Þjóðviljinn - 09.11.1979, Qupperneq 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 9. nóvember 1979
ffl ffl fflffl
Alþýðubandalagið hafði frumkvæði að félagsmálapakkanum:
Kiara- og rétt
á örorku- og dánai
v'H| ^ V—mánuöum f 18 mái
mdajoimm
Allt frá upphafi var í
tíð fráfarandi ríkis-
stjórnar hart deilt milli
st jórnarf lokkanna um
vísitölumál. Alþýðuflokk-
urog Framsóknarf lokkur
vildu stórskerða eða af-
nema með öllu verðbóta-
greiðslur á laun og sáu þá
leið eina út úr verð-
bólgunni að lækka al-
menn laun í landinu stór-
lega. Alþýðubandlaaið
hafði frumkvæði að því
að gripið var til jöfunar-
aðgerða og niðurfærslu
verðlags, svo og lögfest-
ingar félagslegra rétt-
indabóta. Með því tókst
framanaf að hrinda
ásókn kauplækkunar-
flokkanna, hægja á verð-
bólguskrúfunni og jafna
lífskjörin
Á seinni hluta stjórnartima-
bilsins náöu AlþýBuflokkur og
Framsóknarflokkur undirtök-
um og notfæröu sér hinn sterka
atvinnurekendaáróöur gegn
verkalýöshreyfingunni og kaup-
mætti launafólks til þess aö
knýja i gegn visitöluskeröingu
meö ólafslögunum, sem nú er
aö koma fram þessa mánuöina i
fallandi kaupmætti
Vinstri stefna
Fyrstu aögeröir rikisstjðrnar-
innar haustiö 1978 voru i fullu
samræmi viö raunverulega
vinstri stefnu. Söluskattur var
afnuminn á matvælum og niöur-
greiösla á búvöru stóraukin.
Þessi ráöstöfun kom fyrst og
fremst tekjulágum heimilum og
barnafjölskyldum til góöa
vegna þess hve matföng eru stór
liöur i heildarútgjöldum þeirra.
Alþýöubandalagiö og forystu-
menn þess I verkalýöshreyfing-
unni höföu frumkvæöi aö þvi aö
útbúin voru lög og reglugeröir
sem uröu uppistaöan i svoköll-
uöum „félagsmálapakka” I
sambandi viö ráöstafanir rfkis-
stjórnarinnar i kaupgjaldsmál-
um 1. desember ’78. Þessi
„pakki” fól I sér lagasetningar
um margvisleg réttindi launa-
fólks og hækkun fjárframlaga
til fræöslumála og annarar
starfsemi verkalýösheryfingar-
innar. Hann kom I skiptum fyrir
3% prósentustig i veröbótavisi-
tölu en atvinnurekendur töldu á
sinum tima aö hann jafngilti 5-
6% i útgjöldum.
1 félagsmálapakkanum voru
þessi sex mál helst:
Lengdur uppsagnarfrestur
Lög um réttindi til upp-
sagnarfrests frá störfum og til
iauna vegna sjúkdóms- og
slysaforfalla. Þessi lög auka til
muna atvinnuöryggi verkafólks
þar eö réttindaávinningur er nú
bundinn viö starfsgrein en ekki
tiltekinn atvinnurekanda og
uppsagnarfrestur veröur nú
lengri en áöur. Þessi lög fela
ennfremur i sér aö verkafólk á
nú I veikinda- og slysatilfellum
rétt til greiöslu dagvinnulauna I
þrjá mánuöi, en áöur var þessi
réttur takmarkaöur viö einn
mánuö og unniö heföi veriö hjá
sama atvinnurekanda. Ýmis
önnur ákvæöi laganna auka enn
frekar tekjuöryggi verkafólks
þegar veikindi ber aö höndum,
Stytting vinnuviku
Lög um 40 stunda vinnuviku
sem lögfesta aö vinnuvikunni sé
I raun lokiö kl. 17.00 á föstudög-
um og taki þá næturvinna viö.
Þessi lög marka þá stefnu
stjórnvalda aö hamla gegn hin-
um óhóflega langa vinnutima.
Þau eru þó aðeins fyrsta skrefiö
i átt aö þvl aö afnema eftirvinn-
una.
