Þjóðviljinn - 21.06.1984, Blaðsíða 4

LEIBARI
Krafa um að sótt verði fram
Formannafundur Verkamannasambands íslands
hefur samþykkt einróma að skora á öll aðildarfélög
VMSÍ að segja upp launaliðum gildandi kjara-
samninga fyrir 1. ágúst nk. þannig að þeir verði
lausir 1. september. Þetta er stefnumarkandi sam-
þykkt sem gefa mun tóninn í kjarabaráttunni á
komandi hausti.
í greinargerð frá formannafundinum kemur fram
að samningar ASÍ og VSÍ frá 21. febrúar sl. hafi
miðast við að kaupmáttur 4. ársfjórðungs 1983
héldist óskertur út samningstímabilið. Ríkisstjórn-
in hafi í raun tekið ábyrgð á samningunum með
þátttöku í samningsgerðinni, en hafi svikið gefin
loforð. Nú liggi fyrir að kaupmáttur í dag sé minni
en gert var ráð fyrir í febrúar. Og enn má búast við
að sígi á ógæfuhliðina. í áliti formannafundarins
segir að ætli verkalýðsfélögin að sækja eitthvað af
þeim kjaraskerðingum sem áttu sér stað á síðasta
ári, og endurheimta þannig eitthvað af fyrri kaup-
mætti þurfi 15.1% kauphækkun 1. september til að
ná meðaltalskaupmætti ársins 1983. Fyrirsjáanlegt
sé að grunnur þeirra samninga sem gerðir voru 21.
febrúar sl. sé brostinn og kaupmáttarskerðing haldi
áfram verði ekkert gert.
Fram að þessu hefur fólk viljað trúa því að ríkis-
stjórnin stæði við fyrirheit sín, að tímabundin stór-
skerðing á lífskjörum skilaði árangri, en uppskeran
er meiri ójöfnuður, sífelldar verðhækkanir á
nauðsynjum umfram loforð og versnandi lánakjör.
Formannafundur Verkamannasambandsins hef-
ur mótað ramma að kröfugerð fyrir baráttuna í
haust. Þar er þess krafist að lægsti taxti verði 14
þúsund krónur og að yfirvinnuálag, bókun og
önnur kaupaukakerfi miðist við taxta. Það ástand
sem ríkt hefur að taxtar VMSÍ hafa verið fyrir
neðan dagvinnutekjutryggingu hefur raskað veru-
lega tekjum fólks sem vinnur yfirvinnu eða eftir
launahvetjandi kerfi. Þá hefur þetta leitt til þess að
aldurshækkanir hafa í raun fallið niður, þar sem
enginn af töxtum VMSÍ nær dagvinnutekju-
tryggingu. Þannig eru byrjendur í starfi og fólk sem
unnið hefur 10 ár á sama kaupi. Formannafundur-
inn setur því fram þá kröfu að taxtakerfi VMSÍ
verði allt endurskoðað þar sem fullt tillit verði tekið
til vinnuálags og starfsaldurs. Loks er því slegið
föstu að Verkamannasambandið muni í komandi
kjarasamningum taka fullt tillit til raunhæfra verð-
lækkana sem kjarabóta.
Að svo stöddu er lítið hægt að segja um það hvað
þessi kröfugerðarrammi þýðir í prósentuhækkun-
um. Það er hinsvegar ljóst að kominn er fram á-
kveðinnvilji frá forystumönnumVerkamannasam-
bandsins um að sækja fram í haust.
Til varnar tekjuskattinum
Því hefur verið haldið fram að tekjuskattur sé rang-
látur skattur og leggist fyrst og fremst á launafólk, sem
ekki getur svikið undan, og hann beri því að afnema.
Magni Guðmundsson hagfræðingur ber fram allt önnur
rök í bók sinni „Hagfærði og stjórnmál“. Hann segir þar
að vélvæðing skattendurskoðunar hafi orðið til þess, þar
sem hún hefur verið tekin upp, að nálega ógerlegt sé að
skjóta undan skatti. Gildi þar einu, hvort reynt sé að fela
tekjur eða ýkja kostnað. „Ef undanbrögð undan tekju-
skatti eru algeng hériendis, er það einungis vegna þess, að
við látum það gott heita“, segir Magni.
