Þjóðviljinn - 24.12.1975, Blaðsíða 39

Jólablað 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA :ig
ÞORVARÐUR MAGNÚSSON
þýddi
Þorvarður Magnússon
hefur þýtt nokkur ævintýri
Maóría og eru tvö þeirra
birt hér. í kynningu á ævin-
týrunum segist þýðanda
svo frá:
,,Það þarf ekki annað en
að kynnast hinum háþró-
aða tjáníngarmáta Maó-
ría, í söngvum og sögum,
til að sjá, hve gamalgróin
menning þeirra var. Þess-
ar sagnir og söngvar hafa
borist til okkar yfir haf
margra kynslóða.
Goðsagnir og þjóðsögur
Maóría eru gæddar
sterkri persónusköpun,
enda löng saga að baki.
Það er frá þessum söngv-
um og sögum, sem Ný-Sjá-
lendingar hafa þekkingu
sina af venjum og siðum
frumbyggja Nýja-Sjá-
lands, frá því er fyrsti ein-
trjáningur þeirra kom
þangað og þar til hvíti
maðurinn tók sér þar ból-
festu...
Með sögum sínum,
söngvum og Ijóðum hafa
Maóriar lagt óviðjafnan-
legan skerf til menningar
Ný-Sjálendinga, bæði bók-
mennta- og hljómlistar."
TVÖ
ÆVINTÝRI
FRÁ
ryflAÓRÍUM
FRUM-
BYGGJUM
NÝJA-
SJÁLANDS
Ævintýriö um Máa, sem
lyfti Nýja-Sjálandi úr sæ
Mái var sonur Taranga og
Makú-Ta-Tara og kominn i
beinan karllegg frá Rangi (himn-
inum ) og hann var einnig kominn
aí Pö-Pú (móður jörð).
Þegar hann fæddist, kastaði
faðir hans Taranga honum i haf-
ið. af þvi að hann hélt, að sonur-
inn hefði fæðst andvana. En öld-
urnar báru hann að landi, og þar
fannst hann og var fóstraður upp
af frændum sinum Tama-Kí-Te-
Rangi-fólkinu. Þegar hann komst
á legg, fór hann til móður sinnar
og bræðra og sagði þeim, hver
hann var.
Hann gat haft samband við alla
lifandi hluti og hann gat heimsótt
andaheiminn. Hann fór til sólar-
innar og fékk hana til að lengja
daginn, og hann kom með eldinn
upp á jörðina frá undirheimum
guðanna.
Svo liðu timar, þar til Mái
vaknar morgun einn og er þá lat-
ur mjög og kom engu i verk, en
bræður hans settu fram báta sina
og fóru til fiskjar.
Þegar kona Máa og börn verða
þessa vör. fóru þau að mögla og
nöldra yfirleti hans. Mái reiddist
og hrópaði: ,,Ég skal veiða svo
stóran fisk handa ykkur, aö þið
getið ekki étið hann upp”. Hann
tók fram gamlan öngul, er smið-
aður var úr kjálka einnar formóð-
ur hans, er Múri-Ranga-Venúa
hét, og hann beitti öngulinn með
perluskeljum og hundsrófu.
Þennan öngul hnýtti hann svo á
langan og sterkan vað. Siðan
veiddi hann dúfu og kom sál sinni
fyrir i fuglinum og batt svo dúf-
una við hinn endann á færinu.
Þegar allt þetta var búið, faldi
Mái sig niðri i bát bræðra sinna.
Næsta morgun vöknuðu bræður
hans, tóku bátinn og reru burt án
þess að sjá Máa. Þegar þeir voru
komnir langt frá landi, skreið Mái
úr felustað sinum. Bræðurnir
hrópuðu hvor á annan, að þeir
skyldu snúa við til lands, þvi að
þeir voru hræddir við, hve Mái
kunni mikið fyrir sér. Mái teygði
þá úr hafinu, svo að ströndin var
alltaf jafnlangt burtu, hve ákaft
sem þeir reru til lands. Þeir gáf-
ust nú upp og reru út á venjuleg
fiskimiö, en Mái stýrði bátnum.
Þegar bræðurnir vildu varpa
akkerum og fara að fiska. þá
mótmælti Mái þvi og bað þá
fara lengra frá landi. Að siðustu
komu þeir út á opið haf og byrj-
uðu að renna færum og fiska. Þeir
renndu aðeins tvisvar og báturinn
var fullhlaðinn. ,,Við skulum nú
fara til lands,” sögðu bræðurnir
við Máa bróður sinn.
Mái svaraði: ,,Við skulum
dvelja enn um sinn, ég vil renna
minu færi”. Hann dró undan
skikkju sinni sinn fagurskreytta
öngul og renndi færinu. Færið
sókk dýpra og dýpra, þar til öng-
ullinn kom niður á þak á húsi á
hafsbotni.