Orlofsmálin
Lög um orlof sem tryggja
launafólki greiöslu orlofsfjár á
réttum tima og ávöxtum þess
meö eölilegum hætti. Asamt
breytingum á reglugerö koma
þessi lög I veg fyrir aö atvinnu-
rekendur geti misnotaö orlofsfé
starfsfólks og látiö þaö rýrna að
verögildi.
Ríkisábyrgð á launum
Lög um riKisábyrgö á launum
viö gjaldþrot, sem tryggja aö
örorkubætur, dánarbætur eða
aörar slysabætur glatist ekki
þótt fyrirtæki veröi gjaldþrota,
en I fyrri lögum var alvarlegt
gat þessa efnis. Nú eru bætur til
starfsmanna, maka eöa barna
tryggöar þótt atvinnurekandi
veröi gjaldþrota.
Laun og dánarbú
Lög um skipti á dánarbúum
og félagsbúum sem eru tengd
lögum um rikisábyrgö á launum
viö gjaldþrot og lengja for-
gangsrétt launakröfu og ann-
arra krafna launafólks, svo sem
dánarbótum, úr 6
mánuöi.
Lögtaksréttur
Lög um lögtak og fjárnám
sem ákveöa aö lögtaksréttur
taki einnig til þeirra umsömdu
greiöslna sem atvinnurekend-
um ber aö standa skil á i orlofs-
sjóöi svo og til allra iögjalds-
greiöslna i lifeyrissjóöi
Af leysingaþjónusta
I vor voru einnig samþykkt
iög um forfalla- og afleysinga-
þjónustu i sveitum, en það var
mikiö nauösynjamál vegna þess
hve bændastéttin er bundin
verkum sinum allan ársins
hring, og brýnt aö tryggja fram-
kvæmd þessara laga sem best.
öryggismál sjómanna
öryggis- og hagsmunamál
sjómanna komu einnig viö sögu
félagsmálapakkans og I sam-
ráöi viö samtök sjómanna hefur
samgönguráöuneytiö gripiö til
eftirfarandi ráöstafana I tiö
Ragnars Arnalds sem sam-
gönguráöherra.
Hinn 15. október sl. undirrit-
aöi samgönguráöherra nýja
reglugerö um fjarskipti. Sam-
kvæmt henni skulu starfa loft-
skeytamenn á öllum vöruflutn-
ingaskipum, sem eru 1500 tonn
eöa stærri, og auk þess er skylt
aö hafa loftskeytamann um
borö I öllum skipum er sigla til
Ameriku. Á fiskiskipum, 55
metrar aö skrásetningarlengd
eöa stærri, skulu einnig vera
loftskeytamenn. Nokkrum vik-
um áöur var gefinn út sá hluti
þessarar reglugerðar sem fjall-
ar um neyöarsenda I gúmmi-
björgunarbátum.
öryggisbúnaður báta
Reglugerö um öryggisbúnaö
viö linu og netaspil og öryggi á
hringnótaskipum var staöfest i
ágúst sl. Meö þessari reglugerö
er hert eftirlit meö þvi aö skip
sem fara á linu- og/eöa
netaveiöar sðu búin sérstökum
öryggisbúnaöi. Þá er þar
ákvæöi um öryggisbúnaö i skut
loönuskipa.
Bættar veðurfréttir
Samkvæmt tillögu samstarfs-
hóps sem samgönguráðherra
skipaöi á sl. voru hefur nú veriö
tekin ákvöröun um stórbætta
þjónustu Veöurstofu Islands viö
sjómenn. Rikisstjórnin sam-
þykkti aukafjárveitingu aö
upphæö 32 miljónir króna i
þessu skyni.
Breytt sjómannalög
Frumvarp tn Dreyunga a sjó-
mannalögum var lagt fyrir
Alþingi sl. vor en fékkst ekki af-
greitt fyrir þingslit. Frumvarp-
iö fól i sér verulega aukinn rétt
islenskra sjómanna I veikinda-
og slysatilfellum.
Spurningar fólks
Úlfur Björnsson, Viðihóli,
Kópaskeri, spyr Lúðvik Jóseps-
son um viðskilnað rikisstjórnar
Geirs Hallgrimssonar. Tilefnið
er að honum finnst litið hafa ver-
ið úr þvi gert i kosningabarátt-
unni hvernig þrotabú þeirra
Ólafs og Geirs leit úr.
