Þjóðviljinn - 23.03.1977, Blaðsíða 7

Miövikudagur 23. mars 1977 1 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Það hlýturað verðaniðurstaða mínaf þessumhugleið-
ingum að sósíalismi eigi ekki að vera trúarbrögðum
andsnúinn, — nema þau séu notuð sem ópíum ...
Böðvar
Guðmundsson
menntaskóla-
kennari
Akureyri:____
Ópíum handa fólki
Trúmálaumræöa er fremur
sjaldgæf meöal þeirra sem eru
til vinstri i stjórnmálum. Þau
riki sem hafa á einhvern hátt
byggt upp sóslalisma amast
flest hver opinberlega viö trúar-
iökunum fólks og leggja jafnvel
blátt bann viö öllu trúarhaldi.
Trúleysi, - aö minnsta kosti I
oröi, — hefur einkennt mál-
flutning margra helstu baráttu-
manna fyrir jöfnun llfsgæöa og
réttlæti á jörð. Þó hefur margur
sósialisti bent réttilega á aö
frumkristnir söfnuöir hafi lifaö i
einhvers konar sameignarsam-
félagi og til hliðstæöu viö frum-
kristni hafa menn búiö til hug-
takiö frumkommúnismi. Nú er
þaö svo aö trúarbrögö eru ein-
mitt eitt af séreinkennum dýra-
tegundarinnar homo sapiens og
mannfræöingar telja að ekki
hafi fundist það samfélag
manna á þessari jörö sem ekki
hefur meö einhverjum hætti
bundið vonir sinar um fram-
gang I lifinu við rétta hegöun viö
einhv.k. guði eöa anda. Miög
er þaö þó mismunandi hvaö trú
hinna óliku samfélaga er mikil,
hversu hugmyndafræöi trúar-
bragöanna er flókin, siöakerfi
nákvæmt og afskipti manna og
guöa mikil. Margir raun-
hyggjumenn halda þvl blákalt
fram aö trúarbrögö séu einungis
afleiöing af ákveönu þroskastigi
viökomandi þjóöar og þeim
hljóti að linna á ööru vitsmuna-
og þroskastigi. Á þaö stig virö-
ist þó ekkert samfélag enn vera
komiö og þvi tel ég fulla ástæöu
fyrir umræöu sósialista um
þennan þátt i heimsmynd
mannskepnunnar, og ekki hvaö
sist tel ég ástæöu til að sérhver
hugsandi sósialisti geri sér ljós
þau rök sem hann notar gegn
trúarbrögðum og ástæöur sinar
fyrir þeim rökum.
Karl Marx lét þau orö falla aö
trúarbrögö væru óplum handa
fólki. Það ópíum slævöi stétt-
læga vitund þess og sætti þaö
betur viö ill kjör sin. Þetta er
áreiðanlega nokkur sannleiki,
og ekki hvað sist ef einungis er
horft til þeirra trúarbragöa sem
kapitaliskt umhverfi Karls
Marxs einkenndist af, þe. trúar-
bragöa i höndum mótmælenda-
söfnuöa, kaþólikka og gyöinga.
Boöskapur þessara trúardeilda
var þá og er enn fyrst og fremst
boöaöur af trúarsamfélögum
sem hafa á sér eigin valda-
skipulagningu og hún var og er
svokallaö pýramldaskipulag,
grunnur byggingarinnar eru
einstakir, almennir safnaöar-
meölimir, ofar og færri eru
prestar, þar fyrir ofan prófastar
eöa kardinálar og svo efst bisk-
upar, kaþólikkar loka sinum
pýramida meö einum steini I
toppinn, páfanum. Þetta þýöir i
raun og veru aö kirkjan er ólýö-
ræöisleg stofnun meö innbyröis
stéttskiptingu og þaö gefur þá
lika auga leiö aö hugmynda-
grundvöllur trúarinnar,
kenningin, hlýtur aö birtast hin-
um almenna safnaöarmeölim,
neöst I pýramidanum, I túlkun
þeirra sem ofar sitja og eiga
annarra hagsmuna aö gæta en
þeir. Nú kynni margur aö segja
aö þessar forsendur séu brostn-
ar I samfélagi Islendinga i dag,
presturinn I tilteknum launa-
flokki rikisstarfsmanna eigi
litla efnahagslega samstööu
meö fjárglæframanninum sem
iörandi þiggur náöarmeöölin úr
hendi hans viö altarisgöngu.
