Þjóðviljinn - 15.11.1984, Side 9

ÞJOÐMAL
■BDBMBMHHBHBHB
Skólamál
Mikilvægt framfaraspor
Gerður Óskarsdóttir skrifar um frumvarp Hjörleifs Guttormssonar
og fleiri um lögverndun starfsheitis kennara
í byrjun þess þings sem nú situr
lagði Hjörleifur Guttormsson
þingmaður Alþýðubandalagsins
fram frumvarp til laga um lög-
verndun á starfsheiti kennara.
Samflutningsmcnn hans eru Jó-
hanna Sigurðardóttir, Alþýðu-
flokki, og Kristófer M. Kristins-
son, Bandalagi jafnaðarmanna.
í l.gr. frumvarpsins segir að
rétt til að bera starfsheitið kenn-
ari hafi sá einn sem fullnægi skil-
yrðum laga nr. 51/1978 um emb-
ættisgengi kennara og skóla-
stjóra. í 2.gr. segir að óheimilt sé
að ráða aðra til kennslustarfa við
opinberar skólastofnanir en þá
sem réttindi hafasamkvæmt l.gr.
Undantekningarákvæði eru um
þá sem þegar eru í starfi og
ákvæði til bráðabirgða um ráðn-
ingu starfsmanna til kennslu-
starfa til eins árs í senn sæki eng-
inn með tilskilin réttindi um aug-
lýsta stöðu. Þetta ákvæði skal
endurskoða að þrem árum liðn-
um. í 4.gr. segir að sérstök nefnd
skipuð fulltrúum menntamála-
ráðuneytisins og stjórnar Banda-
lags kennarafélaga skuli veita
umsögn um allar ráðningar.
Hér er á ferð mikilvægt
hagsmunamál fyrir kennara og
þjóðina alla, viiji hún halda uppi
fyrsta flokks menntun í landinu.
Lögverndunin sjálf er að sjálf-
sögðu höfuðatriðið en kennarar
leggja ekki síður áherslu á að
kennarasamtökin eigi samkvæmt
lögum umsagnarrétt um allar
kennararáðningar.
Treystir stöðu kennara
í greinargerð með frumvarp-
inu segja flútningsmenn m.a. að
það sé flutt til þess að treysta
stöðu kennara með því að lög-
vernda starfsheiti þeirra sem hafa
full kennsluréttindi og heimilt er
að ráða til starfa hjá opinberum
skólastofnunum.
Þar segir einnig að tildrög
frumvarpsins sé bréf Bandalags
kennarafélaga (kennarar í grunn-
skólum og framhaldsskólum) frá
11. sept. s.l. til allra þingflokka á
Alþingi með ósk um stuðning við
stefnumál sín. í því bréfi var sér-
stök áhersla lögð á það baráttum-
ál kennarastéttarinnar að kenn-
arastarfið yrði lögverndað og
ekki lengur leyft að ráða aðra til
kennslustarfa en þá sem hafa
aflað sér réttinda til starfsins.
Flutningsmenn hófu þá undir-
búning að frumvarpi til laga um
lögverndun á starfsheiti kennara.
Við þá vinnu var höfð hliðsjón af
sambærilegum lögum um aðrar
stéttir. Félagar úr skólamálahópi
Alþýðubandalagsins voru 1.
flutningsmanni til aðstoðar í upp-
hafi, en frumvarpsdrögin voru
síðan send stjórn Bandalags
kennarafélaga til umsagnar með
bréfi 15. október sl. Við endan-
lega gerð frumvarpsins var tekið
tillit til ýmissa ábendinga stjórnar
B.K.
Hagsmunamál
allrar þjóðarinnar
Lögverndun starfsheitis kenn-
ara hefur lengi verið baráttumál
kennarasamtaka. Fjöldi þeirra
starfsstétta sem fengið hafa
starfsheiti sitt lögverndað vex
óðum. Það er að sjálfsögðu um-
deilt hvort slíkar lögverndanir
eigi rétt á sér, en þar sem sú
skoðun hefur greinilega orðið
ofan á að sérmenntaðar stéttir
geti vart tryggt rétt sinn til starfa
án lögverndunar starfsheita, una
kennarar því engan veginn að
fram hjá þeim sé gengið.
Það er langt frá því að lög-
vemdun kennarastarfsins sé sér-
hagsmunamál kennara einna. Nú
er svo ástatt í íslenskum skólum
að talsverður hluti þeirra, sem
fæst við kennslu, eru án tilskilinn-
ar kennaramenntunar (um rúm-
lega 400 á grunnskólastigi eða um
15% og enn fleiri á framhalds-
skólastigi). Engar hömlur eru
settar við því að ráða réttinda-
laust fólk til kennslu. Aðeins
hluti þess fólks, sem aflað hefur
sér kennsluréttinda, sækist eftir
kennslustörfum. Því valda lág
laun og erfiðar vinnuaðstæður.
