Þjóðviljinn - 13.06.1976, Blaðsíða 2

Stóra leikhúsið á 200 ára afmæli
Stóra Leikhúsið i Moskvu, sem
þekktara er undir rússneska
nafninu Bolsjoi, á tvöhundruð ára
afmæli um þessar mundir. Fyrir
afmælið fór fram gagnger við-
gerð á leikhúsinu, og nú litur það
út eins og splúnkunýtt væri.
Voldugt svið
Sviðiö i Stóra Leikhúsinu er
miklu stærra en áhorfendasalur-
inn bæöi að flatarmáli og rúm-
máli. Salurinn er 25 metrar á
lengd, 26 á breidd og 21 undir loft,
en sviðið er 39 metrar frá fram-
sviði aftur að vegg, og það er 15
metrum breiðara en salurinn.
Hæðin frá sviðsgólfinu upp undir
loft er 39 metrar. En þessi hlutföll
eru eðlileg. þvi að sviðið er flókið
verkfræðilegt fyrirbæri, t.d. eru
notaðar 190 stórar rafknúöar
vélar til að flytja til leiktjöldin og
miðstýrt ljósakerfið samanstend-
ur af 600 vélum i viðbót. A ljósa-
borðinu eru 360sveifar, og stjórn-
ar hver um sig sinu ljósi, bæði
styrk þess og lit. Prógrammið er
fyrst sett inni tölvu, sem gefur
siðan á sjálfvirkan hátt það ljós
sem við á hverju sinni.
325sérfræðingar á ýmsum svið-
um taka þátt i undirbúningi
nýrrar sýningar, og er þá ekki
talið lið tæknimanna, ljósa-
manna, sviðsmanna o.s. frv., en i
þvi liöi eru nær 400 manns.
Á verkstæðum leikhússins
vinna 390 manns, fulltrúar 92
starfsgreina. Ég mun nú nefna
nokkrar tölur sem gefa til kynna
yfirgripsmikið starf þeirra. Á s.l.
ári voru saumaðir búningar úr
430 þúsund metrum af efni. 261
tonn af ýmiss konar efni var not-
að i leiktjöld, leikmuni o.s.frv. A
árinu voru saumaöir 8766 leik-
búningar og 23786 pör af skó-
fatnaði.
t búningageymslu leikhússins
eru geymdir u.þ.b. 150.000
búningar og i hárkollugeymslunni
eru 5000 hárkollur.
Þúsund listamenn
Fleiri iistamenn eru fastráðnir
við Stóra Leikhúsiö en við nokk-
urt annað leikhús i heiminum:
uþ.b. þúsund manns. Þar af eru 74
einsöngvarar. t kórnum eru 166
félagar. Barnakór er einnig starf-
ræktur, og i honum eru 40 ungir
söngvarar. Ballettdansarar eru
246. 97 látbragösleikarar taka
einnig þátt i mörgum óperum og
ballettum. Hljómsveitin telur 251
mann.
A tveimur öldum hefur Stóra
Leikhúsið safnað að sér ómetan-
legum auðæfum. t nótusafni þess
eru geymd nokkur þúsund óperu-
handrit og 1500 balletthandrit. A
viöfangsefnaskrá leikhússins eru
næstum þvi 60 verk, þaraf margir
gimsteinar listarinnar, rússnesk-
ir, sovéskir og erlendir.
Svanavatnið 1335
sinnum
Meöal viðfangsefna leikhússins
eru nokkrir „methafar”, sem
veriö hafa á skránni i hundraö ár
eöa meira. Hin forna rússneska
ópera „Ivan Súsanin” hefur ekki
farið af fjöiunum siðan hún var
frumsýnd árið 1842. Vitaskuld
hefur óperan breyst, en hún hefur
gengið i arf kynslóö til kynslóðar.
„Giselle”, ballettinn frægi eftir
Adan, hefur gengiö frá 1844, og
„Faust” eftir Guno hefur verið
fastur liður siðan 1866.
„Svanavatnið” eftir Tjækovski
hefur veriö sýnt oftast af öllum
baliettum, eða 1335 sinnum siðan
1877. Nú eru sýndar tvær útgáfur
af Svanavatninu, önnur frá alda-
mótunum og hin frá 1969.
En óperan „Évgeni Onegin”
slær þó öll met, þvi hún hefur ver-
iö sýnd 1926 sinnum. „La Travi-
ata” eftir Verdi hefur verið sýnd
oftast af erlendum óperum, 1449
sinnum á 105 árum.
Frá byltingu hafa verið sýnd-
ar samtals 80 óperur og ballettar
eftir sovéska höfunda, u.þ.b. 60
eftir rússneska höfunda og h.u.b.