Engu aö síöur er þaö svo,
presturinn nýtur ýmissa for-
réttinda vegna starfs slns, lif-
vænlegra launakjara, — alla
vega miöaö viö verkamenn og
barnakennara, — hlunninda
vegna starfs og ekki hvaö sist
viröingar. Þaö gefur þvi auga
leiö aö stéttarvitund hans er
meö svipuöu móti og annarra
láglaunaöra embættismanna,
hann vildi gjarnan auka tekjur
sinar agnarlitiö og halda þvi
sem hann hefur. Auk þess er
starf hans hreinlegt og þægilegt
og gefur tilefni til nokkurra frl-
stunda, hann fær I starfi sinu
tækifæri til aö umgangast fólk
og kynnast mörgum og einnig til
aö láta nokkuö gott af sér leiöa i
sorg og gleöi sinnar hjaröar.
Þaö þarf þvl engan aö undra aö
klerklegt viöhorf til róttækra
þjóöfélagsbreytinga einkennist
af nokkurri tortryggni og túlkun
prestsins á kenningunni miöi
frekar aö þvi aö styrkja hans
eigin stööu en aö jafna kjörum
jaröarbúa, sem óneitanlega
mundi þýöa lifskjaraskeröingu
fyrir hann sjálfan. Málsvari
hinna afskiptu olnbogabarna er
þvi meö nokkrum hætti dæmdur
til aö taka afstööu gegn prestin-
um og þvi sem hann segir alveg
á sama hátt og hann hlýtur aö
beina spjótum slnum aö öllum
þeim sem fá meira en þeim ber I
skjóli embættis og valds. Meö
öörum oröum, hver sem
embættismaöurinn er, hlýtur
hann aö vera i stéttabaráttu viö
hann svo lengi sem embættis-
menn njóta einhvers umfram þá
sem lifa á þvi aö selja vinnu
sinna handa viö hagnýta
umsköpun grjóts og slors.
Kannski er þetta einn alvar-
legasti fleygurinn sem rekinn er
á milli baráttumanna fyrir
sósialisma og boöenda guös-
rikis.
En fleira kímur til. Þau
trúarbrögö sem hér er rætt um
hafa öll annaö líf en jarölifiö aö
markmiöi. Þaö kann þvi aö vera
aö einlægum baráttumanni
fyrir bættum kjörum hér á jörö
þyki sá til trafala sinum kenn-
ingum sem boöar aö fast skuli
horft á eilifa sælu. Siöakerfi
þeirra trúarbragöa er lika oröiö
til I þjóöfélögum stéttskiptingar
og eignaréttar, — þaö ætti aö
nægja þessu til dæmis aö benda
á boöorö kristinna manna: Þú
skalt ekki stela, þú skalt ekki
girnast eigur náunga þlns, þjón,
þernu, asna og uxa. Litiö hafa
kirkjuyfirvöld gert til þess aö
færa þessi voöalegu bönn I átt
til núverandi afstæöna — eöa
þá til aö leysa úr þeirri grimmu
þversögn þeirra viö strangt boö
Krists til þeirra sem eiga tvær
yfirhafnir. Sé betur aö gáö er
hér stéttabarátta á feröinni, sú
sama og áöur gat. Þaö er eöli-
legt aö prestur leggi meiri á-
herslu I túlkun sinni á kenning-
unni, á þann boöskap aö láta
aöra I friöi meö þaö sem þeir
hafa dregiö sér, td. hús, asna,
uxa osfrv., en þann sem skipar
honum aö gefa fátækum annaö-
hvort sumarfrakkann sinn frá
Max og Spencer eöa mokkafeld-
inn frá Heklu.