Og sé það gefið að hægt sé að innheimta tekjuskatt
með réttlátum hætti þá hefur hann margt til síns ágætis.
Stighækkandi tekjuskattur er eitt helsta jöfnunartæki
sem stjórnvöld hafa í höndum og hann er auk þess sjálf-
virkt hagstjórnartæki sem jafnar sveiflur í afkomu ein-
staklinga og þjóðarheildarinnar.
Magni bendir á þá staðreynd, sem ekki hefur verið
öllum ljós, að íslenska skattkerfið í heild er stiglækkandi:
„Skattheimta er að tiltölu því minni sem tekjurnar eru
haerri. Þessu veldur ekki aðeins hið flata útsvar, sem fer
ofan í lægstu tekjur, heldur stærðarhlutfall söluskatts í
ríkistekjum og háir fasteignaskattar á íbúðarhúsnæði,
sem telst til nauðþurfta.“
Tillaga Magna er sú að útsvar sveitarfélaga verði af-
numið, enda kemur það óréttlátlega niður. í stað þess
ætti að láta sveitarfélögum í té þann hluta virðisauka-
skatts (þegar hann kemur), sem innheimtist á smásölus-
tigi. Tekjuskattinn þurfi hinsvegar að lagfæra með tvenn-
um hætti: Fella skattinn niður af lágmarkstekjum til
framfærslu, en hafa skattstiga þaðan með jöfnum,
smáum þrepum upp að 50% hámarki. Þessar og fleiri
tillögur dr. Magna í skattamálum eru allra athygliverðar.
Og þeir sem hafa ýmugust á tekjuskattinum ættu ekki
að láta þau skattsvik sem nú líðast villa sér sýn, og verða
til þess að blekkjast til fylgis við enn óréttlátara skatt-
kerfi.
KLIPPT 0G SKORIÐ
Bókin
í viðtali hér í blaðinu 17. júní
lýsti Ólafur Jóhann Sigurðsson
rithöfundur yfir áhyggjum sínum
af því, að farið er að hrikta í einu
helsta vígi íslenskrar þjóðmenn-
ingar: hann átti við bókina. Fleiri
hafa tekið í sama streng að und-
anförnu, rithöfundar, útgefend-
ur, áhugasamir bókavinir. I
Morgunblaðinu var á föstudag-
inn birtur leiðari um málið, þar
sem einnig komu fram drjúgar
áhyggjur af því, að bókin ætti nú
undir högg að sækja með þeirri
þjóð, sem áður vildi heldur vera
„berfætt en bókarlaus".
Höfundamir
og ríkið
Þetta var óvenju langur leiðari
og það var komið inn á ýmsar
hliðar málsins. Til dæmis kjör rit-
höfunda: það var minnt á það til
dæmis, að rithöfundur fær í sinn
hlut um 11% af útsöluverði bókar
en ríkið um 30% - auk þess sem
það skattleggur ellefu prósentin
rithöfundarins og svo þá styrki
sem hann kann að fá öðru hvoru.
Það er þarft að á þessa hluti er
minnst í Morgunblaðinu, ekki
síst vegna þess, að einmitt í
hægriblöðum er sjaldan skortur á
lesendabréfum og öðrum skrif-
um, þar sem fárast er mikið út af
peningum til rithöfunda og ann-
arra listamanna og því fólki einna
helst lýst sem óþörfum ómögum í
samfélaginu.
Niðurstaða leiðarans er helst
sú, að það þurfi bæði að bæta kjör
ritföfunda og lækka verðið á bók-
inni til að hún standi sig betur í
samkeppni á myndbanda- og
sjónvarpsöld. Hvorutveggja ger-
ir ráð fyrir aukinni velvild þeirra
sem fara með fjármál hins opin-
bera (felld séu niður ýmis gjöld af
bókum, meira greitt fyrir afnot í
bókasöfnum og námsbókum og
þar fram eftir götum). En
leiðarahöfundur fer ekki langt út
í þá sálma, einkaframtakshug-
sjón blaðs hans bannar að hann
„prédiki að auka eigi styrki til
bókarinnar eða þeirra sem að
henni standa“.
