sinni af vestur-
íslendingum
í Kanada
Þannig var lifiö á sléttunum miklu áöur fyrr — áður cn hvitir menn út-
rýmdu visundahjörðunum. Þessi útstiiling er á þjóöminjasafninu í Winni-
peg og mun hún aö visu ekki eiga aö sýna indiána á visundaveiöum heldur
métis, þ.e.a.s. kynblendinga frakka og indiána, en þeir voru fjölmennir i
Manitoba og mynduöu sérstaka þjóð.
Þetta skilti mætir feröamönnum sem koma til Baffins lands. A þvi stendur
„Velkominn” á þremur málum: ensku, frönsku og tungu núita (eða eski-
móa) og sýnir þaö ferðamanninum þegar aö Kanada er ekki tvityngt land
heldur fjöltyngt.
„Métis” á visundaveiöum.
INDÍÁNAR
Ariö 1910 dreymdi ungan mann,
Trausta Vigfússon i Geys-
is-byggð, að maður nokkur kom
inn i herbergi hans. Hann kynnti
sig sem John Ramsay og sagði
svo við Trausta: „Ég vil að þú
reisir garð umhverfis gröf ást-
kærrar konu minnar Betsýjar á
Sandy Bar”. Trausti baðst undan
þessu, hann sagðist vera fátækur
og hafa litið bolmagn til slikra
framkvæmda, og þvi ráölagöi
hann manninum að snúa sér eitt-
hvað annað. En John Ramsay
sagði þá að allir aðrir hefðu dauf-
heyrst við bæn hans.
Trausti gleymdi þessum draum
fljótlega, en nokkrum mánuðum
siðar dreymdi hann sama mann-
inn aftur. bá lét hann reisa garð
umhverfis leiði Betsýjar, sem
merkt var með legsteini með
nafni hennar, og standa bæði
garðurinn og legsteinninn enn á
Sandy Bar.
Einum þrjátiu og fimm árum
áður en þessi atburður varð hafði
John Ramsay hitt islendinga i
fyrsta sinn. Fyrsta vetur islensku
landnemanna á þvi svæði sem
Kanadastjórn hafði úthlutað þeim
fóru þrjár fjölskyldur norður til
íslendingafljóts og hugðust setj-
ast að fyrir norðan fljótið nálægt
þeim stað þar sem nú er þorpið
Riverton. En meðan þeir voru að
ir inn á land indiána. Þess vegna
skyldu þeir yfirgefa staðinn. ís-
lendingarnir voru ekki of vissir i
sinni sök, og varð niðurstaöan þvi
sú að báðir aðilar komu sér sam-
an um að skjóta málinu til um-
boðsmanna stjórnarinnar.
Nokkru siðar kom sá úrskurður
aö landsvæði islendinganna næði
norður fyrir fljótið, og mættu þeir
þvi byggja á þessum stað.
Eftir þetta varð John Ramsay
hinn mesti vinur isléndinga og
aðstoðaði þá á ýmsan hátt. 1
hungursneyðinni fyrsta vorið
hjálpuöu indiánarnir islendingum
með matgjöfum og hefði ástandið
orðið enn alvarlegra ef þeirrar
hjálparhefði ekki notið við. Siðar
leiðbeindu indiánarnir þeim með
ýmsa veiðitækni, einkum fisk-
veiðar undir is, sem annars stað-
ar er skýrt frá, og fór það svo að
islendingar urðu hinir mestu
kunnáttumenn á þessu sviði. John
Ramsay var einnig leiðsögumað-
ur islendinga i byrjun meðan þeir
voru enn litt kunnugir landinu.
Kynntist hann sérstaklega vel
þeim islendingum sem settust að
við islendingafljót.
Þegar bólusóttin gekk um á
Nýja Islandi herjaði hún jafn
grimmdarlega á indiánana og is-
lendingana. Þann vetur fór John
m ------>■
Frá Manotoba-háskóla : þar er bæöi kcnnd Islenska — og cree.
byggja fyrsta kofann, komu indi-
ánar aö og fóru að ýfast við þá.
Forystumaður þeirra gerði sig
liklegan til að ýta báti islending-
anna út i fljótið þar til einn þeirra
kom hlaupandi með reidda öxi.
Þá reri hann burt sem skjótast i
barkarbát sinum: Þessi indiáni
var John Ramsay. Allan þennan
dag reru indiánarnir upp og niður
ána ogskjfiuýmistá fugla eða upp
i loftið, greinilega i þeim tilgangi
aðhræða landnemana. Siðla dags
gengu indiánarnir svo inn i kofa
landnemanna með byssur i hendi
og settust þegjandi niður i hálf-
hring við dyrnar, en islending-
arnir sátu innstinni. Þannig leið
nokkur timi, en um sólsetur kom
John Ramsay með indiánskan
túlk. Hann tilkynnti islendingun-
um að nýlenda þeirra næði aðeins
norður að Islendingafljóti en ekki
lengra, og væru þeir þvi nú komn-