Margir fleiri fordómar og
draugar frá liðinni tiö eru enn til
aö auka á andstæöur milli boö-
skapar trúarleiötoga og rót-
tækra baráttumanna. Þaö er
staöreynd aö oddvitar bar-
áttunnar fyrir jafnrétti kynja
skipa sér aö langstærstum hluta
i hópi sósialista. Einnig þar
skipa kirkjunnar menn sér i
flokk meö þeim sem vilja viö-
halda þvi sem er. Karlaveldi
var rlkjandi á dögum Mósess,
(ætli nokkrum blandist annars
hugur um þaö?), og Páll frá
Tharsos var hreint og beint
taugaveiklaöur gagnvart kon-
um. Páll var rómverskur þegn,
— ekki voru konur hátt skrifaö-
ar i Rómaveldi. Páll sagöi aö
konur ættu aö halda sér saman
viö guösþjónustur og ef þær
skildu ekki þaö sem þar var sagt
ættu þær aö biöja eiginmenn
sina aö útskýra þaö þegar heim
kæmi. Enduróms af þessari
ógeöfelldu boöun gætti hér á
landi, — á siöari helmingi 20.
aldar, — þegar atkvæöamikil og
dugleg kona baröist fyrir þvi aö
njóta jafnréttis á viö karla til
prestskapar. Ég er aö vlsu ekki
læröur guöfræöingur, en mig
rekur ekki minni til þess aö
Kristur hafi nokkurs staöar
haldiö þvi fram eöa boöaö aö
karl væri konu æöri. Barátta
kvenna fyrir jafnrétti á viö karl-
menn er auövitaö stéttarbarátta
I slnu eöli og ekkert annaö. Hóp-
ur sem hefur um aldaraöir búiö
viö kúgun byggöa á hnefarétti
og valdi heimtar rétt sinn.
Baráttuþrek hans er slævt og
ruglaö meö túlkun valdastéttar-
innar á kenningunni.
Túlkun, túlkun og aftur túlk-
un. Mannskepnan hefur undar-
lega tilhneigingu til aö halda
fast I þaö sem áöur hefur veriö
sagt, — og túlka þaö sér I hag.
Þessa túlkunaræöis gætir lika i
rööum sósialista. Hér sit ég og
reyni aö túlka fræg orö Karls
Marxs mér og öörum til skiln-
ings. Túlka þau þannig aö þau
standi aö nokkru sem óbreyttur
sannleikur en þó þannig aö þaö
sé ekki bein ástæöa sósialista til
aö álíta trúarbrögö af hinu illa,
heldur aö skilja beri meö rök-
festu á milli upprunalegrar
kenningar og túlkunar kirkju-
yfirvalda. Mannkyn viröist hafa
þörf fyrir goösögulegum skiln-
ingi á heimi sinum, uppruna og
endalokum. Þörf sem margir
vilja halda fram aö veröi nægt
meö ööru en trúarbrögöum. Vel
má svo vera, en þaö er reyndar
einungis fullyröing gegn ann-
arri fullyröingu. I trúarbr.
leitar reikul mannssálin sér
svara, — eöa kannski huggunar
viö svo mörgu sem hún óttast og
undrast. Rökgreining og raun-
hyggja veita ekki svör viö þeim
spurningum, — alla vega ekki
enn. Hinni gömlu spurningu um
sköpun efnisheimsins er jafn-
ósvaraö á máli raunvisinda og á
máli trúarbragöa. — En hver
skapaöi Guö? — er algeng
spurning skynsamra barna viö
trúfræöilegri skýringu á tilurö
heims og manns. Þeirri
spurningu svara ekki bóklæröir
og vefst tunga um höfuö. Jöröin,
sólkerfiö, efnisheimurinn á sér
aldur segja raunvlsindin, jöröin
er svo og svo margra miljón ára
gömul, ekki vantar þaö. Raun-
vlsindin segja llka aö ekkert
efni veröi án orku og orka verö-
ur ekki til af sjálfu sér. feigi
efnisheimurinn aö hafa oröiö til
úr orku og aldur hans sé mælan-
legur i tima þá stendur nú held-
ur betur i mönnum viö aö
útskýra þá undarlegu tilviljun
aö allt þetta hafi oröið til.
Demokrit hinn griski sagöi aö
þetta væri allt saman tilviljun,
og viö þvi væri ekkert að gera.
Hvorki ætla ég aö bera brigður á
þaö né neina aöra skýringu á
uppruna heims, en staöreyndin
er sú aö mörgum finnst þetta
undarleg tilviljun og geta ekki
sætt sig viö hana þar sem svo
margt I mannheimi veröur út-
skýrt meö öðru en tilviljun.
