Þjóðviljinn - 24.12.1975, Blaðsíða 44

44 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Jólablaö 1975
Orkulindir
íslendinga
Framhald af bls. 9.
náttúrlega ekki svona samninga,
en i reynd er enginn meginmunur
á þvi hvernig kerfiö er raunveru-
lega rekiö. Varöandi samskipti
orkuvinnsluaöila innbyröis erum
viö langt á eftir noröurlandaþjóö-
um. Viö þurfum hiö fyrsta aö ráöa
bug á þessari vanþróun okkar og
reka orkukerfiö aö miklu leyti
sem eina heild um allt landiö, rétt
eins og gert er áNoröurlöndum Sé
þetta gert gæti svo fariö aö
ávinningurinn af þvi að steypa
öllu saman I eitt fyrirtæki yröi
litill annar en sá aö losna við
samningagerð milli orkuvinnslu-
fyrirtækjanna innbyröis.
Þaö má hugsa sér að hér i
framtiöinni veröi komiö á þessu
skandinaviska fyrirkomulagi eöa
þá samhæfingu sem byggist á
einum rekstraraöila,en ljóst er aö
við núverandi ástand veröur ekki
unað öllu lengur. Hvor leiðin sem
valin er, er óhjákvæmilegt aö
vissir hlutar rekstrarins séu sett-
ir undir heildarstjórn til aö ná
heildarhagkvæmni svo sem lengi
hefur tiökast á Noröurlöndum.
Um dreifiveiturnar gildir al-
menn regla stærðarhagkvæmn-
innar. Æskilegt er aö veiturnar
séu stórar og þá aö sama skapi
fáar, en þetta er háö landfræöi-
legum skilyröum hér sem annars
staðar, auk þess sem fámenniö
setur okkur skorður.Þaö er þvi
engin furöa aö dreifiveiturnar eru
miklu minni hér á Islandi en I
nágrannalöndunum. En nauösyn
ber til aö gera þær eins stórar og
aðstæöur okkar frekast leyfa.
Umhverfismál;
hagsmunaárekstrar
og náttúruvernd
— Nú er mikiö tal aö um um-
hverfisvernd. Hvernig lita þau
mál út frá sjónarmiöi Orkustofn-
unar?
— Þaö er rétt aö miklar
breytingar hafa oröiö á viöhorf-
um manna úti i þjóðlifinu til
náttúruverndar og almennt til
umhverfismála. Allt fram til 1969
eöa 1970 þótti mjög eftirsóknar-
vert að fá virkjun og engin dæmi
þess að heimamenn i héraöi höfn-
uöu virkjunarmöguleika á um-
hverfisforsendum. Og hins gamla
viöhorfs gætir aö sjálfsögðu enn
þótt komið hafi þetta vissa mót-
vægi: viöurkenning á áhrifum á
umhverfiö sem virkjun veldur.
Vandi okkar hér á Islandi er
ekki mikill miðaö viö mörg önnur
lönd þar sem raforka er aðallega
unnin i varma-aflstöövum. Þær
eru æöi mikiö meingandi fyrir
umhverfi sitt.
Kjarnorkuver meinga litið sem
ekkert I venjulegum rekstri, en
þar kemur til ótti manna viö
mannskæð slys, misnotkun til
hernaöar eöa hryðjuverka og
áhyggjur af þeirri byröi sem lögö
er á heröar komandi kynslóðum
meö varðveislu geislavirkra úr-
gangsefna frá slikum stöövum
um þúsundir ára. Vatnsaflstöðv-
arnar hafa þann stóra kost aö
spilla ekki umhverfi sinu meö
meingandi úrgangsefnum og þær
leggja komandi kynslóöum ekki
byröar á heröar, þvi leggja má
rekstur þeirra niöur, tæma uppi-
stööulónin og rækta lónbotninn ef
menn svo kjósa einhverntima i
framtiðinni, og gera sjálfar
stöövarar aö söfnum. Hér er um
allt annaö aö ræöa en td. viö
vinnslu oliu. Olia sem eitt sinn
hefur veriö brennt er um alla
eilifö glötuö. En vatnsorkuver
geta samt haft mikil áhrif á um-
hverfið þar sem þær eru gerðar.
Þess vegna eru væntanleg um-
hverfisáhrif frá virkjun eöa ööru
orkumannvirki oröin fastur liöur i
rannsóknarstarfsemi okkar, og
þaö heldur vafalaust áfram.
Hér verður að greina á milli
tveggja þátta. Sumt af um-
hverfismálunum i sambandi viö
virkjanir er i reynd ekki annaö en ■
árekstur á milli mismunandi
hagsmunaaöila um efnahagslega
hagnýtingu landgæða; á aö nota
landiö og vatniö sem rennur um
það til rafmagnsframleiöslu, til
fiskiræktar, til beitar? Á hinn
bóginn er svo hrein náttúruvernd
Samvinnufélag
útgerðarmanna
Neskaupsstað
óskar öllum félagsmönnum sinum og öör-
um viðskiptavinum
gleöilegra jóla og farsæls komandi árs
HAPPDRÆTTI
DAS
Ómar Þóröarson stöövarstjóri viö Mjólkárvirkjun viö rennslismæling-
ar I Hófsá uppi á Dynjandasvæöi aö vetrarlagi. Ljm. S. Rist.
þar sem sjónarmiðiö er þaö aö
koma I veg fyrir breytingu á
náttúrulegu umhverfi. Hvort
tveggja kemur inn i myndina sem
umhverfisáhrif og stundum
blandast þetta dálitið saman.
Bjartsýnn á aö unnt
sé aö samræma
sjónarmiðin
— Getur ekki oröiö erfitt aö
sigla milli skers og báru I þessum
efnum ?
— Jú, en ég held þaö sé hægt, ef
þessir fletir mála eru teknir til at-
hugunar þegar i byrjun
rannsókna og annars undirbún-
ings. Stundum þarf þá að haga
virkjun ööruvisi en ella heföi ver-
iö. Aðalatriöiö er aö samræma
sjónarmiöin og ég held þaö muni
takast hér á landi. Svo má ræöa
um umhverfisáhrif þess iðnaöar
sem orkuna nýtir, en þaö er allt
annaö mál.
— Já, það tilheyrir ekki þess-
uin kafia. En þetta var um vatns-
aflstöðvar. Hvaö um nýtingu
jarövarma. — er sú nýting jafn
vinsamleg umhverfinu?
— Viö jarögufustöövar getur
oröiö meingun frá affallsvatni,
þe. vatni sem kemur upp meö
gufunni og inniheldur mikið magn
Framhald á bls. 4 7.
óskaröllum landsmönnum
(ILEDILEGRA JÓLA
OG FARSÆLDAR Á KOMANDI ÁRI,
HAPPDRÆTTI
DAS
UPPSÁTUR — VIÐGERÐIR
NÝSMÍÐI — EFNISSALA
2 dráttarbrautir og 20 skipastæöi
skapa hagkvæm skilyrði fyrir
fljóta og góöa þjónustu
Skipasmíðastöð
Njarðvíkur
Sjávargötu 6-10 Ytri Njarðvík.
Símar 1250 og 1725.