90 eftir erlenda höfunda.
Á s.l. fimm árum hefur leik-
húsið frumsýnt 16 ný verk, þar af
8 eftir sovéska nútimahöfunda og
5 eftir sigilda rússneska höfunda.
I tilefni 200 ára afmælisins eru
frumsýnd fjögur ný verk.
8000 á kvöldi
Á hverju kvöldi koma 8 þúsund
áhorfendur á sýningar Stóra
Leikhússins og i leikhúsinu sjálfu
Kreml, en þar er annað sviö leik-
hússins.Á leikárinu 1975 var tek-
ið á móti tveimur miljónum og
689 þúsund manns á þessum
tveimur stööum. En þar með er
ekki öll sagan sögö, þvi að á þessu
sama leikári stóö leikhúsið fyrir
hundruðum sýninga i félögs-
heimilum útum allt land, á vinnu-
stööum i Siberiu, á samyrkju-
búum og i herbúðum.
Siðan 1954 hafa stórir hópar frá
leikhúsinu verið i 40 löndum, og i
sumum þessara landa oftar en
einu sinni. Sólodansarar og ein-
söngvarar Stóra leikhússins hafa
komið fram i miklu fleiri löndum.
Viö áhorfendaskara Stóra
Leikhússins má bæta miljónum
og aftur miljónum manna sem
notið hafa kvikmynda, sjónvarps-
upptakna og hljómplatna með
listamönnum þess. List þeirra er
brunnur, sem seint veröur þurr-
ausinn.
t tilefni afmælisins var átt viö-
tal við aðalóperuleikstjóra Stóra
leikhússins, Boris Pokrovski.
Fara hér á eftir nokkur af svörum
hans, en hann var fyrst að þvi
spurður, hvað hann héldi um það
allútbreidda álit, að óperan hafi
þegar sungið sitt fegursta, eigi
ekki framtiö.
— Maður fer náttúrulega ekki
aö móðgast þótt einhver skilji
ekki eða finnist litið til óperunnar
koma. Óperan er lýðræðisleg list-
grein, en hún er ekki eins og kvik-
myndin: maður skýst ekki inn i
óperuleikhús i frakkanum, eins
og i bió. Óperan krefst fagur-
fræðilegs, andlegs, menningar-
legs undirbúnings. Óperan er list-
grein sem býr yfir mikilli and-
legri dýpt. Ég er sannfærður um
að mannkynið hefur enn ekki
notað nema óverulegan hluta af
þeim möguleikum, sem óperulist-
in býður upp á. Meðal sigildra
óperuverka eru mörg sem ein-
kennast af erkisnilld. Ég trúi á
glæsilega framtið óperunnar.
— Hvað getið þér sagt okkur um
Stóra leikhúsið á þeim timum
þegar sovésk list var að fæðast,
á árunum um og eftir 1920?
Á fyrstu árunum eftir bylting-
una voru uppi meðal gagnrýn-
enda deilur um það, hvort Stóra
leikhúsið ætti sér tilverurétt.
Hvort slikt leikhús væri nauðsyn-
legt. En á meðan þessar deilur
stóðu sem hæst þyrptist alþýðan i
leikhúsið, sem áður nefndist leik-
hús keisarans. Þangað komu her-
menn beint af vigvöllunum,
verkamenn, sem aldrei höfðu áð-
ur séð óperu eöa ballett — og
þetta fólk hreifst af leikhúsinu. Sú
stefna varð vitaskuld ofaná, að
alþýðan ætti rétt á að njóta si-
gildrar listar. Á grundvelli
þeirrar stefnu hefur leikhúsið
starfað allar götur siðan. Stóra
leikhúsið hefur ákveðnu hlutverki
að gegna i þjóðfélaginu: það á að
vera miðstöð og vettvangur alls
hins besta, sem skapað hefur
veriö á sviði tónlistar, bæði af
rússneskum og erlendum snill-
ingum.
En sigild list verður að fylgjast
með timanum, hreyfast i takt viö
lif þjóöarinnar. Hversu stoltir
sem viö erum af arfleifð okkar
megum við adrei gleyma þvi, að
listin getur ekki þróast án þess að
fást við nútimann. Þetta á einnig
við um óperuna. Ég er algjörlega
sannfærður um að óperan á að
taka til meðferðar hugmyndir
og vandamál nútimans. — APN —
Úr óperunni Kanan frá Pkokof eftir Rímski-Korsakof. Stóra leikhúsið er öflugast
vigi hinnar sigildu rússnesku óperu.
Maja Pllsetskaja I Svanayatninu, sem hefur veriö sýnt oftat en nokkur ballett annar
á sviöi leikhússins. ( ‘ i ; ;