Það skal tekið fram að víða um
land hefur ágætisfólk hlaupið í
skarðið í skólum og lagt sig fram í
starfi þegar ekki hefur tekist að fá
kennara með réttindi til starfa, en
engum blandast hugur um að
þetta fólk hefði staðið betur að
vígi ef það hefði lokið kennara-
námi áður en það hóf kennslu-
störf. Oft hefur verri námsárang-
ur á ákveðnum svæðum verið
settur í samband við tíð kennara-
skipti og fjölda kennara án
kennsluréttinda.
Við íslendingar teljum okkur
menningarþjóð á framfarabraut.
Sé það í raun ætlun okkar og vilji
að hér þróist áfram íslensk menn-
ing og að við drögumst ekki aftur
úr þeirri tækniþróun, sem nú á
sér stað í hinum vestræna heimi,
þá hljótum við að ætla okkur að
leggja mikla áherslu á menntun
allra þegna þessa lands. En við
eflum ekki menntun nema við
höldum góða skóla og við getum
ekki gert okkur minnstu vonir um
góða skóla nema við tryggjum
þeim góða og velmenntaða kenn-
ara. Að sama skapi er vonlítið að
ætla sér að halda góðum kennur-
um í starfi nema þeir búi við góð
kjör og viðunandi vinnuaðstæð-
ur.
Leið til bættra kjara
Kennarar telja lögverndun
starfsheitis síns mikilvægt skref í
átt til bættra kjara. Kennarar
benda á að laun þeirra séu í hróp-
andi ósamræmi við menntunar-
kröfur, ábyrgð, álag og vinnut-
íma (sama gildir að sjálfsögðu um
marga aðra starfshópa). Vinnuá-
lag á kennara hefur stóraukist
með breyttum kennsluháttum,
auknum verkefnum sem skólum
er ætlað að takast á hendur og æ
meiri kröfum til skólastarfsins
sjálfs. Meiri tími kennara fer nú í
að fylgjast með nýjungum í skóla-
starfi og samstarf af ýmsu tagi og
á síðasta áratug hefur það færst í
vöxt að kennarar þurfi sjálfir að
búa til námsefni í tengslum við
breytta kennsluhætti.
Reikna má með að þorri kenn-
ara vilji að starfsheiti þeirra verði
lögvemdað án nokkurrar undan-
þágu. Með því vilja þeir sporna
við því ástandi, sem nú ríkir víða
úti á landsbyggðinni, að jafnvel
minnihluti starfsmanna skóla sé
með kennaramenntun að baki.
Þeir telja að standi skólayfirvöld
og ríkisvaldið frammi fyrir þeirri
staðreynd að ekki sé unnt að
manna skóla, eigi þeir ekki annan
kost en bæta svo kjör kennara að
hægt verði að fá menntaða kenn-
ara til að yfirgefa önnur betur
launuð og léttari störf, sem þeir
hafa tekist á hendur, og koma til
starfa í skólum.
Hlúa ber að
kennarastarfinu
Að ofansögðu sést að nauðsyn-
legt er að hlúa mun betur að
kennarastarfinu svo unnt verði
að manna skólana fólki sem lokið
hefur kennaranámi. Slíku námi
er að sjálfsögðu haldið uppi í
Kennaraháskóla íslands, Há-
skóla íslands og fleiri kennara-
skólum vegna þess að menn telja
það nauðsynlegan undirbúning
starfsins. Því er eðlilegt að stefnt
sé að því að aðeins fólk sem lokið
hefur kennaranámi sinni
kennslu. Ein leið til að ná því
marki er að lögvernda starfs-
heitið kennari.
Sama daginn og ofannefnt
fmmvarp var lagt fram kom sam-
an nefnd, skipuð af menntamála-
ráðherra, til að semja frumvarp
sama efnis. í þeirri nefnd eiga
kennarar fulltrúa. Alþingi mun
því hafa um að velja tvö frum-
vörp um lögverndun starfsheitis
kennara. Vonandi setur það
þingið ekki í tiltakanlegan vanda.
Höfundur greinarinnar Gerður
Óskarsdóttir hefur um langt árabil
starfað að skólamálum. Hún er i
skólamálahópi Alþýðubandalags-
Ins og varð góðfúslega við þeirri
beiðnl Þjóðviljans að skrifa grein
um frumvarpið um lögverndun
starfsheitis kennara.