Þaö hlýtur aö verða niöur-
staöa min af þessum hugleiö-
ingum aö sóslalismi eigi ekki aö
vera trúarbrögöum andsnúinn,
— nema þau séu notuö sem ópi-
um. Og þá kemur nú aö þvl aö
margt er þaö sem sósialisminn
berst ekki við sem þó er notað
sem deyfilyf. Einu sinni sagöi
greindur og vlösýnn prestur viö
mig að iþróttir væru notaöar
sem óplum handa fólki I dag.
Mér hefur oft oröiö hugsað til
þessara oröa, — þaö má án
minnsta vafa túlka þau þannig
aö viötekin starfsemi iþrótta-
hreyfingarinnar sé andsnúin
mannúðar- og félagshugmynd-
um sósiaiismans. Iþrótta-
hreyfingin á sér ákveöna hug-
myndafræbi, stjörnudýrkun
hins sterka. Eitt af grundvallar-
atriöum almennrar velmegunar
er likamleg velliðan fólks.
Iþróttir gætu stuölaö aö þvi aö
fólki liöi betur, — en gera þær
þaö? Fólk fær hjartaslag fyrir
framan sjónvarpiö sitt af æsingi
viðaðhorfaá spennandi keppni,
sá sem tapar grætur og bölvar
og fremur sjálfsmorö, og allur
stjörnuáhuginn dregur athygli
fólks frá stéttlægri baráttu
sinni, deyfir þaö og slævir.
Heimsmeistarakeppni,
ólympluleikar, Evrópu-
meistaramót, allt ilmar þetta af
peningum. Og siöur Þjóðviljans
eru fullar af frásögnum um
stjörnur og aftur stjörnur,
meistaramót I grjótkasti og
gönuhlaupum eru þar stundum
mun fyrirferöarmeiri en út-
skýringar á eöli stéttabarátt-
unnar.
Trúarbrögö eru mannkyni
sameiginlegt einkenni segja
mannfræöingar, heilbrigöi sam-
keppni er manninum eölislæg
segja ihaldsgaurar, iþrótta-
keppni er göfgunarferli kynork-
unnar segja freudistar, Karl
Marx var auli og engist nú I
eldsportum helvítis segja prest-
ar, trúarbrögö eru ópium handa
fólki sagði Karl Marx. En hvaö
er þaö I grundvallarkenningum
kristindóms sem stangast á viö
meginhugmyndir sósialismans
um jöfnuð og rétt? Af hverju
berjast sósialistar ekki
skeleggri baráttu gegn and-
félagslegri hugmyndafræöi
iþróttaæöisins? Já, og af hverju
berst enginn innan kirkjunnar
fyrir lýöræöislegri innviðabygg-
ingu hennar og stofnar rauðan
söfnuö?
Nýjung í hús-
gagnaframleiðslu
Nýlega keyptu bræöur tveir I tölulega létt. Siguröur hannaöi
Hveragerði, Guömundur og þau sjálfur, einnig Thorex-
Kristján S. Wiium, íramleiöslu system, sem hann hefur sótt um
Siguröar Karlssonar I Hverageröi einkaleyfi á.
á húsgögnum og fl., sem hann Það má teljast nýlunda hér á
hefur haft meö höndum undir landi, að húsgögnin veröa seld
nafninu THOREX. ósamansett og óáborin.
Fyrirtækiö veröur framvegis Kaupandinn kaupir hverja
rekiö undir nafninu THOREX s/f einingu I samrööunina, þ.e.
og hyggst þaö halda áfram fram- plötur, skrúfur og festingar mn-
leiöslu á raöhúsgögnum og fleiri pakkaö I snyrtilega pappaöskju.
nytsömum hlutiim úr harö- Hann fær þvi sjálfur ánægjuna af
pressuöum spónaplötum, samsett þvi aö setja saman húsgögnin sin
með sérstökum járnafestingum, og notar sitt eigið hugmyndaflug
Thorex-system, sem gefur þeim viö skreytingu þeirra meö
mikinn styrkleika og þvl mögu- málun, bæsun, lökkun, vegg-
leika á aö hafa þau viöalltil og til- Framhald á bls. 18
Frá v. Sigurður Karlsson, hönnuður, og bræöúrnlr Guömundur og Kristján Wium.