1 svari sinu rifjar Lúðvik Jósepsson upp
nokkrar staðreyndir:
Svör Alþýdubandalagsins
Nokkrar
staðreyndir
Þannig skildi
ríkisstjórn ihalds-
og Framsóknar
vid 1978
1. Verðbólgan
Vöxtur veröbólgunnar siöasta
áriö sem stjórnin sat eöa frá 1.
sept. 1977 til 1. sept, 1978 ... 51.7%.
2. Þrot sjávarútvegsins
Greiöa þurfti 11% viöbótarverö
á útfluttar sjávarafuröir úr Verö-
jöfnunarsjóöi fiskiönaöarins. Sá
sjóður var þó peningalaus. Þetta
jafngilti þvi aö lækka þurfti gengi
krónunnar um 15%.
Ahrif ríkisstjóma á kaupmátt
Rétt tafla
Tuttugu ára þróun sýnir að Al-
þýðubandalagið tryggir kaupmáttinn
3. Landbúnaður
á þrotum
Greiöa þurfti 1300 milljónir
króna I viöbótarútflutningsbætur
umfram þaö sem ákveðiö var i
lögum.
4. Verð á búvörum
1 raun var veröbólgan miklu
meiri en fyrirliggjandi tölur
sögöu til um vegna þess m.a. aö
um þaö leyti sem stjórnin lét af
1 gær birtum viö llnurit þar sem 1961 21.70 87
sýt er aö þátttaka Alþýöubanda- 1962 23.94 86
lagsins i rikisstjórn hefur haft i 1963 27.10 86
för meö sér verulega hækkun 1964 33.00 88
kaupmáttar timakaups Dags- 1965 37.20 92
brúnarmanna. Á siöustu tuttugu 1966 43.74 96
árum hefur kaupmáttur ætiö fall- 1967 45.75 97
iö þegar Alþýöubandalagiö er 1968 49.09 90
ekki i rikisstjórn. Þvi miöur rugl- 1969 57.09 84
uöust nokkrar tölur i lurööinni 1970 70.07 90
yfir visitölu kaupmáttar frá 1958 1971 79.88 96
til 1979. Rétter eru þær sem hér 1972 108.90 114
segir: 1973 133.79 112
1974 180.05 113
Ar kr.áklst. Vlsitala 1975 260.06 103
kaupmáttar 1976 332.15 98
1958 19.97 100 1977 467.60 106
1959 20.94 103 1978 742.75 117
1960 20.67 92 1979 (áætl) 1.049.00 114
53 fco 42. W Uo li íb W
völdum var aö koma fram stór-
felld hækkun á landbúnaöarvör-
um i kjölfar mikillar veröbólgu.
5. Skuld við
Seðlabanka
1 árslok 1973 var skuld rikis-
sjóös viö Seölabanka 1.5 miljarö-
ur króna. Þegar stjórn Geirs
Hallgrimssonar tók viö I ágústlok
1974 var taliö af Þjóöhagsstofnun
aö jöfnuöur ætti aö veröa i rikis-
búskapnum. Þegar rlkisstjórn
Geirs lét af völdum I ágúst 1978
var skuldin viö Seölabankann
oröin um 26 miljaröar króna.
6. Launasamningar
Allir launasamningar voru upp-
sagöir vegna ágreinings viö rikis-
stjórnina út af kauplækkunarlög-
um hennar. ABeins hálfar visi-
tölubætur voru greiddar á mikinn
hluta launa og hálfar bætur voru
greiddar á aiia yfirvinnu, einnig
hinna lægst launuöu.
7. Stöðvun atvinnuvega
Allar heistu atvinnugreinar
landsmanna voru að stöövast eöa
höfðu stöövast. Allur frystihúsa-
rekstur átti aö stöövast 1. sept-
ember 1978.
8. Skuldasöfnun
Löng erlend lán hækkuöu frá
árslokum 1974 til ársloka 1978 um
125 miljaröa króna (skuldin
reiknuö i báöum tilfellum á sama
gengi) eöa hækkuöu um meira en
100%.