„En hvað um þetta tvöfalda
launakerfi, sem við vildum af-
nema? f því fólst, að taxtar frá
10500 kr. á mánuði upp í 12900
kr. á mánuði yrðu afnumdir,
meira að segja afnumdir í áföng-
um og þvílíkt hneyksli. En ríkis-
stjórnin hlustaði aldrei á nein rök
fyrir verðlækkunarleið til kjara-
bóta fyrr en einhvem tíma um
miðjan okt., að forsætisráðherra
og Þorsteinn Pálsson hinn ráðu-
neytislausi buðu fram 1100 millj.
kr. skattalækkun án þess að það
tilboð hefði verið rætt í ríkis-
stjórninni. Tíminn til þess að
vinna úr þessu tilboði var því
mjög skammur og mikið verk að
vinna. Þetta átti að bjóða í sumar
eftir að Verkamannasambandið
hafði sett fram sitt boð. Þá hefði
það náð fram að ganga, enda er
það sannfæring mín að meiri hluti
launþega sé hlynntur skattalækk-
unarleiðinni. Ríkisstjórnin ætti
ekki að ásaka verkalýðshreyfing-
Sjávarútvegsráðherra sagði á
þingi í vikunni að mjög bráðlega
yrðu lagðar fram á Alþingi til-
lögur nefndar sem hann skipaði
fyrr á árinu um endurskoðun á
reglum og lögum um lífeyrisrétt-
indi sjómanna, og væri stefnt að
því að þær tillögur yrðu að lögum
þegar í byrjun næsta árs.
Ráðherra skýrði frá þessu er
hann svaraði fyrirspurn frá Sva-
vari Gestssyni um hvað liði
endurskoðun á áðurnefndum
lögum þannig að öllum sjó-
mönnum yrðu tryggð sömu líf-
eyrisréttindi við 60 ára aldur.
Þjodmála-
vísan
Sverrir engan gerði grikk
gœðingum í áli,
en skyldi nokkur fara Flick-
flakk í þessu máli?
(Flick-samsteypan í V-Þýskalandi
hefur orðið uppvís að meiriháttar
mútugreiðslum til stjórnmálamanna.
Efnahagsmálaráðherrann Von
Lambsdorf varð t.d. að segja af sér
vegna þessa máls.)
una fyrir verðbólgusamninga.
Hún hafnaði öllum verðlækkun-
arleiðum og valdi sjálf þessa leið
og ætlar síðan að nota hina nýju
samninga til þess að magna upp
gengislækkanir og nota allar
hugsanlegar ráðstafanir til að
taka allar kauphækkanir til baka
og meira til. Hún ætlar sér enn að
skerða kaupmáttinn meira en
hann hafði verið skertur við þessa
samninga.
Virðulegur og réttlátur forseti
Alþingis hefur sent mér nótu, að
tími minn sé búinn. Að sjálf-
sögðu hlýði ég réttlátum forseta
Alþingis. En ég vil benda á, að
ríkisstjórnin er búin að glata
trausti hins almenna fólks í
landinu. Hún getur þybbasi
eitthvað við að segja af sér. En ég
treysti einhverjum góðum manni
til að kenna henni kvæðið sem
endar einhvern veginn á þessa
leið: Það vinnur aldrei neinn sitt
dauðastríð.“
Eins og mál eru nú standa sjó-
menn mjög misjafnlega að vígi í
lífeyrisréttindum og þvf brýn
nauðsyn til að samræma lífeyris-
réttindi þeirra. Síðasta ríkisstjórn
samþykkti lög er tryggðu öllum
sjómönnum lífeyrisréttindi við 60
ára aldur, en ágreiningur hefði
verið milli sjómanna og utgerð-
armanna um frekari fjármögnun
sjóðanna til að mæta þessum
auknu réttindum. Sagðist Svavar
fagna því að nú sæi fyrir endann á
þessu deilumáli því ekki mætti
dragast iengur að tryggja lífeyris-
sjóðunum eðlilegan viðgang.
-lg-
Alþingi
Það vinnur
aldrei neinn
sitt dauðastríð
Niðurlag rœðu Guðmundar J.
Guðmundssonar í vantraustsum-
rœðunni
wæmmmmmammm
Fyrirspurn
Lífeyrisréttur
sjómanna
Tillögur endurskoðunarnefndar
koma mjög bráðlega, - lög í árs-
byrjun. Sömu lífeyrisréttindifyrir
alla sjómenn yfir sextugu?
Fimmtudagur 15. nóvember 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9