íslenskt
sjónvarp
Það er reyndar í fleiri dæmum
en þessu, sem manni finnst að
leiðarahöfundur skilji hugmyndir
sínar um velferð bókarinnar og
íslenskrar þjóðmenningar eftir í
lausu lofti. Hann minnist til dæm-
is á það, að sjónvarpið geti vel
haldið uppi gagnlegum samstarfi
við bókmenntir og tekur þá dæmi
af Nikulási Nickleby og suður-
afrísku sögunum hennar Nadime
Cordimer. I leiðinni andmælir
hann „gerfiefni" og „dreggjum"
eins og Dallas og heldur áfram
með þau tilmæli að „sjónvarpið á
að leggja miklu meiri rækt við
innlent efni en það hefur gert og
kosta til mikilvægra hluta miklu
meira fé en verið hefur“.
Þetta er ekki nema satt og rétt.
En þá er spurt: hvaða menningar-
stefnu, hvaða fjölmiðlastefnu
þarf til að íslenskt sjonvarp rísi
undir nafni, til að það eigi gott
samstarf við bókmenntir, til að
það flytji það sem er „mikil-
vægt?“
Tvenns
konar svör
Þegar að þessum hlutum er
komið eru tvennskonar svör al-
gengust. í fyrsta lagi fara
svonefdir frjálsir fjölmiðlar, sem
hafa það fagnaðarerindi fyrst og
síðast, að frelsi sé það að hafa
sem allra mest af alþjóðlegu af-
þreyingarefni á boðstólum - um
gerfihnetti, kaplasjónvarp og
myndbandaleigu - allar áhyggjur
af afdrifum íslenskrar menning-
arviðleitni í kjölfari slíks frelsis
(sem í raun er frelsi framleiðenda
tiltölulega staðlaðs efnis) af-
greiða þeir sem íhaldsemi, for-
sjárhyggju og guð má vita hvað. í
öðru lagi fara menn sem segja:
þetta er vitanlega dálítið varasöm
þróun, en við þessu verður ekk-
ert gert, þetta kemur yfir okkur.
Láta sem sagt við einskonar
tæknikratíska nauðhyggju sitja.
Hvers
konar stefna?
Hægri menn hafa tilhneigingu
til að svara á hinn fyrri veg: rétt
eins og þeim er yfirleitt eiginlegt
að vilja setja sem flest undir
verndarvæng „hinnar ósýnilegu
handar" markaðsaflanna.
Leiðarahöfundur Morgunblaðs-
ins er bersýnilega ekki á þeim
buxum, hann veit að þessi fræga
„ósýnilega hönd“ getur gert mjög
sýnilegan usla í menningargarði
örlítillar þjóar. En síðan heldur
hann ekki lengra. Hann fer ekki
inn á það til dæmis, hvers konar
opinber fjölmiðlastefna getur
gert íslensku sjónvarpi fjárhags-
lega mögulegt að standa fyrir
sínu. Hann spyr ekki, hvort sú
stefna að leggja útvarp og sjón-
varp á vald auglýsenda eða þá
stórvelda sem eru reiðubúin til að
hella sínu efni ókeypis yfir lítil-
þæga smáþjóð, sé ekki miklu lak-
ari og miklu skæðari frelsi til að
stunda íslensktmenningarlíf með
árangri en allir þeir gallar sem
kunna að vera á núverandi ásig-
komulagi íslenskra ríkisfjöl-
miðla? En þetta eru hlutir sem
brýnt er að ræða - eða eins og
segir í leiðaranum sjálfum: „Ef
við þekkjum ekki vitjunartíma
okkar í þessum efnum munum
við einn góðan veðurdag standa
uppi bóklaus þjóð, enekkiþjóð
bókanna“... AB
ÞJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkaíýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fróttastjórar: Óskar Guðmundsson. Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón Friðriks-
son, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Súsanna
Svavarsdóttir, össur Skarphóðinsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir).
Ljó8myndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Útlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Auglýsingar: Margrót Guðmundsdóttir, Ragnheiður Óladóttir, Anna Guð-
jónsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Símavar8la: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumaður: Brynjólfur Vilhjálmssfjn.
Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 22 kr.
Sunnudagsverð: 25 kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 275 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 21. júní 1984