öngullinn rann niður á dyra-
helluna og loks inn i húsið.
Brátt fann Mái að eitthvað beit
á, og hann byrjaði að draga færið.
Dúfan.flaug himinhátt með hinn
endann á færinu, en Mái dró af
öllum kröftum, þvi þungt var að
draga. Það fór að ólga i sjónum
kringum bátinn, en þá fór Mái að
syngja söng, sem gerir þunga
hluti létta. Bræður hans æptu
dauðhræddir, en hann hélt áfram
að syngja Hiki, töfrasönginn. og
andi hans var himinhátt yfir öllu
með dúfunni.
færa guðunum fórn af fiski þeim,
er þið hafið dregið. Þegar við
komum heim, mun ég finna prest
okkar, og hann mun hafa yfir hin-
ar réttu bænir og við verðum allir
hreinsaðir. Og þar á eftir getum
við skipt upp Te-íka-Mái (fiski
Máa), og þið getið farið glaðir og
ánægðir heim til ykkar”, og hann
byrjaði aö vaða i land.
En Mái var varla kominn úr
augsýn, þegar bræður hans fóru
að hallmæla honum. Þeir dróu
bátinn á þurrt og fóru að éta og
byrjuðu að skipta Te-fka-Mái,
þótt Mái hefði ekki lokið við að
færa fórnina til guðanna. Guðun-
um likaði ekki framferði bræðr-
anna, og þeir sneru reiði sinni að
þeim.
Fiskurinn Te-lka-Mái fór að
hreyfa hausinn og berja með
sporðinum og reisa bakuggana og
gapa. Fiskurinn varð að landi og
vegna óhlýðni bræðranna varð
þetta land hrjóstrugt og fjöilótt og
slétturnar eru með dölum og gilj-
um.
Ef bræður Máa hefðu hagað sér
betur, þá hefði þessi stóri fiskur
legið kyrr og rólegur, og þetta
hefði orðið fegursta land á jörð-
inni.
Þannig dró Mái Nýja-Sjáland
upp af botni hafsins, þar sem guð-
inn Rangi, það er himinninn sjálf-
ur, hafði falið það. Þetta gerði
Mái með gömlum öngli og oddur
öngulsins var gerður úr kjálka
formóður hans Múri-Ranga-
Venúa. Og i Here-Taúnga-héraði
geta menn enn sýnt þennan öngul.
sem varð að höfða, sem gengur
langt út i hafið og afmarkar
Havkes-fjörð að sunnanverðu.
Hann dró heilt land upp at
sjávarbotni, landið Papa-Túa-
Núka.
Nú kenndi báturinn grunns, og
Mái segir við bræður sina. sem
voru skjálfandi hræddir: ..Verið
óhræddir og róiegir, ég ælla að
Brúöar-
ránið
Rétt áður en hviti maðurinn
settist að i Aukland, þá var stór
viggirtur kastali á fjalllinu El-
Den. Veggir þessa kastaia voru
þykkir og sterkir og mikill fjöldi
Maoria bjó þar. Þetta pa eða hús
var kallað Mán-Gavá.
Hermenn þessa ættflokks Mán-
Gavúa, sem bjó i kastalanum
höfðu lengi átt i striði við Avitúa
og Vækatúa. Það var barizt á
báðar hliðar með jöfnum ákafa,
en hvorugur hópurinn gat unnið á
hinum. Aftur og aftur var gert
áhlaup á hið volduga pa
(kastalann) Mán-Gavá, en alltaf
voru óvinirnir hraktir til baka.
Að lokum fóru Avitúar og
Vækatúar að leita fyrir sér um
frið fyrst þeir gátu ekki tekið
kastalann Mán-Gavá.
Foringi Mangavúa samþykkti
þetta friðarboð, þar eð hann gat
ekki heldur unnið fullnaðarsigur.
Þá var Te-Ponga, hraustur og
stórlátur foringi frá Avitúum
sendur með flokk manna með sér
til kastalans Man-Gavá.
Þeir voru boðnir velkomnir(og
fólkið saínaðist saman i kastala-
garðinum fyrir framan fundar-
staðinn. Þarna blandaðist fólkið
saman, sem fyrr hafði verið
óvinir.
Foringjar beggja héldu friðar-
ræður og mæltust til vináttu.
Konurnar elduðu mat fyrir
gestina og mikil veizla var haldin.
til að gera friðarsamningana
minnistæða. Svo. þegar borðhaldi
var lokið og rökkur læddist yfir
var farið að dansa. Röð eftir röð
Framhald á næstu siðu
Demantar,
perlur,
silfur og gull
#ull & ^íUur b/f
LAUGAVEGl 35 - REYKJAVlK